Göreme Millî Parkı ve Kapadokya Kayalık Bölgeleri’ne İlişkin UNESCO Raporu Değerlendirmeleri ve Öneriler

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 2, 91 - 106, 28.12.2017

Burak Murat Demirçivi

Öz

Önceki dönemlerden ve medeniyetlerden
günümüze kalan doğal ve kültürel mirasın tanınması, korunması, sunumu ve
bunların gelecek nesillere aktarımı amacıyla UNESCO üye ülkeleri 1972 yılında ‘Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme’yi
kabul etmişlerdir. Bu Sözleşme’nin kabulünden sonra Dünya Mirası Komitesi ve
Dünya Mirası Fonu oluşturularak her ikisi de 1976 yılında aktif hâle
getirilmiştir. UNESCO’nun tabiriyle ‘üstün evrensel değer’e sahip nitelikteki
doğal ve kültürel yerlerin değerlendirilmesi, bu yerlerin Dünya Mirası
Listesi’ne kayıt edilebilmesi ve Dünya Mirası’nın korunması ve yönetiminde
taraflara rehberlik etmesi için Komite tarafından çeşitli ölçütler ve koşullar
geliştirilmiştir. Sözleşme’ye taraf ülkeler, toprakları üzerindeki Dünya Mirası
varlıkların korunma durumları da dâhil olmak üzere Sözleşme’nin uygulanmasıyla
ilgili Dünya Mirası Komitesine altı yılda bir periyodik olarak rapor
vermektedirler.

Dünya Mirası Listesi’nde Türkiye’den toplam
17 miras listelenmektedir. Söz konusu varlıkların Liste’ye giriş yıllarına
bakıldığında ilk olarak 1985 yılında üç varlığın Liste’ye dâhil olduğu
görülmektedir. Bu varlıklardan ikisi Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası (Sivas)
ile İstanbul Tarihî Alanları’dır. Çalışmanın konusu olan Göreme Millî Parkı
(Nevşehir) ve Kapadokya Kayalık Bölgeleri, aynı yıl Liste’ye dâhil olmuş diğer
varlıktır. Göreme Millî Parkı ve Kapadokya’ya ilişkin en son 2014 yılında bir
rapor hazırlanmıştır. Raporda ana hatlarıyla eğitim, finansman, hukuk, trafik,
planlama ve yönetim alanlarında birtakım eksikliklere yer verilmiştir. Bu
çalışma, söz konusu eksikliklere iyileştirici öneriler sunmayı amaçlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Dünya Mirası Listesi, Dünya Mirası Sözleşmesi, Göreme Millî Parkı ve Kapadokya Kayalık Bölgeleri

Kaynakça

• Kültür ve Turizm Bakanlığı. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü. Nevşehir Göreme Açık Hava Müzesi, http://www.muze.gov.tr/tr/muzeler/goreme-acik-hava-muzesi-goreme-orenyeri adresinden 30 Eylül 2017 tarihinde alınmıştır.
• Timothy, D. J. & Boyd, S. W. (2003). Heritage Tourism, Harlow, England: Prentice Hall.
• UNESCO. (1972). Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage, Paris, France, http://whc.unesco.org/archive/convention-en.pdf adresinden 17 Eylül 2017 tarihinde alınmıştır.
• UNESCO. (2014). Periodic Report-Second Cycle: Section II-Göreme National Park and the Rock Sites of Cappadocia, http://whc.unesco.org/archive/periodicreporting/EUR/cycle02/section2/groupb/357.pdf adresinden 15 Haziran 2017 tarihinde alınmıştır.
• UNESCO. (2016). Operational Guidelines for the Implementation of the World Heritage Convention, Paris, France, http://whc.unesco.org/en/guidelines/ adresinden 18 Haziran 2017 tarihinde alınmıştır.
• UNESCO World Heritage Centre. Göreme National Park and the Rock Sites of Cappadocia, http://whc.unesco.org/en/list/357 adresinden 15 Eylül 2017 tarihinde alınmıştır.
• UNESCO World Heritage Centre. Göreme National Park and the Rock Sites of Cappadocia, Documents, http://whc.unesco.org/en/list/357/documents/ adresinden 13 Eylül 2017 tarihinde alınmıştır.
• UNESCO World Heritage Centre. Periodic Reporting, http://whc.unesco.org/en/periodicreporting/ adresinden 15 Eylül 2017 tarihinde alınmıştır.
• UNESCO World Heritage Centre. Report of the 9th Session of the Committee, http://whc.unesco.org/archive/repcom85.htm#357 adresinden 13 Eylül 2017 tarihinde alınmıştır.
• UNESCO World Heritage Centre. The Criteria for Selection, http://whc.unesco.org/en/criteria/ adresinden 20 Haziran 2017 tarihinde alınmıştır.
• UNESCO World Heritage Centre. The States Parties, Turkey, http://whc.unesco.org/en/statesparties/tr/ adresinden 02 Ekim 2017 tarihinde alınmıştır.
• UNESCO World Heritage Centre. World Heritage, http://whc.unesco.org/en/about/ adresinden 01 Ekim 2017 tarihinde alınmıştır.
• UNESCO World Heritage Centre. World Heritage List, http://whc.unesco.org/en/list/ adresinden 11 Eylül 2017 tarihinde alınmıştır.
• UNESCO World Heritage Centre. World Heritage List Statistics, http://whc.unesco.org/en/list/stat adresinden 18 Ağustos 2017 tarihinde alınmıştır.