DEPREM VE TARİHİ ŞEHİR MERKEZLERİNDEKİ YAYALAŞTIRILMIŞ SOKAKLAR BAĞLAMINDA BİNALARDA YAPISAL OLMAYAN BİLEŞEN RİSKLERİ: İSTANBUL BEYOĞLU, CEZAYİR SOKAĞI ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 2, 541 - 554, 01.04.2021

İlke Ciritci Gül Yücel

Öz

Tarihi şehirlerin bir çoğunda bazı sokaklar yayaların dolaşımını kolaylaştırmak için yayalaştırılmıştır. Bu durum, tarihi yapıların işlevlerini etkilemekte ve caddelerin yaya yoğunluğunu da artırmaktadır. Binalar depreme karşı yeterince yapısal performans göstermesine ragmen, yapısal olmayan bileşen hasarları meydana gelebilir. Deprem durumunda yapısal olmayan bileşenlerin zayıf performansı fonksiyon kaybına, ekonomik kayıplara ve özellikle can kaybına ve yaralanmaya neden olabilir. Binanın parapet, çatı, baca, saçak, kanopi ve pencere gibi yapısal olmayan bileşenleri deprem sırasında yaralanmalara neden olabilecek risk faktörleri olarak kabul edilmektedir.
Bu çalışmada, yayalaştırılmış bir sokak olan İstanbul Cezayir Sokağı’nın güvenliği kapsamında, yaralanma olasılığını ortaya çıkarabilecek yapısal olmayan bileşenler tartışılmış ve öneriler getirilmiştir. Cezayir Sokağının yenileme alanı olarak seçiminde İstanbul’un en yoğun ve önemli kültür merkezi olan İstiklal Caddesi’ne yakınlığının da önemi olmuştur. Cezayir Sokağı’ndaki tarihi yapının yapısal olmayan bileşenleri, bina cephesinin parapet, süs, saçak, bacalar, pencereler ve kanopiler olarak yerinde gözlem ile elde edilen veriler kullanılarak değerlendirilmiştir. Araştırma sonucuna göre bina üzerinde daha çok ek katta bulunan cephe camlarının deprem anında risk oluşturabileceği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

deprem, tarihi kent, yapısal olmayan bileşen, yayalaştırılmış sokak, İstanbul, Cezayir sokağı

EARTHQUAKE AND BUILDING NONSTRUCTURAL COMPONENTS RISKS AT PEDESTRIANIZED STREETS IN HISTORIC CITY CENTERS: ISTANBUL BEYOGLU CEZAYIR STREET CASE

Öz

In most of historical cities, some streets have been pedestrianized in order to facilitate pedestrian circulation. This situation affects functions of historical buildings and increases also pedestrian density of streets. Although buildings have performed sufficiently structurally against earthquakes, non-structural components damages may occur. In case of earthquake, weak performance of non-structural components may cause loss of function, economic losses and especially loss of life and injury. The non-structural components of building such as parapet, roof, chimney, eave, canopy and windows are considered as risk factors that may cause injuries during earthquake.
In this study, non-structural building components that may occur possibility of injury are discussed and brought forward proposals for pedestrianized streets safety located in Cezayir Street, Istanbul. Cezayir Street; its location, its renewal area, the arrangement of street use with a special project in terms of usage, its location close to the most important cultural center of Istanbul; Istiklal Avenue and its intensive use, are important in its selection. The nonstructural building components of historical building in the Cezayir Street were evaluated using data derived on-site observation of building façade as parapets, ornaments, eaves, chimneys, windows and canopies. According to the research result, it can be said that the façade glazing which is located at mostly additional flat on building may lead to risk during earthquake.

Anahtar Kelimeler

Earthquake, Historical City, Nonstructural Components, Pedestrian Street, Istanbul Cezayir Street

Kaynakça

• Önce Vatan Gazetesi. (2016, July 5). Nezahat Göçmen, Cezayir Sokağı. January 15, 2020 tarihinde https://www.oncevatan.com.tr/guncel/cezayir-sokagi-h95194.html adresinden alındı
• Ötkünç, A., & Coşkun, B. S. (2012 ). Bir Yaratıcı Küme Örneği: Galata. İdealkent Dergisi, Sayı 7, 84-109.
• Öztaş, Ç. Ç., & Akı, M. (2014, Haziran 15). İstanbul Tarihi Yarımada Yayalaştırma Projesi, Mevcut durum Değerlendirmesi. WRI Türkiye: https://wrisehirler.org/arastirma/yayin/istanbul-tarihi-yar%C4%B1mada-yayala%C5%9Ft%C4%B1rma-projesinin-hava-kalitesine-etkilerinin adresinden alındı
• AFAD. (2013). UDSEP Ulusal Deprem Stratejisi ve Eylem Planı 2012-2023. Ankara: T.C. Başbakanlık Afet ve Acil DurummYönetimi Başkanlığı.
• Akansel, S., Kaprol, T., & Varlı, E. (2011). Edirne Tarihi Saraçlar Caddesi Yayalaştırma Projesinin Kentsel Yaşama Katkıları. Mimarlık Dergisi 359, Mayıs-Haziran
• Akyüz, M., & Zengin, B. (2012). Tarihi Alanların Yayalaştırılmasının Turist Memnuniyetine Etkileri: Sultanahmet Meydanı Örneği. IJSES Uluslarası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi 2 (2), 89-94.
• Alioğlu, B. (2015). Beyoğlu, Cezayir Çıkmazı ve Çevresi Kentsel Yenileme Alanı Tarihsel Gelişim ve Koruma Önerileri . İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Ensitüsü, Y. Lisans Tezi.
• Başat, K. (2007). Şehirlerdeki Güncel Farklılaşmalar: İstanbul-İstiklal Caddesi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Dibra, M. (2019, September 2019). Trzęsienie ziemi w Albanii. Najnowszy bilans strat. January 10, 2020 tarihinde https://fakty.interia.pl/swiat/news-trzesienie-ziemi-w-albanii-najnowszy-bilans-strat,nId,3218847 adresinden alındı
• FEMA. (2012). E-74 / Reducing the Risks of Nonstructural Earthquake Damage – A Practical Guide. (Federal Emergency Management Agency) 12 15, 2019 tarihinde http://www.fema.gov/earthquake-publications/fema-e-74-reducing-risks-nonstructural-earthquake-damage adresinden alındı
• Gehl, J., & Gemzoe, L. (2001). New City Spaces. Kopenhag: The Danish Architectural Press.
• Hürriyet Gazetesi. (2004, June 14). Bir Fransız masalı. January 15, 2020 tarihinde http://www.hurriyet.com.tr/kelebek/bir-fransiz-masali-38615411 adresinden alındı
• Hepcan, Ş., Özkan, M., Kaplan, A., Küçükerbaş, E. V., Kara, B., Deniz, B., . . . Altuğ, İ. (2006). Yaya Erişiminde Süreklilik Sorunu ve Çözüm Olanaklarının Bornova Kent Merkezi Örneğinde Araştırılması. Ege Üni. Ziraat Fakültesi Dergisi 43(2), 121-132.
• IBB. (2003). İstanbul Deprem Master Planı. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Plan ve İmar Dairesi, Zemin ve Deprem İnceleme Müdürlüğü.
• IBB-JICA. (2002). The Study on A Disaster Prevention / Mitigation Basic Plan in Istanbul including Seismic Microzonation in the Republic of Turkey. Istanbul: İBB Istanbul Büyükşehir Belediyesi-JICA Japan International Cooperation Agency.
• ICOMOS. (1987, 10 15). Washington Tüzüğü (1987). ICOMOS: http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0627604001536681570.pdf adresinden alındı
• Kaplan, H., & Acuner, A. (2005). Ankara’da Yayalaştırma Sorunsalı: Yaya Alanlarının Yasal Çerçeve ve Yerel Yönetimlerin Rolü Kapsamında Değerlendirilmesi. Planlama Dergisi, 2005/4,
• Law on the Preservation by Renovation and Utilisation by Revita-lizing of Deteriorated Immovable Historical and Cultural Properties. (Approval Date 16.6.2005- Law No: 5366).
• Manzano, J. I., Valpuesta, L. L., & Flores, J. P. (2014). Extending Pedestrianization Processes Outside the Old City Center; Conflict and Benefits In the Case of the City of Seville. Habitat International 44, 194-201.
• Mehanna, W. A.-H. (2019). Urban Renewal For Traditional Commercial Streets at the Historical Centers of Citie. Alexandria Engineering Journal, Egypt, http://doi.org/10.1016/j.aej.2019.09.015, www.elsevier.com/locate/aej
• Mepanews. (2019, September 26). Arnavutluk’ta son 30 yılın en şiddetli depremi yaşandı. January 15, 2020 tarihinde https://www.mepanews.com/arnavutlukta-son-30-yilin-en-siddetli-depremi-yasandi-29660h.htm adresinden alındı
• Sahin, S., & Darby, D. (2014). Tarihi Kent Merkezlerinin Yaya Eksenli Olarak Yeniden Canlandırılması: Almanya Koblenz Örneği. Mimarlık Dergisi 379, Eylül-Ekim
• Surat, H., & Yaman, Y. K. (2015). Kent İçi Yolların Yaya Kullanımına Yönelik Değerlendirilmesinde Kamu Tercihi. Kastamonu Üniveritesi Orman Fakültesi Dergisi, 2015, 15 (1), 58-72.
• Türkyılmaz, B. Z. (1996). Yaya Bölgeleri Planlama İlkeleri. İzmir: Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, Ofset Atolyesi.
• Turkey Earthquake Building Regulations (Official Gazette of 18 March 2018, Issue: 30 364 (repeated)) . (2018). Ankara: Official Gazette, 18 March 2018, Issue: 30 364 (Repeated).