Perinatal Sosyal Hizmet Bağlamında Anneliğe Hazır Bulunuşluk Kavramının Değerlendirilmesi

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 2, 88 - 102, 29.12.2025

Hesna Kesen , Harun Ceylan

Öz

Hazır bulunuşluk, bireylerin görev, süreç veya rollere davranışsal, duygusal ve zihinsel olarak hazırlıklı olma durumunu ifade etmektedir. Hazır bulunuşluk kavramı genel olarak eğitim ve mesleki gelişim bağlamında incelenmektedir. Ancak son yıllarda sosyal bilimler alanında da karşımıza çıkmaktadır. Sosyal bilimler bağlamında hazır bulunuşluk toplumsal roller bağlamında karşımıza çıkmaktadır. Hamilelik ise fizyolojik değişimlerle beraber psikososyal uyum süreçlerini de barındırmaktadır. Hamilelik sürecinde yaşanan psikolojik, fizyolojik ve sosyal değişimlerin sonucunda kadınların annelik rolleri şekil almaktadır. Bu değişimler arasında kültürel normlar, aile desteği, bireysel özellikler, sosyoekonomik durum ve sağlık hizmetleri ile olan ilişki gibi unsurlar yer almaktadır. Hamilelik ve annelik rolüne hazır bulunuşluk bireysel bir deneyim olmanın yanı sıra toplumsal cinsiyet rolleri, sağlık hizmetlerinin niteliği ve sosyal politikaların niteliği ile de doğrudan bağlantılı ve çok boyutlu bir olgudur. Bu amaçla bu çalışmada, hamilelik ve annelik bağlamında hazır bulunuşluk kavramı ulusal ve uluslararası literatür çalışmaları ile ele alınmakta ve tartışılmaktadır. Böylelikle akademik literatüre katkı sağlamanın yanı sıra perinatal sosyal hizmet uygulamalarına referans sağlamak hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hazır bulunuşluk , Annelik , Hamilelik , Perinatal Sosyal Hizmet

Evaluation of the Concept Readiness for Motherhood in the Context of Perinatal Social Work

Öz

Readiness refers to the state of being behaviorally, emotionally, and mentally prepared for tasks, processes, or roles. The concept of readiness is generally examined in the context of education and professional development. However, in recent years, it has also emerged in the field of social sciences. In the context of social sciences, readiness appears in the context of social roles. Pregnancy involves psychosocial adjustment processes along with physiological changes. As a result of the psychological, physiological, and social changes experienced during pregnancy, women's maternal roles take shape. These changes include factors such as cultural norms, family support, individual characteristics, socioeconomic status, and the relationship with health services. Readiness for pregnancy and motherhood is a multidimensional phenomenon that is directly linked to gender roles, the quality of health services, and the nature of social policies, in addition to being an individual experience. To this end, this study examines and discusses the concept of readiness in the context of pregnancy and motherhood based on national and international literature reviews. Thus, the aim is to contribute to the academic literature and provide a reference for perinatal social work practices.

Anahtar Kelimeler

Readiness , Motherhood , Pregnancy , Perinatal Social Work

Kaynakça

• Amiel Castro, R. T., Pinard Anderman, C., O'Connor, T. G., Glover, V., & Kammerer, M. (2024). Maternal and paternal postpartum early mood and bonding. Journal of Reproductive and Infant Psychology, 42(4), 741–752. https://doi.org/10.1080/02646838.2022.2159351
• Arendell, T. (2000). Conceiving and investigating motherhood: The decade’s scholarship. Journal of Marriage and Family, 62(4), 1192–1207. https://doi.org/10.1111/j.1741-3737.2000.01192.x
• Arslan, P. H., Can Gürkan, A. Ö., Ekşi, A. Z., Engin Yiğit, Ö. D. F. (2006). Doğum Sonrası Depresyonun Annelik Yaşamına Etkileri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 10(10). https://doi.org/10.21560/spcd.47575
• Avcu, E. (2018). Yenidoğan yoğun bakım ünitesinde izlenen bebeklerin ebeveynlerinin deneyimleri: Nitel bir çalışma örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Okan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: W. H. Freeman.
• Berger, K. S. (2018). The developing person through the life span (10th ed.). Worth Publishers.
• Bowlby, J. (1988). Bağlanma, iletişim ve terapötik süreç. Güvenli bir temel: Ebeveyn-çocuk bağlılığı ve sağlıklı insan gelişimi, 137-157.
• Bransford, J. D., Brown, A. L., & Cocking, R. R. (2000). How people learn (Vol. 11). Washington, DC: National academy press.
• Bronfenbrenner, U. (1979). The Ecology of Human Development. Harvard University Press.
• Choi, P., Henshaw, C., Baker, S., & Tree, J. (2005). Supermum, Superwife, Supereverything: Performing Femininity in the Transition to Motherhood. Journal of Reproductive and Infant Psychology, 23, 167-180. https://doi.org/10.1080/02646830500129487
• Choi, S. K., Lee, J. S., & Park, S. (2020). Social meanings of pregnancy and motherhood: A qualitative study among women in East Asia. Women’s Studies International Forum, 83, 102424.
• Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2012). Motivation, personality, and development within embedded social contexts: An overview of self-determination theory. In R. M. Ryan (Ed.), The Oxford Handbook of Human Motivation. Oxford University Press.
• Deichen Hansen, M. E. (2022). Reinvigorating Social Work’s Focus on Perinatal Health. International Journal of Social Work Values and Ethics, 19(1), 102-120. DOI: 10.55521/10-019-111
• Doğrusoy, T. (2024). Postpartum Depresyonun Anne-Bebek Bağlanması ve Annelik Rolü Başarına Etkisi (Doktora Tezi) Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Ebelik anabilim Dalı Doktora Programı.
• Dönmez, A., Er, M., Yeyğel, Ç., … Haskeçeci, K. (2024). Gebelerin doğuma hazırlık eğitim programı hakkındaki görüşleri ve memnuniyet durumlarının incelenmesi. Anatolian Journal of Health Research, 5(1), 8-14. https://doi.org/10.61534/anatoljhr.1384817
• Dursun Çirci, C. (2025). Yeni Annelik Eğilimleri Ve Çalışma Yaşamındaki Kadınların Annelik Pratikleri. Akademik Hassasiyetler, 12(28), 682-713. https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1554375
• Erdoğan, E., & Tüfekci, N. (2023). A Conseptual Review of Readiness. Journal of Current Research on Health Sector, 13(1), 39-48.
• Erikson, E. H. (1968). Identity youth and crisis (No. 7). WW Norton & company.
• Erkoç, B., & Aslan, A. (2021). Perinatal Sosyal Hizmet Uzmanı. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi(18), 216-226. https://doi.org/10.46218/tshd.1009569
• Gillespie, R. (2003). Childfree and feminine: Understanding the gender identity of voluntarily childless women. Gender & Society, 17(1), 122–136. https://doi.org/10.1177/0891243202238982
• Hays, S. (1996). The cultural contradictions of motherhood. Yale University Press.
• Health Resources & Services Administration (HRSA). (2025). We Are the Maternal and Child Health Bureau (MCHB), https://mchb.hrsa.gov/about-us/mission-vision-work , Erişim tarihi: 28.12.2025
• Kagan, S. L. (1990). Readiness 2000: Rethinking rhetoric and responsibility. Phi Delta Kappan, 72(4), 272–279.
• Karatopuk, S., & Yarıcı, F. (2021). Kültürel Değişikliklerin Gebelik, Doğum ve Doğum Sonu Dönemlere Etkisi. KTO Karatay Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(3), 147-157.
• Kesen, H., & Ceylan, H. (2022). Perinatal Sosyal Hizmet ve Uygulama Alanı. Journal of Academic Social Science Studies, 15(91).
• Koloğlu, T. F. (2016) Öğretim Elemanlarının Uzaktan Eğitime Bakış Açıları ve Hazırbulunuşlukları: Ordu Üniversitesi Örneği, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İnternet ve Bilişim Teknolojileri Yönetimi Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi Afyon
• Kordi M, Fasanghari M, Asgharipour N, Esmaily H. (2016). Effect of guided imagery on maternal fetal attachment in nulliparous women with unplanned pregnancy. Journal of Midwifery and Reproductive Health, 4(4), 723-731.
• Lupton, D. (2012). The social worlds of the unborn. Palgrave Macmillan.
• Malm MC, Hildingsson I, Rubertsson C, Radestad I, Lindgren H. (2016). Prenatal attachment and its association with foetal movement during pregnancy– A population based survey. Women and Birth, 29(6), 482-486.
• McLeish, J., Redshaw, M. (2017). Mothers’ accounts of the impact on emotional wellbeing of organised peer support in pregnancy and early parenthood: a qualitative study. BMC Pregnancy Childbirth, 17, 28. https://doi.org/10.1186/s12884-017-1220-0
• Meleis, A. I. (2010). Transitions Theory: Middle-Range and Situation-Specific Theories in Nursing Research and Practice. Springer.
• Meleis, A. I. (2019). Facilitating and managing transitions: an ımperative for quality care. Investigación en Enfermería: Imagen y Desarrollo, 21(1).
• Mercer, R.T. (2004). Becoming a mother versus maternal role attainment. The Journal Nursing School, 36(3): 226-232.
• Metin, A., Pasinoğlu, T. (2016). Gebelerin Algıladıkları sosyal Destek İle Prenatal Bağlanma Arasındaki İlişki, Uluslararası Hakemli Kadın Hastalıkları ve anne Çocuk Sağlığı Dergisi, 5, 49-66.
• Miller, T. (2010). Annelik duygusu mitler ve deneyimler. İletişim Yayıncılık.
• Miller, T. (2017). Making sense of motherhood: A narrative approach. Cambridge University Press.
• Osmanoğlu, C. (2022). Hafızlık Eğitiminde Bilişsel Hazırbulunuşluk. Erciyes Akademi, 36(4), 2065-2085. https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.1194478
• Öncül, R. (2000). Eğitim ve eğitim bilimleri sözlüğü. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Özcan, E., & Topatan, S. (2023). Adölesan Annelerin Anneliğe Geçiş Süreci ve Hemşirelik Yaklaşımı. Kadın Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 9(Özel Sayı-1), 95-99.
• Öztürk, R., Yağız, R., & Er Güneri, S. (2021). Doğum Yapan Kadınların Konfor ve Taburculuğa Hazır Oluşluk Düzeylerinin İncelenmesi. Batı Karadeniz Tıp Dergisi, 5(2), 272-280.
• Pamuk S, Arslan H. (2009). Hastanede yatan riskli gebelerde hastane stresörlerinin ve bakım gereksinimlerinin belirlenmesi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanat Dergisi, 2: 23-32.
• Perinatal Anxiety & Depression Australia. (2025). About PANDA, https://www.panda.org.au/about/about-panda , Erişim Tarihi: 28.12.2025
• Pınar, Ş., Kökcü Doğan A. (2020). Yeni Çocuk Sahibi Olmuş Ebeveynlerin Anne Baba Rolüne Hazır Olma Durumu İle Sosyodemografik Özelliklerinin Karşılaştırılması. STED, 29(4):255-66.
• Postpartum Support International. (2025). About Us, https://postpartum.net/about-psi/ , Erişim Tarihi: 28.12.2025
• Raphael-Leff, J. (2018). The psychological processes of childbearing (4th ed.). Routledge.
• Santrock, J. W. (2020). Life-span development (18th ed.). McGraw-Hill.
• Senemoğlu, N. (2020). Gelişim öğrenme öğretim: Kuramdan uygulamaya. (27. Baskı). Ankara: Pegem A.
• Snow, K. L. (2006). Measuring school readiness: Conceptual and practical considerations. Early Education and Development, 17(1), 7–41.
• Şahin, M.E., Kılıçarslan S. (2010). Son trimester gebelerin depresyon ve kaygı düzeyleri ile bunları etkileyen etmenler. Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 27: 51-58.
• Taşkıran Tepe, H. (2022). Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitelerinde Psikososyal Destek Hizmetlerinin Rolü. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi (20), 172-185. https://doi.org/10.46218/tshd.1116682
• Taubman–Ben-Ari, O., Ben Shlomo, S., Sivan, E., & Dolizki, M. (2019). The transition to motherhood: A time for growth. Journal of Social and Clinical Psychology, 38(1), 44–62.
• The National Association of Perinatal Social Workers (NAPSW). (2025). What is a Perinatal Social Worker, https://www.napsw.org/what_is_a_perinatal_social_wor.php , Erişim Tarihi: 28.12.2025
• Topses, G. (2003). Gelişim ve öğrenme psikolojisi. Ankara: Nobel
• Tuğrul, Y. G. (2019). Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Kadınların Annelik Deneyimleri Üzerine Bir Saha Çalışması. Toplum Ve Kültür Araştırmaları Dergisi(3), 71-90.
• Tunçdemir, N. O. (2023). Toplumsal Cinsiyet ve Annelik: Kadınların deneyimleri üzerinden nitel bir araştırma. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, 7(1), 26-55.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2025). Doğum İstatistikleri 2024, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dogum-Istatistikleri-2024-54196 , Erişim Tarihi: 28.12.2025
• Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı (TÜSEB). (2022). Doğum Öncesi ve Sonrası Dönemlerde Psikososyal Destek Rehberi. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Yayınları.
• Ünlütürk, Ç. (2023). Bakım yükü Kimin Yükü? Türkiye’de Çocuk Bakım Rejimi. İktisat ve Toplum Der
• World Health Organization (WHO). (2023). WHO recommendations on maternal and newborn care for a positive postnatal experience. Geneva: WHO Press.
• Yaşar, H., & Alp Dal, N. (2022). Gebelikte Algılanan Sosyal Desteğin Doğum Sonu Konforla İlişkisi. Sağlık Bilimleri Dergisi, 31(1), 29-35. https://doi.org/10.34108/eujhs.935347
• Zeybekoğlu Akbaş, Ö., & Dursun, C. (2022). Toplumsal Değişme Sürecinde Annelik Serüveni: Genç Annelikten Geç Anneliğe Geçiş. Akademik Hassasiyetler, 9(20), 107-128. gisi, 149, 44-56.
• Zhao H, Wang Y, Liu L. (2024). The effect of one-to-one midwifery intervention on mood and maternal and infant outcomes in elderly primiparous women. Pract Prev Med., 31: 231–3.