YENİ TOPLUMSAL HAREKETLER TEORİSİ: KURUCU FİKİRLER, İÇERİK VE ELEŞTİRİLER BAĞLAMINDA BİR İNCELEME

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 1, 42 - 63, 01.01.2021

Çağrı Kaderoğlu Bulut

Öz

Bu çalışmada 1960’ların sonlarından itibaren gündeme gelen ve günümüzde de varlığını sürdüren yeni toplumsal hareketler teorisi ele alınmaktadır. 20. yüzyılın ikici yarısında beliren yeni hareketleri açıklamak üzere geliştirilen bu yaklaşım, kaynaklar, stratejiler ve mobilizasyon ekseninde şekillenen Amerikan ekolünden farklı olarak, toplumsal hareketlere ilişkin Avrupa ekolünü temsil eder ve toplumsal hareketlere dair özellikle 1980’ler ve 1990’lar boyunca oldukça yaygın bir açıklama çerçevesi olarak kullanılmıştır. Toplumsal hareketler teorisi, hem yaslandığı epistemolojik-metodolojik pozisyon hem de toplum çözümlemesinin temeline yerleştirdiği tarihsel-toplumsal önkabuller itibariyle bir yandan oldukça popülerleşmiş, diğer yandan oldukça eleştirilmiştir. Bu çalışmada, yeni toplumsal hareketler teorisi, öncelikle toplum çözümlemesine dönük temel fikirleri ekseninde tartışılacaktır. Ardından bu teorinin içeriği, toplumsal hareketlerin aktörleri, değerleri, hedefleri ve örgütlenme biçimlerine dönük yaklaşımları üzerinden incelenecektir. Son olarak bu yaklaşıma yöneltilen temel eleştiriler ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yeni Toplumsal Hareketler, Toplumsal Aktörler, Örgütlenme, Sanayi Sonrası Toplum

Kaynakça

• Bell, D. (1973). The Coming of Post-Industrial Society: A Venture in Social Fore-Casting. New York: Basic Books.
• Calhoun, C. (1993). ’New Social Movements’ of the Early Nineteenth Century. Social Science History, 17(3), 385-427.
• Callinicos, A. (2006). Giriş. İçinde A. Callinicos ve C. Harman (ed.), Neoliberalizm ve Sınıf , O. Akınhay (çev.), 9-25, İstanbul: Salyangoz Yayınları.
• Cohen, J. (1999). Strateji ya da Kimlik: Yeni Teorik Tartışmalar ve Sosyal Hareketler. İçinde K. Çayır (ed.), Yeni Sosyal Hareketler – Teorik Açılımlar, 109-130, İstanbul: Kaknüs.
• Coşkun, M. K. (2007). Demokrasi Teorileri ve Toplumsal Hareketler. Ankara: Dipnot.
• Çayır, K. (1999). Toplumsal Sahnenin Yeni Aktörleri: Yeni Sosyal Hareketler. İçinde K. Çayır (ed.), Yeni Sosyal Hareketler-Teorik Açılımlar, 13-33, İstanbul: Kaknüs.
• Çetinkaya, Y. D. (2008). Tarih ve Kuram Arasında Toplumsal Hareketler. İçinde Y. D. Çetinkaya, (ed.), Toplumsal Hareketler-Tarih, Teori ve Deneyim, 15-61, İstanbul: İletişim.
• Dalton, R.; Kuechler, M.; Buerklin, W. (1990) The Challenge of New Movements. İçinde R. Dalton ve M. Kuechler (ed.), Challenging the Political Order, 3-20, Cambridge: Polity Press.
• Gorz, A. (1982) Farewell to the Working Class: An Essay on Post-Industrial Socialism, London: Pluto.
• Gramsci, A. (2007). Hapishane Defterleri, A. Cemgil (çev.). İstanbul: Belge.
• Habermas, J. (1987). The Theory of Communicative Action, System and Lifeworld: A Critique of Functionalist Reason. Boston: Beacon Press.
• Inglehart, R., (1990). Culture Shift in Advanced Industrial Society. Princeton: Princeton University Press.
• Inglehart, R., Flanagan, S. C. (1987). Value Change in Industrial Societies. American Political Scienee Review, 81(4), 1289-1319.
• Jasper, J. M.(2002). Ahlaki Protesto Sanatı, S. Öner (çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Johnston, H.; Larana, E.; Gusfield, J.R. (1999). Kimlikler, Şikayetler ve Yeni Sosyal Hareketler. İçinde K. Çayır (ed.), Yeni Sosyal Hareketler – Teorik Açılımlar, 131-161, İstanbul: Kaknüs.
• Lash, S.; Urry, J, (1987). The End of Organized Capitalism, Camridge: Polity Press.
• Lelandais, G. E. (2009). Sosyal Hareketler Teorileri ve Küreselleşme. İçinde B. Çoban (ed.), Yeni Toplumsal Hareketler, 63-90, İstanbul: Kalkedon.
• Melucci A (1994). A Strange Kind of Newness: What’s ‘New’ in new Social Movements? İçinde E Larana vd. (ed.), New Social Movements: From Ideology to Identity. Philadelphia: Temple University Press.
• Melucci, A. (1985) The Symbolic Challenge of Contemporary Movements. Social Research, 52(4), 789-816.
• Melucci, A. (1989). Nomads of the Present: Social Movements and Individual Needs. İçinde J. Keane ve P Mier (ed.), Contemporary Society. London: Hutchinson Radius.
• Melucci, A. (1991) Toplumsal Hareketler ve Gündelik Yaşamın Demokratikleşmesi. Birikim, 24, 55-62.
• Melucci, A. (1995). The New Social Movements Revisited. İçinde L Maheu (ed.), Social Movements and Social Classes: The Future of Collective Action. Sage, Londra.
• Melucci, A. (1996). Challenging Codes: Collective Action in the Information Age. Cambridge: Cambridge University Press.
• Melucci, A. (1999). Çağdaş Hareketlerin Sembolik Meydan Okuması. İçinde K. Çayır (ed.), Yeni Sosyal Hareketler – Teorik Açılımlar, 81-108, İstanbul: Kaknüs.
• Melucci, A. (2014), Süreç Olarak Kolektif Kimlik, Ö. Mollaer (çev.). İçinde F. Mollaer (ed.) Kimlik Politikaları (Tanınma, Özdeşlik ve Farklılık), Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Offe, C. (1985). New Social Movements: Challenging the Boundaries of Institutional Politics. Social Research, 52(4), 817-868.
• Özen H (2015). Meydan Hareketleri ve ‘Eski’ ve ‘Yeni’ Toplumsal Hareketler. Mülkiye Dergisi, 39(2), 11-40.
• Pakulski, J. (1993). Mass Social Movements and Social Class. International Sociology, 8(2),131-158.
• Pichardo, N. A. (1997). New Social Movements: A Critical Review. Annual Review of Sociology, 23, 411-430.
• Sancar, S. (2008). İdeolojinin Serüveni. Ankara: İmge.
• Savran, G. (1992). Marksizm ve Yeni Toplumsal Hareketler Tartışması. Sınıf Bilinci Dergisi, 11, 6-27.
• Touraine, A. (1971). The Post-Industrial Society: Tomorrow's Social History: Classes, Conflicts and Culture in the Programmed Society. New York: Random House.
• Touraine, A. (1981) The Voice and the Eye: An Analysis of Social Movements. Cambridge, Cambridge University Press.
• Touraine, A. (1985). An Introduction to the Study of Social Movements. Social Research, 52(4) 749-787.
• Touraine, A. (1988). Return of the Actor: Social Theory in Postindustrial Society. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Touraine, A. (1999). Toplumdan Toplumsal Harekete.İçinde K. Çayır (ed.), Yeni Sosyal Hareketler – Teorik Açılımlar, 35-52, İstanbul: Kaknüs.
• Touraine, A. (2004). On the Frontier of Social Movements. Current Sociology, 52(4), 717-725.
• Touranie, A. (2002). Birlikte Yaşayabilecek miyiz?, O. Kunal (çev.). İstanbul: YKY.
• Williams, R. (1989). İkibine Doğru, E. Tarım (çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Wood, E. M. (2008). Kapitalizm Demokrasiye Karşı, Ş. Artan (çev.). İstanbul: Yordam.
• Yıldızoğlu, E. (2011). 24 Ocak Kararları ve Halkın Hakları, https://sendika63.org/2011/01/24-ocak-kararlari-ve-halkin-haklari-ergin-yildizoglu-50078/ Erişim: 06.07.2020.