Engelli Kavramı ile İlgili Akademik Yayınların VOSviewer ile Bibliyometrik Analizi

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 1, 12 - 25, 31.07.2022

Yavuz Emrah Demir , Mehmet Gedik

Öz

Geçmişten günümüze dezavantajlı gruplar arasında yerini alan engelliler, bulundukları toplumların engelli kavramına olan yaklaşımlardan etkilenmişlerdir. Süreç içinde çok sosyal, ekonomik, psikolojik birçok sorunla karşılaşan engellilerin, sahip oldukları haklara ulaşabilmeleri 1950’li yılları bulmuştur. 1970’li yıllara kadar medikal yaklaşımla ele alınan engellilik kavramı 1970’lerden sonra sosyal boyutta ele alınarak sorunların, toplum bireylerinin düşünce ve davranışlardan meydana geldiği savunulmuştur. Bu bağlamda engellilik konusu üzerine birçok akademik çalışmalar geçmişten günümüze yapılmaya devam etmektedir. Bu çalışmanın amacı alan yazında yer alan engellilik konulu akademik araştırmaların hangi anahtar kelimelerle bağlantılı olduğunu incelemek ve son yıllarda hangi anahtar kelimelerde yoğunlaştığını ortaya koymaktır. Bu doğrultusunda Web of Science’ta çevrimiçi tarama yapılarak “Journal of Intellectual Disability Research” ve Disability and Rehabilitation” dergilerinde yayınlanmış toplam 4820 yayın, bibliyometrik göstergeler açısından incelenerek kategorize edilmiştir. Toplam ulaşılan anahtar kelime sayısı 2367’dir. Bu anahtar kelimeler ayrıştırıldıktan sonra belirlenen 50 kelime bibliyometrik analiz araçlarından VOSviewer paket programı aracılığıyla görselleştirilmiştir. Araştırmanın sonucunda seçilen dergilerde en çok kullanılan anahtar kelimelerin International Classification of Functioning (60), mental health (53), young people (47), participation (43), children (42) ve rehabilitation (34) olduğu görülmüştür. Ayrıca quality life ve family anahtar kelimelerinin 2002 yılından bu halen popülerliğini koruyan konular olduğu, en fazla kullanılan anahtar kelimelerin ise rehabilitation, covıd-19 ve intellectual disabilty olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Bibliyometrik Analizi, WOSviwer, Engelli

Kaynakça

• Açıksözlü, Ö. (2021). Turizm İşletmelerinde "Robotik Emek" (Endüstri 4.0 -Yapay Zekâ ve Robot Teknolojileri), Bozok, D. (Ed.). Ankara:.Detay Yayıncılık.
• Açıksözlü, Ö. ve Bozok D. (2021). Applications For The Use Of "Robot" In Services In Tourism Enterprises, ASOS Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(119), 413-428.
• Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığını (2021). Engelli ve yaşlı istatistik bülteni, Temmuz 2021. https://www.aile.gov.tr/media/88684/eyhgm_istatistik_bulteni_temmuz2021.pdf(Erişim tarihi: 10.04.2022).
• Aslan, E. ve Şimşek, N. (2017). Psikiyatrik Bozukluklara Bağlı Engellilik Hali; Üniversite Hastanesi Deneyimi (Tur). Klinik Psikiyatri Dergisi, 20 (3), 197-202.
• Aslan, F. (2017). Çocukluk Dönemi Engeliliğinde Habilitasyon Uygulamaları ve Hemşirelerin Rolleri. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 4(3), 260-266.
• Aykara, A. (2011). Kaynaştırma eğitimi sürecindeki bedensel engelli öğrencilerin sosyal uyumlarını etkileyen etmenler ve okul sosyal hizmeti. Toplum ve Sosyal Hizmet, 22(1), 63-84.
• Baker, H.K., Kumar, S. ve Pattnaik, D. (2020), Twenty-five years of the journal of corporate finance: A scientometric analysis. Journal of Corporate Finance, 66, 101572.
• Başbakanlık Özürlüler Daire Başkanlığı (2001). https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/42407/9241545429_tur.pdf(Erişim tarihi: 10.04.2022).
• BBC. (2020). Pandemi nedir?, Ülkeleri Nasıl Etkiler?. https://www.bbc.com/ turkce/haberler-dunya-51614548. (Erişim tarihi: 10.04.2022).
• Bozok, D., Kaya, Ç., ve Açıksözlü, Ö. (2014). Alanya’nın engelli turizmine ilişkin durumunun belirlenmesine yönelik bir çalışma. Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi 15. Ulusal Turizm Kongresi Engelsiz Turizm Bildiriler Kitabı, 16-31.
• Börner, K., Chen, C., ve Boyack, K. (2003). Visualizing knowledge domains. Annual Review of Information Science and Technology, 37(1), 179-255.
• Bulgan, G. (2015). Dünyada ve Türkiye’de engelli turizmi ile ilgili yapılan çalışmalar. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (50),102-125.
• Burcu, E. (2011). Türkiye'deki engelli bireylere ilişkin kültürel tanımlamalar: Ankara örneği. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 28(1).37-54
• Chen, X., Chen, J., Wu, D., Xie, Y., ve Li, J. (2016). Mapping the research trends by co-word analysis based on keywords from funded project. Procedia Computer Science, 91, 547–555.
• Coulter, N., Monarch, I., ve Konda, S. (1998). Software engineering as seen through its research literature: A study in co-word analysis. Journal of the American Society for Information Science, 49(13), 1206-1223.
• Cronin, B. (2001). Bibliometrics and beyond: some thoughts on web-based citation analysis. Journal Of Information Science, 27(1), 1-7.
• Çetin, H. (2017). Kamu Yönetimi Reformu Çerçevesinde Yerel Yönetimlerde Sosyal Hizmetler. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 17(38), 152-167.
• Feng, J., Zhang, Y. Q., ve Zhang, H. (2017). Improving the co-word analysis method based on semantic distance. Scientometrics, 111(3), 1521–1531.
• Gürdin, B. (2020). Yeşil pazarlamanın bilimsel haritaların görselleştirilmesi tekniğiyle bibliyometrik analizi. Econder International Academic Journal, 4(1), 203-231.
• İnceoğlu, Ç. (2014). Türkiye’de Sinemayı Konu Alan Doktora Tezleri Üzerine Bibliyometrik Bir Çözümleme, Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 21, 31-50.
• Karaca, N. G. (2019). Uluslararası İlke ve Standartlar Bağlamında Yaşlı Hakları ve Sosyal Hizmet Uygulamaları. SGD-Sosyal Güvenlik Dergisi, 9(2), 255-274.
• Karagoz, B. ve Seref, I. (2019). Yunus Emre ile ilgili araştırmaların bibliyometrik analizi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 13(27), 123-141.
• Köseoğlu, M. A., Okumuş, F., Putra, E. D., Yıldız, M., ve Doğan, I. C. (2019). Conceptual structure of lodging-context studies: 1990–2016. Journal of Hospitality and Tourism Research, 43(4), 573–594.
• Orhan, S., ve Özkan, E. (2020). Engelli Kadın Olmak. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 1-19.
• Pritchard, A. (1969). Statistical Bibliography or Bibliometrics? Journal of Documentation, 25(4), 348–349.
• Romo-Fernández, L. M., Guerrero-Bote, V. P., ve Moya-Anegón, F. (2013). Co-word based thematic analysis of renewable energy (1990–2010). Scientometrics, 97(3), 743–765.
• Tecim, V. (Ed.). (2019). Endüstri 4.0 engelliler için fırsat mı tehdit mi?. Manisa: Celal Bayar Üniversitesi Yayınları Yayın No: 035
• Tek, S. ve Yılmaz, K.G. (2021). Görme engelli bireylerin covid-19 pandemi sürecine ilişkin deneyimleri. Toplum ve Sosyal Hizmet, Covid-19 Özel Sayı, 1, 319-336.
• Thompson, D. F. (2018). Bibliometric Analysis of Pharmacology Publications in the United States: A State-Level Evaluation. Journal of Scientometric Research, 7(3), 167-172.
• Thomson Reuters. (2011). Web of Science SM. Thomson Reuters Quick Refrence Guide, 1-8.
• Türkiye Psikiyatri Derneği (2021).https://psikiyatri.org.tr/basin/607/10-ekim-dunya-ruh-sagligi-gunu-2021-ortak-bildirgesi-esitligin-olmadigi-bir-du(Erişim tarihi: 10.04.2022).
• Tütüncü, Ö. ve Aydın, İ. (2013). Ulaşılabilir turizm. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 24(2), 261-263
• Uyar, A., Kılıç, M., ve Köseoğlu, M. A. (2020). Exploring the conceptual structure of the auditing discipline through co‐word analysis: An international perspective. International Journal of Auditing, 24(1), 53-72.
• Van Eck, N. J., Waltman, L., Dekker, R., ve Vanden Berg, J. (2010), A Comparison of Two Techniques For Bibliometric Mapping: Multidimensional Scaling and VOS, Journal of The Amerıcan Socıety For Informatıon Scıence and Technology, 61(12), 2405- 2416.
• Zupic, I., ve Čater, T. (2015). Bibliometric methods in management and organization. Organizational Research Methods, 18(3), 429-472.