Responsible consumer behavior in recreation: scale development study

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 1, 194 - 207, 30.06.2024

Seda Erkekli , Merve Nur Çağlayan , Nuray Güneri Tosunoğlu , Bilgehan Gülcan

https://doi.org/10.53601/tourismandrecreation.1463842

Öz

This study aims to develop the Responsible Consumer Behavior Scale in Recreation to analyze the responsible behavior of rural recreation and tourism participants regarding the natural, cultural, and economic environment from the sustainability perspective, before, during, and after their activities. In the scale development process, the stages of creating an item pool, pilot application after expert opinion, and carrying out validity and reliability analyses of the scale were implemented. For the study, an item pool of 41 items was created by scanning national and international relevant literature. The 41-item draft form was reduced to 27 items after expert opinions. A pilot study was conducted by sending the final version of the draft scale to 150 individuals who had previously participated in rural recreation activities via a survey. Explanatory factor analysis and reliability analysis were conducted with the help of the data obtained. As a result of the analyses, a scale structure consisting of 21 items with 5 factors and whose factors were found to be reliable was obtained. To verify the structure of this scale, data was collected through a survey from a new study group consisting of 235 people, and a two-level confirmatory factor analysis was conducted. As a result of the analysis, the structure of the scale was confirmed. The results show that the Responsible Consumer Behavior Scale in Recreation developed in the study is a valid and reliable measurement tool and can be used to measure the responsible behavior of individuals participating in recreational activities regarding sustainability.

Anahtar Kelimeler

Sustainability, recreation, tourism, responsible behavior.

Rekreasyonda sorumlu tüketici davranışları: ölçek geliştirme çalışması

Öz

Bu çalışmanın amacı kırsal rekreasyon katılımcılarının etkinliklerinin öncesi, esnası ve sonrası süreçte, sürdürülebilirlik bakış acısına uygun olarak doğal, kültürel ve ekonomik çevreyi ilgilendiren sorumlu davranışlarını analiz etmek için Rekreasyonda Sorumlu Tüketici Davranış Ölçeği’nin geliştirilmesidir. Ölçek geliştirme sürecinde madde havuzu oluşturma, uzman görüşü sonrası pilot uygulama ve ölçeğe ilişkin geçerlilik ve güvenirlilik analizlerinin gerçekleştirilmesi aşamaları uygulanmıştır. Çalışmanın amacı doğrultusunda ulusal ve uluslararası ilgili literatür taranarak 41 maddelik bir madde havuzu oluşturulmuştur. 41 maddelik taslak form uzman görüşleri sonrasında 27 maddeye inmiştir. Taslak ölçeğin son hali kırsal rekreasyon etkinliklerine daha önce katılım sağlamış 150 bireye anket aracılığıyla ulaştırılarak pilot çalışma yapılmıştır. Elde edilen veriler yardımıyla açıklayıcı faktör analizi ve güvenirlik analizi yapılmıştır. Analizlerin sonucunda 5 faktörlü 21 maddeden oluşan ve faktörleri güvenilir bulunan bir ölçek yapısı elde edilmiştir. Bu ölçeğin yapısını doğrulamak amacıyla 235 kişiden oluşan yeni bir çalışma grubundan anket aracılığıyla veri toplanarak iki düzeyli doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Analiz sonucunda ölçeğin yapısı doğrulanmıştır. Sonuçlar, çalışmada geliştirilen Rekreasyonda Sorumlu Tüketici Davranış Ölçeğinin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu ve rekreasyon etkinliklerine katılan bireylerin sürdürülebilirlik açısından sorumlu davranışlarını ölçmek amacıyla kullanılabileceğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilirlik, rekreasyon, turizm, sorumlu davranış.

Kaynakça

• Başcı Namlı, Z., Karakuş Yılmaz, T. & Meral, E. (2022). Ortaokul öğrencileri için kültürel mirasa duyarlılık ölçeğinin geliştirilmesi. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(3), 2369-2398. DOI: 10.29299/kefad.1132186
• Bilgili, M.Y. (2017). Ekonomik, ekolojik ve sosyal boyutlarıyla sürdürülebilir kalkınma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(49), 559-569. DOI:10.17719/jisr.2017.1608
• Birinci, M.C. (2018). Boş Zaman Motivasyonu ve Davranışsal Bağlılık İlişkilerinde Boş Zaman Tatmininin Araçlık Etkisi ve Rekreasyonel Hizmetin Teknolojik Rolü: Rekreasyonel Kayak Etkinliğine İlişkin Bir Çalışma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rekreasyon Yönetimi Ana Bilim Dalı, Rekreasyon Yönetimi Bilim Dalı, Ankara.
• Boateng, G.O., Neilands T.B., Frongillo E.A., Melgar-Quiñonez H.R. & Young S.L. (2018). Best practices for developing and validating scales for health, social, and behavioral research: a primer. front. Public Health 6(149), 149-167. DOI: 10.3389/fpubh.2018.00149
• Bramley, G. & Power, S. (2009). Urban form and social sustainability: the role of density and housing type. Environment and Planning B: Planning and Design, 36(1), 30-48.DOI: 10.1068/b33129
• Büyüköztürk, Ş. (2010) Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı İstatistik, Araştırma Deseni SPSS Uygulamaları ve Yorum, Pegem Akademi, Ankara.
• Cheng, Z. & Chen, X. (2022). The effect of tourism experience on tourists’ environmentally responsible behavior at cultural heritage sites: The mediating role of cultural attachment. Sustainability (Switzerland), 14(1), 565-583. DOI: 10.3390/su14010565
• Chi, N.T.K. (2022). Environmentally responsible behaviour in outdoor recreation: The moderating impact of COVID-19 related risk perception. Journal of Tourism Futures, DOI:10.1108/JTF-09-2021-0234.
• Çağlayan, M.N. & Hassan, A. (2023). Sosyal medyadaki feminist içerikler ve rekreasyon aktivitelerine katılım: Y kuşağı kadınları üzerine bir inceleme. GSI Journals Serie A: Advancements in Tourism Recreation and Sports Sciences, 6(2), 301-315. DOI: 10.53353/atrss.1267394
• Doğan, Y. & Şahin, B. (2022). Açık rekreasyon alanı ziyaretçilerinin aktivitelere katılım durumlarına göre yenilenme deneyimi ve deneyimleme kalitesi düzeylerinin incelenmesi. Sportif Bakış: Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(3), 443-455. DOI: 10.33468/sbsebd.322
• Driver, B. L., & Bruns, D. H. (1999). Concepts and uses of the benefits approach to leisure. In E. L. Jackson & T. L. Burton (Eds.), Leisure Studies: Prospects for The Twenty-First Century, pp. 349-369. State College, PA: Venture Publishing.
• Durmuş, B., Yurtkoru E. S. & Çinko, M. (2016). Sosyal Bilimlerde SPSS’le Veri Analizi. Beta Basım Yayım, İstanbul.
• Ekinci, E. (2023). Macera Arayışı, Akış Deneyimi ve Serbest Zaman Tatmini İlişkisi: Açık Alan Rekreasyon Katılımcıları Üzerine Bir Araştırma. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Spor Bilimleri Ana Bilim Dalı, Spor Bilimleri Bilim Dalı Ankara.
• Erkorkmaz, Ü., Etikan, İ., Demir, O., Özdamar, K. & Sanisoğlu, S.Y. (2013). Doğrulayıcı faktör analizi ve uyum indeksleri, Türkiye Klinikleri J Med Sci, 33(1): 210-223.DOI: 10.5336/medsci.2011-26747
• Evci, N. & Aylar, F. (2017). Ölçek geliştirme çalışmalarında doğrulayıcı faktör analizinin kullanımı. Sosyal Bilimler Dergisi, 4(10), 389-412. DOI : 10.16990/SOBIDER.3386
• Farooq, R. (2016). Role of structural equation modeling in scale development. Journal of Advances in Management Research, 13(1), 75-91. DOI:10.1108/JAMR-05-2015-0037
• Federal Office for Spatial Development, (2024, Mart). 1987: Brundtland Raporu, https://www.are.admin.ch/are/en/home/media/publications/sustainable-development/brundtland-report.html sayfasından erişilmiştir, Erişim Tarihi: 14.03.2024.
• Fenitra, R.M., Laila, N., Premananto, G.C., Abbas, A. & Sedera, R.M.H. (2023). Explaining littering prevention among park visitors using the theory of planned behavior and norm activation model. International Journal of Geoheritage and Parks, 11(1), 39-53. DOI: 10.1016/j.ijgeop.2022.11.002
• Fitch, R.A., Mueller, J.M., Ruiz, R. & Rousse, W. (2022). Recreation matters: Estimating millennials’ preferences for native American cultural tourism. Sustainability, 14(18), 11513. DOI:10.3390/su141811513
• Gaberli, Ü. & Yağmur, Y. (2021). Açık ve kapalı alan rekreasyonu. Nobel Yayıncılık, Ankara.
• GSTC, (2016, Mayıs). Criteria. https://www.gstcouncil.org/gstc-criteria/ sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 10.05.2024.
• Hinkin, T.R. (1995). A review of scale development practices in the study of organizations. Journal of Management, 21(5), 967-988.DOI: htt10.1016/0149-2063(95)90050-0
• Kaplan Kalkan A. (2017). Açık Alan Rekreasyonu ve Doğa Sporları, İçinde, F. Ardahan (Ed.), Açık Alan Rekreasyonu, ss. 122-152. Detay Yayıncılık, Ankara.
• Karaküçük, S. & Akgül, B.M. (2016). Ekorekreasyon Rekreasyon ve Çevre. Gazi Kitabevi, Ankara.
• Karaşah, B. (2017). Kentsel ve kırsal rekreasyon alanlarına yönelik kullanıcı tercihlerinin belirlenmesi ‘Artvin kenti örneği’. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 19(1), 58-69. DOI: 10.24011/barofd.291998
• Kaypak, Ş. (2011). Küreselleşme sürecinde sürdürülebilir bir kalkınma için sürdürülebilir bir çevre. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2011(1), 19-33.
• Keith, T.Z. (2015). Multiple Regression and Beyond An Introduction to Multiple Regression and Structural Equation Modeling, 2nd Edition, Rouledge, Taylor and Francis Group, New York.
• Kement, Ü., Karaküçük, S. & Çavuşoğlu, S. (2021). Ekorekreatif tutum ölçeği geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Tourism and Recreation, 3(1), 34-54.
• Kline, P. (1994, Mart). An easy guide to factor analysis. New York: Routledge. https://www.taylorfrancis.com/books/mono/10.4324/9781315788135/easy-guide-factor-analysis-paul-kline sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 17.03.2024.
• Kline, R.B. (2011). Principles and Practice of Structural Equation Modeling, Third ed., The Guilford Press, New York.
• Lane, B. & Kastenholz, E. (2015). Rural Tourism: The Evolution of Practice and Research Approaches – Towards a New Generation Concept?. Journal of Sustainable Tourism, 23(8-9), 1133-1156. DOI: 10.1080/09669582.2015.1083997
• Menteşe, S. (2017). Çevresel sürdürülebilirlik açısından toprak, su ve hava kirliliği: Teorik bir inceleme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(53), 382-389. DOI:10.17719/jisr.20175334127
• Morse, C.W., Stern, M. Blahna, D. & Stein, T. (2022). Recreation as a transformative experience: Synthesizing the literature on outdoor recreation and recreation ecosystem services into a systems framework. Journal of Outdoor Recreation and Tourism 38(1). 100492. DOI:10.1016/j.jort.2022.100492
• Özgen, N. & Kahyaoğlu M. (2019). Sürdürülebilir kalkınma.: Pegem Akademi, Ankara.
• Özkaya, H. & Erkekli, S. (2021). Bireylerin internet bağımlılıkları ile rekreasyonel aktivite tercihlerini belirlemeye yönelik bir çalışma Ankara ili örneği. Journal of Recreation and Tourism Research, 8(3), 346-354. DOI:10.31771/jrtr.2021.105
• Öztürk, Y. (2018). Boş zaman, rekreasyon ve turizm kavramları arasındaki ilişkinin karşılaştırmalı bir analizi. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 1(2), 31-42. DOI: 10.29226/TR1001.2018.86
• Resposible Tourism. (t.y.). Resposible tourism partnership, https://responsibletourismpartnership.org/travelling-responsibly/ sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 10.05.2024.
• Roberts, L. (2010). Rural Tourism and Recreation, Principles to Practice, CABI.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. & Müler, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures, Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• Su, L., Hsu, M.K. & Boostrom Jr, R.E. (2020). From recreation to responsibility: Increasing environmentally responsible behavior in tourism. Journal of Business Research, 109(4), 557-573. DOI: 10.1016/j.jbusres.2018.12.055
• Sultana, A. (2020). Multidimensionality of job performance: An empirical assessment through scale development. Ilkogretim Online- Elementary Education Online, 19(4), 2467-2483.DOI: 10.17051/ilkonline.2020.764615
• Şahin, B. & Taşkaya, S. (2010). Sağlık çalışanlarının örgütsel adalet algılarını etkileyen faktörlerin yapısal eşitlik modeli ile incelenmesi, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 13(2), 85-114.
• Tabachnick, B.G. & Fidell L.S. (2012). Using Multivariate Statistics. 6th ed. Person Education, Boston. Turizm İçin Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri. (t.y.). https://tourism4sdgs.org/ sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 11.05.2024.
• UNWTO. (t.y.). Traveller, https://tourism4sdgs.org/act/travellers/ sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 10.05.2024.
• Wang, Y. & Wang, C. (2022). How climbers’ sensation of recreation impact and recreation experience affect their environmental attitudes and environmentally responsible behaviors: A case of jiaming lake national trail. Sustainability (Switzerland), 14(19), 12775.DOI: 10.3390/su141912775
• Wu, D., Li, K., Ma, J., Wang, E. & Zhu, Y. (2022). How does tourist experience affect environmentally responsible behavior? Sustainability 14, 924.DOI: 10.3390/su14020924
• Yılmaz, B. S. (2014). Sürdürülebilir turizm ve eğitim. İçinde, Kozak, M. (Ed.). Sürdürülebilir Turizm s.135-151, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Zafeiroudi, A. (2020). Enhancing adolescents’ environmental responsibility through outdoor recreation activities. Academic Journal of Interdisciplinary Studies, 9(6), 43-55. DOI:10.36941/AJIS-2020-0110