Balon Turizminde Unutulmaz Turizm Deneyimi, Tekrar Ziyaret Etme Niyeti ve Tavsiye Eğilimi Arasındaki İlişkiler: Kapadokya’da Yabancı Turistler Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 1, 1 - 17, 10.06.2023

Yusuf Dündar

Öz

Bu çalışma, balon turizmine odaklanarak unutulmaz turizm deneyimi, tekrar ziyaret etme niyeti ve tavsiye eğilimi arasındaki ilişkileri araştırmayı amaçlamaktadır. İlişkiler, yapısal eşitlik modeli kullanılarak incelenmiştir. Veriler, Kapadokya’da sıcak hava balonu turlarına katılan yabancı turistlerden toplanmıştır (N=234). Bulgular, unutulmaz turizm deneyiminin tekrar ziyaret etme niyetini ve tavsiye etme eğilimini etkilediğini, tekrar ziyaret etme niyetinin tavsiye etme eğilimini anlamlı bir şekilde etkilemediğini göstermektedir. Bu çalışma turizm literatüründe, Kapadokya’da balon turizmine odaklanarak unutulmaz turizm deneyiminin gelecekteki davranış eğilimlerini inceleyen ilk çalışmalardan biri olarak değerlendirilebilir. Ayrıca bu çalışma tekrar ziyaret etme niyetinin tavsiye etme eğilimi üzerinde bir etkisinin bulunmadığını ortaya koyarak turizm literatürüne katkıda bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Balon Turizmi, Unutulmaz Turizm Deneyimi, Tekrar Ziyaret Etme Niyeti, Tavsiye

Kaynakça

• Acar, Y., & Altaş, A. (2017). New solution suggestions for the development of Aksaray tourism: hot air balloon tourism. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(63), 134-138.
• Akçakaya, S. (2021). Turistik hafif hava araçları deneyimlerinin memnuniyet üzerindeki etkisi: Pamukkale örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Al-Ansi, A., Olya, H. G. T., & Han, H. (2019). Effect of general risk on trust, satisfaction, and recommendation intention for halal food. International Journal of Hospitality Management, 83, 210-219. https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2018.10.017
• Anderson, J. C., & Gerbing, D. W. (1988). Structural equation modeling in practice: a review and recommended two-step approach. Psychological Bulletin, 103(3), 411-423.
• Aşık, N. A., & Kutsynska, M. V. (2019). Unutulmaz turizm deneyimlerinin tekrar ziyaret niyeti ve tavsiye etme davranışına etkisi: Ukraynalı turistler üzerinde bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(68), 1007-1017. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2019.3887
• Avan, S. K., & Karaküçük, S. (2020, 07-09 Kasım). Rekreatif faaliyetlerde hizmet kalitesinin farklı değişkenlere göre incelenmesi: sıcak hava balonu örneği [Kongre bildirisi]. 18. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi. http://acikerisim.nevsehir.edu.tr/handle/20.500.11787/3013
• Aydin, D., & Omuris, E. (2020). The mediating role of meaning in life in the relationship between memorable tourism experiences and subjective well-being. Advances in Hospitality and Tourism Research-AHTR, 8(2), 314-337. doi:10.30519/ahtr.656469
• Bentley, T. A., Page, S. J., & Laird, I. S. (2001). Accidents in the New Zealand adventure tourism industry. Safety Science, 38(1), 31-48. 10.1016/S0925-7535(00)00053-9
• Bertan, S. (2020). Key success factors for doing business in hot air balloon riding. Journal of Tourism and Services, 11(20), 124-131. doi:10.29036/jots.v11i20.131
• Best, M. (2007). Norfolk islands: thanatourism, history and visitor emotions. Shima: The International Journal of Research into Island Cultures, 1(2), 30-48.
• Brewer, W. F. (1988). Memory for randomly sampled autobiographical events. In U. Neisser, & E. Winograd (Eds.), Remembering reconsidered: ecological and traditional approaches to the study of memory (pp. 21-90). Cambridge, England: Cambridge University Press.
• Brochado, A., Verissimo, J. M. C., & de Oliveira, J. C. L. (2022). Memorable tourism experiences, perceived value dimensions and behavioral intentions: a demographic segmentation approach. Tourism Review, 77(6), 1472-1486. doi:10.1108/TR-09-2021-0433
• Byrne, B. (2016). Structural equation modeling with AMOS. Routledge.
• Can, Ç. Ü., Benli, S., & Can, M. (2017, 28-30 Eylül). Balonla uçuş deneyiminin turistlerin tatil memnuniyetindeki yeri ve davranışsal eğilimlerine etkisi [Kongre bildirisi]. 1. Uluslararası Turizmin Geleceği Kongresi, Mersin, Türkiye. https://www.academia.edu/34771117/Balonla_U%C3%A7u%C5%9F_Deneyiminin_Turistlerin_Tatil_Memnuniyetindeki_Yeri_ve_Davran%C4%B1%C5%9Fsal_E%C4%9Filimlerine_Etkisi
• Can, M., & Can, Ç. (2019). Kapadokya’da balon turizmi deneyimi ve kabul edilebilir risk durumu. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(3), 188-198.
• Cha, M., Haddadi, H., Benevenuto, F., & Gummadi, K. P. (2010, May 23-26). Measuring user influence in twitter: the million follower fallacy [Conference presentation]. Fourth International Conference on Weblogs and Social Media, Washington, DC, USA.
• https://www.researchgate.net/publication/221298004_Measuring_User_Influence_in_Twitter_The_Million_Follower_Fallacy
• Cloke, P., & Perkins, H. C. (2002). Commodification and adventure in New Zealand tourism. Current Issues in Tourism, 5(6), 521-549. 10.1080/13683500208667939
• Conner, M., & Sparks, P. (1996). The theory of planned behavior and health behaviors. In M. Conner, & P. Norman (Eds.), Predicting health behavior (pp. 170-222). Buckingham, UK: Open University Press.
• Curras-Perez, R., Ruiz-Mafe, C., & Sanz-Blas, S. (2013). Social network loyalty: evaluating the role of attitude, perceived risk and satisfaction. Online Information Review, 37(1), 61-82.
• Doğan, N. (2015). VZA süper etkinlik modelleri ile etkinlik ölçümü: Kapadokya’da faaliyet gösteren balon işletmeleri üzerine bir uygulama. Journal of Economics and Administrative Sciences, 29(1), 187-203.
• Faul, F., Erdfelder, E., Lang, A. G., & Buchner, A. (2007). G*Power 3: A flexible statistical power analysis program for the social, behavioral, and biomedical sciences. Behavior Research Methods, 39(2), 175-191. https://doi.org/10.3758/BF03193146
• George, D., & Mallery, M. (2010). SPSS for windows step by step: A simple guide and reference, 17.0 update (10a ed.). Pearson.
• Göktaş, L. S., & Ülkü, A. (2021). Müzedeki hizmet kalitesi algısının tekrar ziyaret etme ve tavsiye etme niyeti üzerindeki etkisi. Journal of Eurasia Tourism Research, 2(2), 42-53.
• Gurlek, M., & Tuna, M. (2019). Corporate social responsibility and work engagement: evidence from the hotel industry. Tourism Management Perspectives, 31, 195-208. doi:10.1016/j.tmp.2019.05.004
• Gürbüz, S. (2021). AMOS ile yapısal eşitlik modellemesi (2. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Güzel, Ö., & Şahin, İ. (2019). Experiential aspects of balloon tourism within the context of destination marketing. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(3), 793-810. https://doi.org/10.17153/oguiibf.511003
• Hanna, P., Wijesinghe, S., Paliatsos, I., Walker, C., Adams, M., & Kimbu, A. (2019). Active engagement with nature: outdoor adventure tourism, sustainability and wellbeing. Journal of Sustainable Tourism, 27(9), 1355-1373. doi:10.1080/09669582.2019.1621883
• Huang, S., & Hsu, C. H. C. (2009). Effects of travel motivation, past experience, perceived constraint, and attitude on revisit intention. Journal of Travel Research, 48(1), 29-44. doi:10.1177/0047287508328793
• Kahraman, O. C., & Tanrıverdi, H. (2021). Unutulmaz turizm deneyimi ve tekrar ziyaret etme niyeti arasındaki ilişki. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 32(1), 43-54. https://doi.org/10.17123/atad.851585
• Kapadokya Üniversitesi. (2022, Aralık). Slot hizmet merkezi. https://hotairballoon.kapadokya.edu.tr/slot-hizmet-merkezi
• Kaur, S., & Kaur, M. (2020). Behavioral intentions of heritage tourists: influential variables on recommendations to visit. Journal of Heritage Tourism, 15(5), 511-532. doi:10.1080/1743873X.2019.1692852
• Kim, J. H., & Ritchie, J. R. B. (2014). Cross- cultural validation of a memorable tourism experience scale (MTES). Journal of Travel Research, 53(3), 323-335. doi:10.1177/0047287513496468
• Kim, J. H., Ritchie, J. R. B., & McCormick, B. (2012). Development of a scale to measure memorable tourism experiences. Journal of Travel Research, 51(1), 12-25. doi:10.1177/0047287510385467
• Kim, J. H. (2014). The antecedents of memorable tourism experiences: the development of a scale to measure the destination attributes associated with memorable experiences. Tourism Management, 44, 34-45. http://dx.doi.org/10.1016/j.tourman.2014.02.007
• Kladou, S., Rigopoulou, I., Kavaratzis, M., & Salonika, E. (2022). A memorable tourism experience and its effect on country image. Anatolia-International Journal of Tourism and Hospitality Research, 33(3), 439-450. doi:10.1080/13032917.2021.1964552
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling (3rd ed.). The Guilford Press.
• Kocalar, A. C. (2022). Balon turunda planlama ile alan yönetimi ve denetiminde kaza risklerini azaltma ve önleme yaklaşımları. Planarch, 6(1), 13-26. doi: 10.5152/planarch.2022.1027756
• Kutlu, D., & Ayyildiz, H. (2021). The role of the destination image in creating memorable tourism experience. Journal of Tourism and Services, 12(23), 199-216. doi:10.29036/jots.v12i23.303
• Mancı, A. R. (2022). Destinasyon özelliklerine ilişkin memnuniyetin tekrar ziyaret ve tavsiye etme niyetine etkisi: Şanlıurfa örneği. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(2), 344-357. doi: 10.26677/TR1010.2022.999
• Marsh, H. W., & Hocevar, D. (1985). Application of confirmatory factor analysis to the study of self-concept: first-and higher order factor models and their invariance across groups. Psychological Bulletin, 97(3), 562-582. https://doi.org/10.1037/0033-2909.97.3.562
• McKay, T. (2013). Adventure tourism: opportunities and management challenges for SADC destinations. Acta Academica, 45(3), 30-62.
• Melon, M. P. A., Fandos-Herrera, C., & Sarasa, R. G. (2021). Analysis of antecedents and consequences of memorable tourist experiences (MTEs): a Spanish case study. Jounal of Vacation Marketing, 27(3), 346-360. doi:10.1177/1356766720987879
• Nevşehir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (2021). Konaklama istatistikleri. Kültür ve Turizm Bakanlığı. https://nevsehir.ktb.gov.tr/TR-291449/konaklama-tesisleri.html
• Nevşehir Yatırım Destek Ofisi. (2017). Sıcak hava balonu sektörü raporu. Ahiler Kalkınma Ajansı. https://www.ahika.gov.tr/assets/upload/dosyalar/ahika_2017_nevsehir-sicak-hava-balonu_sektor-raporu.pdf
• Novotna, M., Frantal, B., Kunc, J., & Kubickova, H. (2019). Special interest tourism in the Czech Republic: introduction and overview. Czech Journal of Tourism, 8(1), 49-63. doi:10.2478/cjot-2019-0004
• Novotna, M., Kubickova, H., & Kunc, J. (2021). Outdoor excitement in homeland? Opportunities and threats to balloon tourism in the Czech Republic during the coronavirus outbreak. Journal of Outdoor Recreation and Tourism-Research Planning and Management, 36. doi:10.1016/j.jort.2021.100424
• Otto, J. E., & Ritchie, J. R. B. (1996). The service experience in tourism. Tourism Management, 17(3), 165-74.
• Öktem, E., & Akdu, S. (2022). Unutulmaz turizm deneyiminin müşteri memnuniyetine ve tekrar ziyaret etme niyetine etkisi. Erciyes Akademi, 36(2), 964-981. https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.1127494
• Özen, A. (2019). Kapadokya bölgesinde yaşanan sıcak hava balon deneyiminin davranışsal niyetler üzerindeki etkilerini belirlemeye yönelik bir araştırma. Journal of Productivity, 1, 165-198.
• Özen, İ. A. (2017). Deneyimsel tüketim, destinasyon imaj algısı ve davranışsal sonuçları ilişkisi: Kapadokya sıcak hava balon deneyimi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
• Özen, İ. A., & Özdemir, E. (2019). Kapadokya sıcak hava balonculuğu üzerine nitel bir araştırma. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9(2), 579-595.
• Öztürk, S., Tanrıverdi, H., & Kaplan, M. (2019, 20-22 Aralık). Balon turizmin Kapadokya kırsal turizmi üzerindeki etkileri üzerine bir çalışma [Kongre bildirisi]. 3. Uluslararası Sosyal ve Beşerî Bilimler Kongresi, Van, Türkiye. https://acikerisim.nevsehir.edu.tr/bitstream/handle/20.500.11787/4005/B4.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Öztürk, Y., & Şahbaz, R. P. (2017). Algılanan destinasyon imajının tekrar ziyaret niyeti ve tavsiye davranışı üzerine etkisi: Ilgaz Dağı Milli Parkı’nda bir araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(2), 3-21.
• Quinlan, C., & Carmichael, B. (2010) The dimensions of the tourist experience. In M. Morgan, P. Lugosi, & B. Ritchie (Eds.), The tourism and leisure experience: consumer and managerial perspectives (pp. 3-26). Bristol: Channel View Publications.
• Rasoolimanesh, S. M., Seyfi, S., Hall, C. M., & Hatamifar, P. (2021). Understanding memorable tourism experiences and behavioural intentions of heritage tourists. Journal of Destination Marketing & Management, 21. doi:10.1016/j.jdmm.2021.100621
• Ringle, C. M., Da Silva, D., & Bido, D. (2015). Structural equation modeling with the SmartPLS. Brazilian Journal of Marketing, 13(2), 56-73.
• Robinson, M., & Novelli, M. (2005). Niche tourism: an introduction. In M. Novelli (Ed.), Niche tourism: contemporary issues, trends and cases (pp. 1-11). London: Routledge.
• Saçlı, E. (2020). Hizmet kalitesi odaklı karar verme: Kapadokya’da faaliyet gösteren sıcak hava balon işletmeleri üzerine bir analitik hiyerarşi prosesi uygulaması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
• Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü. (2022a, Mart). Balon işletmeleri. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı. https://web.shgm.gov.tr/documents/sivilhavacilik/files/havacilik_isletmeleri/hava_ulastirma_isletmeleri/Balon_isletmeleri_040322.pdf
• Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü. (2022b, Ocak). Balon uçuşları istatistiği. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı. https://web.shgm.gov.tr/documents/sivilhavacilik/files/Haber/2022/balon_istatistik.xlsx
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics (5th ed.). Allyn and Bacon.
• Tekeli, E. K., Kasap, G., Bozkurt, İ., & Dağ, T. (2021, 15-17 Ekim). Rekreatif bir faaliyet olan balon turunun iç turizm kapsamında incelenmesi: Foursquare örneği [Kongre bildirisi]. 21. Ulusal Turizm Kongresi, Balıkesir, Türkiye. http://acikerisim.nevsehir.edu.tr/handle/20.500.11787/6707
• Tiwari, A. V., Bajpai, N., Singh, D., & Vyas, V. (2022). Antecedents of hedonism affecting memorable tourism experience (MTE) leading to revisit intention in tourists. International Journal of Tourism Cities, 8(3), 588-602. doi:10.1108/IJTC-03-2021-0043
• Torabi, Z. A., Shalbafian, A. A., Allam, Z., Ghaderi, Z., Murgante, B., & Khavarian-Garmsir, A. R. (2022). Enhancing memorable experiences, tourist satisfaction, and revisit intention through smart tourism technologies. Sustainability, 14(5). doi:10.3390/su14052721
• Tsai, C. T. L. (2013). Enjoying aeronautic sports: a strategic plan for hot air ballooning development in Taiwan. Tourism Analysis, 18(3), 335-338. doi:10.3727/108354213X13673398610899 Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı. (2022, Kasım). Sıcak hava balon yolcu sayısı. https://www.uab.gov.tr/haberler/ulastirma-ve-altyapi-bakani-adil-karaismailoglu-sicak-hava-balon-yolcu-sayisi-salgin-oncesi-donemi-gecti
• Uzun, N. B., Gelbal, S., & Öğretmen, T. (2010). TIMMS-R başarı ve duyuşsal özellikler arasındaki ilişkinin modellenmesi ve modelin cinsiyetler bakımından karşılaştırılması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(2), 531-544.
• Ünal, A., & Bayar, S. B. (2020). Destinasyonlara ilişkin hatırlanabilir deneyimlerin turistlerin tekrar seyahat niyetlerine etkileri: Side örneği. International Journal of Turkic World Tourism Studies, 5(1), 1-13. https://doi.org/10.37847/tdtad.715848
• Wei, C., Zhao, W. Y., Zhang, C. Z., & Huang, K. J. (2019). Psychological factors affecting memorable tourism experiences. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 24(7), 619-632. doi:10.1080/10941665.2019.1611611
• Wheaton, B., Muthen, B., Alwin, D. F., & Summers, G. F. (1977). Assessing reliability and stability in panel models. Sociological Methodology, 8(1), 84-136. https://doi.org/10.2307/270754
• Yazıcı, F., Koca, N. & Ekiz, E. (2019, 21-24 Mart). Afyonkarahisar’da balon turu potansiyelinin üniversite öğrencileri tarafından değerlendirilmesi [Kongre bildirisi]. 3. Uluslararası Bilim ve Eğitim Kongresi, Afyon, Türkiye. https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/66082522/Afyonkarahisar_da_Balon_Turu_Potansiyelinin_Universite_Ogrencileri_Taraf%C4%B1ndan_Degerlendirilmesi-libre.pdf
• Yoon, Y., & Uysal, M. (2005). An examination of the effects of motivation and satisfaction on destination loyalty: a structural model. Tourism Management, 26(1), 45-56. doi:10.1016/j.tourman.2003.08.016
• Zhang, H., Yang, Y., Zheng, C., & Zhang, J. (2016). Too dark to revisit? The role of past experiences and intrapersonal constraints. Tourism Management, 54, 452-464.
• Zhang, H. M., Wu, Y., & Buhalis, D. (2018). A model of perceived image, memorable tourism experiences and revisit intention. Journal of Destination Marketing & Management, 8, 326-336. doi:10.1016/j.jdmm.2017.06.004
• Zhou, Q. X., Pu, Y. J., & Su, C. (2022). The mediating roles of memorable tourism experiences and destination image in the correlation between cultural heritage rejuvenation experience quality and revisiting intention. Asia Pacific Journal of Marketing and Logistics. doi:10.1108/APJML-11-2021-0829