YENİ NESİL AKADEMİK KÜTÜPHANE KAVRAMI VE MİMARİYE YANSIMASI

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 3, 285 - 310, 02.07.2020

Selda Al Şensoy Reyhan Midilli Sarı

Öz

Teknolojik gelişmeler ve farklılaşan ihtiyaçlar hem kullanıcıların hem de kurumların yapısında değişimlere neden olmaktadır. Kütüphaneler bir yandan toplumların ekonomik ve sosyo-kültürel açıdan gelişmesine katkı sağlamakta, eğitime destek olmakta, nesiller arası bilgi geçişine imkân tanımakta diğer yandan da mevcut teknolojik gelişmelerin sebep olduğu değişime de ayak uydurmaya çalışmaktadır. Koleksiyonların toplandığı, depolandığı, okuyucu ve araştırmacının kullanımına sunulduğu geleneksel kütüphaneler, gelişen iletişim ağlarına bağlı olarak bilgisayar ve internet kullanımının artması sonucu araştırma ve öğrenme eylemlerini desteklerken sosyalleşme amacına da imkân tanıyan üçüncü mekânlara evrilmektedir. Çalışma kapsamında, teknolojik gelişmelerin beraberinde getirdiği değişen yaşam tarzı ve ihtiyaçların dijital çağ gençlerine ve akademisyenlere hizmet eden yeni nesil üniversite kütüphanelerini biçimsel ve işlevsel açıdan nasıl etkilediğinin irdelenmesi amaçlanmıştır. Bu bağlamda yeni nesil akademik kütüphaneleri irdelemek üzere mimari tasarımları ile öne çıkan 4 üniversite kütüphanesi seçilmiştir. Seçilen örnekler form-cephe, plan şeması, sirkülasyon şeması, doğal aydınlatma, atrium, renk ve mekânsal çeşitlilik başlıkları altında morfolojik ve fonksiyonel analizlerle irdelenmiştir. Sonuç olarak, yeni nesil üniversite kütüphanelerinin geleneksel kütüphanelerden farklılaştığı, teknolojik ve dijital içerik kazandığı, kullanıcılarına işlevsel mekânsal çeşitlilik sunduğu, iç mekânda katı sınırların eriyerek esnek ve estetik mekânsal organizasyonlara olanak tanıdığı, dikkat çekici ve davetkâr bir görünüm kazandığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Akademik Kütüphane, Dijital Çağ, Kütüphane Tasarımı, Yeni Nesil Kullanıcı

Kaynakça

• Afzali, M. (2008). Karma kütüphane: Dijital ve geleneksel kütüphanelerin odak noktası. Türk Kütüphaneciliği, 22(3), 266–278.
• Atılgan, D. (2008). Türkiye'de üniversite kütüphanelerinin tarihi. Türk Kütüphaneciliği, 22(4), 451-458.
• Aydoğan Moza, E. ve Tokman, L. Y. (2015). Bilişim teknolojileri ve sürdürülebilir mimarlık yaklaşımlarının yeni kütüphane mimarisine mekansal etkileri. Milli Eğitim Dergisi, 45(208), 33-50.
• Baker, N. ve Steemers, K. (2002). Daylight design of buildings. London: James & James. Baysal, J. (1987). Kütüphanecilik Alanında Yeni Kavramlar Araçlar Yöntemler (2.bs.), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Bezirci, P. (2018). Dünya üniversite kütüphanelerinde mükemmellik örnekleri ve gelecek. Yükseköğretim Dergisi, 8(2), 234-246.
• Boone, M. D. (2004). The way ahead: learning cafés in the academic marketplace. Library Hi Tech 22(3), 323-328.
• Brown, C.R. (2002). Interior design for libraries: drawing on function & appeal. Chicago and London: American Library Association.
• Bundy, A. (2004). Places of connection: New public and academic library buildings in Australia and New Zealand. Australasian Public Libraries and Information Services, Vol. 17 Issue 1, 32-47. Çelik, A, ve Uçak, N. Ö. (1993). Üniversite kütüphaneleri üzerine. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 10(2). Çelik, S. (1999).
• Üniversite kütüphanelerinde personel yönetimi ve Türkiye’de durum. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kütüphanecilik Anabilim Dalı, İstanbul.
• Çelik, S. (2000). Üniversite kütüphaneleri: Amaç, görev, işlev, yönetim ve örgüt yapısı. Doğuş Üniversitesi Dergisi, (2), 52-62.
• Cohen, A., Cohen, A. ve Cohen, E. (2005). The visual scan and the design for future-oriented libraries. Public Library Quarterly, 24(1), 23-32.
• Çukadar, S., Gürdal, G., Çelik, S. ve Kahvecioğlu, K. (2012). Türkiye’de üniversite kütüphaneleri: Mevcut durum ve gelecek. Uluslararası Yükseköğretim Kongresi: Yeni Yönelifller ve Sorunlar (UYK-2011), 27-29 Mayıs, İstanbul, 3 (11), 2426-2439.
• Degkwitz, A. (2006). The cultural scope of chromatic spaces - the building of the ICMC/IKMZ Cottbus. Liber Quarterly, ISSN 1435-5205, 16 (2).
• Demir, G. (2017). Oldenburg’un üçüncü mekân paradigması bağlamında kütüphane mekânının sorgulanması. Bilgi Dünyası, 18(2), 195-223.
• Dewe, M. (2016). Planing public library buildings: Concept and issues for librarian. London: Loutledge. Edwards, B. (2009). Libraries and learning recourse centers. Loutledge.
• Hashempour, L ve Taghizadeh Sapchi, A. (2015). Kütüphanelerin iç mekân tasarımına yönelik renk etkileri. Elektronik çağda içerikten mimariye kütüphaneler. 1-3 Ekim 2015, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Hazırlar, M. A. (2004). Halk kütüphanelerinde iç mimari. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Jain, P. (2013). A paradigm shift in the 21st century academic libraries and librarians: prospectus and opportunities. European Journal of Academic Research, 1(3), 133–147.
• Küçükcan, B. (2005). Üniversitelerde kütüphane binaları kullanım verimliliğinin yapı biyolojisi açısından incelenmesi. Doktora Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• McDonald, A. (2006). The ten commandments revisited: the qualities of good library space, LIBER QUARTERLY, ISSN 1435-5205, Volume 16, Issue 2.
• Neufert, E. (2000). Yapı tasarım bilgisi. (35. Baskı). Ç. Özaslan (Ed.), (Çev: G. Tercüme). İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Oldenburg, R., 1999. The great good place: Cafes, coffee shops, bookstores, bars, hair salons, and other hangouts at the heart of a community. New York, NY: Priary Research Group.
• Sharon, G. W. (2005). The history of academic libraries in the United States: A review of the literature. Library Philosophy and Practice, 7 (2), 1-12.
• Shiflett, O. L. (1994). Academic libraries. In encyclopedia of library history. Edited by J. Wayne A. Wiegand and Donald G. Davis. New York: Garland.
• Shill, H. B., ve Tonner, S. (2003). Creating a better place: Physical improvements in academic libraries, 1995–2002. College & Research Libraries, 64(6), 431-466.
• Tamdoğan, O. G. (2009). Bilgi üretiminde yazın ürünleri ve kütüphaneler: Atıflarin Tespiti ve analizi yoluyla araştırma. Türk Kütüphaneciliği, 23(2), 254–277.
• Wastawy, S. (2006). Libraries: The learning space within. World Library And Information Congress: 72nd Ifla General Conference and Councıl, 20-24 August 2006, Seoul, Korea.