Coğrafi işaret tescil sürecine ilişkin bir inceleme: Kastamonu örneği

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 404 - 414, 31.12.2024

Serkan Çalışkan , Birengül Şalkamoğlu

https://doi.org/10.53601/tourismandrecreation.1509866

Öz

Coğrafi İşaretler, tüketicilerin bildiği ürünlerin kaynaklarını ve üretim yöntemlerini güvence altına almak için kullanılan resmi kalite damgalarıdır. Bu ürünler belirli bir yer adıyla bilinen ve onunla özdeşleştirilen Coğrafi İşaretli ürünlerdir. Coğrafi işaretli ürünler, kaliteleri ile birlikte bilinirlik ve şöhret düzeyine sahip olmalarıyla birbirinden ayrışmaktadırlar. Gastronominin turistik çekim gücü, Türk Mutfağının tanıtım çalışmaları ve şehirlerin gastro milliyetçi çabaları coğrafi işaret kavramını sınai mülkiyet hakkı olmanın ötesine taşımıştır. Bu çalışmanın amacı coğrafi işaret tescili ve bu sürecin ilerleyişini ortaya koymaktır. Aynı zamanda çalışmada Türkiye Coğrafi İşaret kavramı ve AB İşaret kavramlarına değinilmiştir. Çalışma nitel araştırma yöntemi ile gerçekleştirilmiş olup örneklem olarak Kastamonu ili seçilmiştir. Veriler Türk Patent ve Avrupa Komisyonun ilgili veri kaynaklarından elde edilmiştir. Kastamonu iline ait coğrafi işaretli 21 gastronomik ürün olduğu ve bunlardan sadece Taşköprü Sarımsağının AB tescil belgesine sahip olduğu belirlemiştir. Çalışma sonucunda Türkiye Coğrafi İşaret sürecinin işleyişi ve AB Coğrafi İşaret süreci ile arasında benzerlikler olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

cografi işaret, Türk mutfağı, Gastromilliyetçilik, Kastamonu

A review of the geographical indication registration process: the case of Kastamonu

Öz

Geographical Indications are official quality marks used to secure the origin and production methods of products known to consumers. These products are Geographically Indicated products that are known by the name of a particular place and identified with it. Geographical Indication products are differentiated from each other by their quality as well as their level of recognition and fame. The touristic attraction power of gastronomy, the promotional activities of Turkish Cuisine, and the gastro-millennialist efforts of the cities have carried the concept of geographical indication beyond being an industrial property right. The aim of this study is to reveal the geographical indication registration and the progress of this process. At the same time, the Türkiye Geographical Indication concept and the EU's Geographical Indication concepts are mentioned in the study. The study was conducted with a qualitative research method and Kastamonu province was selected as the sample. The data were obtained from the relevant data sources of the Turkish Patent and European Commission. It was determined that there are 21 gastronomic products with geographical indication belonging to Kastamonu province and only Taşköprü Garlic has an EU registration certificate. As a result of the study, it was determined that there are similarities between the functioning of the Turkish Geographical Indication process and the EU Geographical Indication process.

Anahtar Kelimeler

Geographic Indication, Turkish Cuisine, Gastronationalism, Kastamonu

Kaynakça

• Akdeniz, D. (2019). Alternatif bir gastronomi tarihi incelemesi: Resim sanatında yemek hazırlıkları ve mutfak sahneleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22(2), 490-507. https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.556192
• Alçay, A. Ü., Yalçın, S., Bostan, K. & Dinçel, E. (2015). Orta Asya'dan Anadolu'ya kurutulmuş gıdalar. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, 37, 83-93.
• Alyakut, Ö. (2016). Kültürel ürünlerde coğrafi işaretleme konusunun medyaya yansıması. Journal of International Social Research, 9(45), 675-686.https://doi.org/ 10.17719/jisr.20164520646
• Avcı, M. & Şahin, İ. (2014). Geleneksel Kastamonu mutfağı ve yemek kültürü. KSBD Karadeniz Özel Sayısı, 6, 31- 56.
• Avcı, M. (2020). Turizmde gelişmenin, yöre halkı üzerinde oluşturduğu toplumsal ve kültürel etkilerin araştırılması: Kastamonu örneği. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(1), 540-556.
• Aydoğdu, A. & Mızrak, M. (2017). Yöresel yemeklerin sürdürülebilirliğinde standart reçetelendirmenin önemi: Kastamonu mutfağı örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 366-394. https://doi.org/10.20875/makusobed.341471
• Belletti, G., Burgassi, T., Manco, E., Marescotti, A., Pacciani, A. & Scaramuzzi, S. (2007). The impact of geographical indications (PDO and PGI) on the internationalisation process of agro-food products. International Marketing and International Trade of Quality Food Products, 1-25.
• Cumhur, Ö. & Altaş, A. (2022). Türkiye’de şarap profesyoneli olmaya yönelik alınabilecek sertifika. Journal of Gastronomy, Hospitality and Travel, 5(2), 542-557. https://doi.org/10.33083/joghat.2022.150
• Çalışkan, V. & Koç, H. (2013). Türkiye’de coğrafi işaretlerin dağılış özelliklerinin ve coğrafi işaret potansiyelinin değerlendirilmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 17(28), 193-214.
• Çekal, N. & Doğan, E. (2021). Türk ve dünya mutfaklarında kahvaltı üzerine bir çalışma. Humanities Sciences, 16(1), 71-88. http://dx.doi.org/10.12739/NWSA.2021.16.1.4C0244
• Çekal, N. & Doğan, E. (2022). Sürdürülebilir gastronomide standart reçete ve coğrafi işaretlerin önemi. Turizm Çalışmaları Dergisi, 4(1), 49-60.
• Demirgül, F. (2018). Çadırdan saraya Türk mutfağı. Uluslararası Türk dünyası turizm araştırmaları dergisi, 3(1), 105-125.
• DeSoucey, M. (2010). Gastronationalism: Food traditions and authenticity politics in the European Union. American Sociological Review, 75(3), 432-455. https://doi.org/10.1177/0003122410372226
• Doğan, B. (2015). Coğrafi işaret korumasının gelişmekte olan ülkeler için önemi. Social Sciences, 10(2), 58-75. https://doi.org/10.12739/NWSA.2015.10.2.3C0128
• Doğanlı, B. (2020). Coğrafi işaret, markalaşma ve kırsal turizm ilişkileri. Journal of Human and Social Sciences, 3(2), 525-541.
• Duman, S., Tanrısever, C. & Pamukçu, H. (2019). Kastamonu Ilgaz Dağı Milli Parkı’na gelen turistlerin coğrafi işaretli ürün algısı. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 7(2), 818-838. https://doi.org/10.21325/jotags.2019.394
• European Commision (2024, Temmuz). Geographical Indications Registers, https://ec.europa.eu/agriculture/eambrosia/geographical-indications-register/, Erişim Tarihi 10.07.2024.
• Feldmann, C. & Hamm, U. (2015). Consumers’ perceptions and preferences for local food: A review. Food Quality and Preference, 40, 152-164. https://doi.org/10.1016/j.foodqual.2014.09.014
• Girgin, G. K., Demir, Ö. & Çetinkaya, V. (2017). Dünyanın en iyi mutfakları ve Türk mutfağı. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 5(Special Issue 2), 219-229. https://doi.org/10.21325/jotags.2017.125
• Gökovalı, U. (2007). Coğrafi işaretler ve ekonomik etkileri: Türkiye örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(2), 141-160.
• Gül, S. S. & Nizam, Ö. K. (2021). Sosyal bilimlerde içerik ve söylem analizi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (42), 181-198. https://doi.org/10.30794/pausbed.803182
• Güler, S. (2010). Türk mutfak kültürü ve yeme içme alışkanlıkları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 26, 24-30.
• Hatipoğlu, A. & Batman, O. (2014). Osmanlı Saray Mutfağı’na ait gastronomik unsurların günümüz Türk mutfağı ile kıyaslanması. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 11(2), 62-74. https://doi.org/10.21325/johm.2014.22
• Huysmans, M. (2022). Exporting protection: EU trade agreements, geographical indications, and gastronationalism. Review of International Political Economy, 29(3), 979-1005. https://doi.org/10.1080/09692290.2020.1844272
• Ichijo, A. (2020). Food and nationalism: gastronationalism revisited. Nationalities Papers, 48(2), 215-223. https://doi.org/10.1017/nps.2019.104
• Ichijo, A., Ranta, R. & Johannes V. (2019). The Emergence of National Food: The Dynamics of Food and Nationalism. Bloomsbury Academic, UK.
• Işkın, M. (2022). Tarihi hafızayı yenilemek: gastronomi tarihi bağlamında bir araştırma. Journal of New Tourism Trends, 3(1), 60-69.
• İbret, Ü. Aydınözü, D., & Uğurlu, M. (2015). Kastamonu şehrinde kültür ve inanç turizmi. Marmara coğrafya dergisi, (32), 239-269. https://doi.org/10.14781/mcd.00582
• Kan, M., Kan, A. & Kütükoğlu, Ş. (2021). Kastamonu ili Merkez ilçesinde gıda ürünleri tercihinde coğrafi işaretlerin etkisi. Tarım Ekonomisi Araştırmaları Dergisi, 7(1), 40-51.
• Karademir, N. (2022). Türkiye’de Avrupa Birliği tescilli coğrafi işaretli ürünlerin ekonomik kalkınma kapsamında değerlendirilmesi. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences (Joshas), 7(41), 1164-1183. https://doi.org/ 10.31589/JOSHAS.664
• Kargiglioğlu, Ş., Bayram, G. E. & Çetin, Y. (2019). Gastronomi turlarının coğrafi işaretli ürünler aracılığı ile oluşturulması: Batı Karadeniz turları örneği. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 3(4), 624-639. https://doi.org/10.32958/gastoria.585792
• Kasar, H. (2021). Türk mutfak kültürü evreleri ve mutfak sentezinin incelenmesi. Journal of Humanities and Tourism Research, 11(2), 359-378. https://doi.org/10.14230/johut960
• Kavaratzis, M. & Ashworth, G. J. (2006). City branding: An effective assertion of identityor a transitory marketing trick? Place Branding, 2(3), 183-194.
• Kızıldemir, Ö., Öztürk, E. & Sarıışık, M. (2014). Türk mutfak kültürünün tarihsel gelişiminde yaşanan değişimler. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(3), 191-210.
• Leer, J. (2018). Monocultural And Multicultural Gastronationalism: National Narratives İn European Food Shows. European Journal Of Cultural Studies, 22(5-6), 817-834. https://doi.org/10.1177/1367549418786404
• Marty, F. (1997). “Which Are the Ways of Innovation in PDO and PGI Products?” in F. Arfini and C. Mora (eds) Typical and Traditional Products: Rural Effect and Agro-industrial Problems, 52nd European Association of Agricultural Economics Seminar Proceedings. Parma, Italy, 19-21 June, pp. 41–58.
• Metin, O. & Ünal, Ş. (2022). İçerik analizi tekniği: İletişim bilimlerinde ve sosyolojide doktora tezlerinde kullanımı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), 273-294. https://doi.org/10.18037/ausbd.1227356
• Okur, F. & Çalışkan, S. (2023). Türk Mutfak Kültüründe Unutulmaya Yüz Tutmuş Geleneksel Lezzetler Üzerine Bir Değerlendirme. K. Kaptangil, & A. T. Bayram, (Ed.), Turizm Araştırmaları II. 113-126, Özgür Yayınları, Gaziantep. https://doi.org/10.58830/ozgur.pub399.c1566
• Özbay, G. (2017). Dünden Bugüne Gastronomi. M. Sarıışık, (Ed.), Tüm Yönleriyle Gastronomi Bilimi. 1-35, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Öztürk, Y. & Güral, F. N. (2014). Yavaş şehir olma sürecinde yerel yönetimlerin karşılaştığı problemler: Vize ilçesi örneği, Eko-Gastronomi Dergisi, 1(1), 95-109.
• Polat, C. (2007). Şehir pazarlaması, dünyadaki ve Türkiye’deki gelişmeler ve karşılaşılan sorunlar. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 10(1-2), 231- 258.
• Samancı, Ö. (2020). Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde yemek kitapları. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 31(2), 205-210. https://doi.org/10.17123/atad.777542
• Sarıışık, M. & Özbay, G. (2015). Gastronomi turizmi üzerine bir literatür incelemesi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 26(2), 264-278. https://doi.org/10.17123/atad.vol26iss218417
• Sarıipek, S. & Çevik, S. (2020). Oraların nesi meşhur: Şehir pazarlamasında coğrafi işaret tescilli ürünler. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(32), 4907-4938. https://doi.org/10.26466/opus.772918
• Saygılı, D., Demirci, H. & Samav, U. (2020). Coğrafi işaretli Türkiye peynirleri. Aydın Gastronomy, 4(1), 11-21.
• Sevim, B. & Güner, D. (2021). Tescil platformlarındaki gastronomik ürünler ve gastronomi festivallerindeki yeri (Kastamonu örneği). Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 9(4), 3092-3112. https://doi.org/10.21325/jotags.2021.936
• Sevim, B., Çalışkan, S. & Eren, A. (2024). Üniversite öğrencilerinin yöre mutfağını tanıma düzeylerinin belirlenmesi: Kastamonu çorbaları üzerine bir araştırma. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 21(1), 182-202. https://doi.org/10.24010/soid.1396335.
• Solmaz, Y. & Altıner, D. D. (2018). Türk mutfak kültürü ve beslenme alışkanlıkları üzerine bir değerlendirme. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(3), 108-124.
• Şimşek, A. & Selçuk, G. N. (2018). Gastro turistlerin tipolojisinin belirlenmesi: Gaziantep ölçeğinde bir uygulama. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(1), 28-43.
• Tekeli, M., Yıldırım, İ. & Çıtak, B. (2024). Kültürel miras unsuru olarak ulusal mutfağın sürdürülebilirliği: Gastromilliyetçilik çerçevesinde nitel bir araştırma. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 8(1), 45-65. https://doi.org/10.32572/guntad.1318209
• Tekelioğlu, Y. (2019). Coğrafi işaretler ve Türkiye uygulamaları. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 47-75.
• Türk Patent ve Marka Kurumu, (2024). Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı, https://www.turkpatent.gov.tr/cografi-isaret, Erişim Tarihi: 10.07.2024.
• Üner, E. H. (2024). Gastro politika: politik bir araç olarak yemek. Tourism and Recreation, 6(1), 13-21. https://doi.org/10.53601/tourismandrecreation.1381242
• Yavan, N, (2024). Beşeri Coğrafya Araştırma Yöntemleri, https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/176497/mod_resource/content/0/Hafta%2011_Nicel%20Veri%20Toplama%20ve%20%C4%B0statistikler.pdf#page=4.00, Erişim Tarihi: 10.09.2024.
• Yıldırım, E. (2020). Gastromilliyetçilik ve gastrodiplomasi arasındaki ilişki üzerine teoriden pratiğe bir bakış. Kapadokya Akademik Bakış, 4(1), 76-99.