Bir Sosyal Politika Aracı Olarak Eğitim ve Türkiye'deki Durumu

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 1, 122 - 171, 09.08.2017

Levent Şahin

Öz

Bu çalışma,
kalkınmanın katalizörü görevini gören “eğitim” olgusunun neoliberalizm
sürecindeki evrimini ve Türkiye’deki mevcut durumunun temel parametrelerle
değerlendirilmesini merkeze almıştır. Bu doğrultuda çalışmanın amacı,
neoliberalizm sürecinde Türkiye’de eğitimin yapısını, işleyişini ve sorunlarını
okullaşma oranları, okul, öğrenci, öğretmen ve derslik sayıları, GSMH
içerisinden eğitime ayrılan bütçe payları ve temel eğitim sorunları
çerçevesinde incelemektir. Bu incelemede kullanılacak olan veriler, TC Millî Eğitim
Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı’nın yayımladığı resmî istatistiklerden
elde edilmiştir. Çalışmanın sonucunda, Türkiye’de özellikle son 15 yıllık zaman
içerisinde eğitim göstergelerinin hemen hepsinde olumlu bir gidişat gözükmekle
birlikte, gelişmiş Batı ülkeleriyle kıyaslandığında önemli yetersizlikler barındırdığı
tespit edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Eğitim, Temel Eğitim İstatistikleri, Türkiye'de Eğitim Sorunları

Kaynakça

• Adem, M. (1981). Eğitim Planlaması. Ankara: EBF Yayını.
• Akça, H., Ela, M. (2012). Türkiye’de Eğitim, Doğurganlık ve İşsizlik İlişkisinin Analizi, Maliye Dergisi, Sayı: 163, Temmuz-Aralık 2012, 223-242.
• Akyıldız, H. (2013). Çalışma Ekonomisi (Üçüncü Baskı). Ankara: Alter Yayıncılık.
• Arslan, M. (2004). Eğitim Sistemimizin Kapanmayan Yarası: Yükseköğretime Geçiş. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 16, Yıl: 2004/1, 37-51.
• Aspin, D. N., Chapman, J. D. (2007). Lifelong Learning: Concepts and Conceptions., D. N. Aspin. (Editör). Philosphical Perspectives on Lifelong Learning. Springer, Vol: 11, 19-38.
• Barro, R. J. (1991). Economic Growth in a Cross Section of Countries. The Quarterly Journal of Economics, 106(2), 407-443.
• Bolay, S. H. (1996). Felsefi Doktrinler ve Terimleri Sözlüğü (Altıncı Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Bozkurt, V. (2013). Değişen Dünyada Sosyoloji: Temeller, Kavramlar, Kurumlar (Dokuzuncu Baskı). Bursa: Ekin Basımevi.
• Ceylan-Ataman, B. (2014). Çalışma Ekonomisi: Teori ve Politikalar. Ankara: İmaj Yayınevi.
• Cousins, M. (2005). European Welfare States: Comparative Perspectives. London: Sage Publications.
• Çakmak, Ö. (2008). Eğitimin Ekonomiye ve Kalkınmaya Etkisi. D. Ü. Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 11, 33-41.
• Çalışkan, Ş., Karabacak, M., Meçik, O. (2013). Türkiye’de Eğitim-Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1923-2011 (Kantitatif Bir Yaklaşım). Yönetim Bilimler Dergisi. 11(21), 29-48.
• Çam, E. (2002). Siyaset Bilimine Giriş (Sekizinci Baskı). İstanbul: Der Yayınları.
• Çuhadar, C. (2007). Bazı Filozofların Düşüncesinde Devlet Kavramı. İlahiyat Fakültesi Dergisi. 12(2), 111-129.
• Dağlı, A. (2007). Küreselleşme Karşısında Türk Eğitim Sistemi. D. Ü. Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi. Sayı: 9, 1-13.
• Doğan S., Şanlı, B. (2003). İktisadi Kalkınmada Beşeri Sermaye. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 8(1), 173-196.
• Doğan, İ. (2004). Sosyoloji: Kavramlar ve Sorunlar (Altıncı Baskı). İstanbul: Pegem Akademi Yayıncılık.
• DPT. (2001). Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı: Hayatboyu Eğitim veya Örgün Olmayan Eğitim Özel İhtisas Komisyon Raporu. Ankara: DPT Yayınları. Elchanan, C., Geske, T. G. (1990). The Economics of Education (Third Edition). New York: Pergamon Press.
• Erol, N. (2011). Toplumsal Değişme ve Eğitim: “Temel İlişkiler, Çelişkiler, Tartışmalar”. Akademik Bakış. 5(9), 109-122.
• Ersoy, A., Yılmaz, B. (2009). Yaşam Boyu Öğrenme ve Türkiye’de Halk Kütüphaneleri. Türk Kütüphaneciliği Dergisi. 23(4), 803-834.
• Eser K., Gökmen, Ç. E. (2009). Beşeri Sermayenin Ekonomik Gelişme Üzerindeki Etkileri: Dünya Deneyimi ve Türkiye Üzerine Gözlemler. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi. 1(2), 41-56.
• Field, J. (2006). Lifelong Learning and The New Educational Order. Trowbridge: Trentham Books Limited.
• Gedikoğlu, T. (2005). Avrupa Birliği Sürecinde Türk Eğitim Sistemi: Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 1(1), 66-80.
• Gökçe, F. (2009). Değişme Sürecinde Devlet ve Eğitim (Beşinci Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Gümüş, E., Şişman, M. (2012). Eğitim Ekonomisi ve Planlaması (Birinci Baskı). İstanbul: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Gündoğan, N. (2003). Avrupa Birliğine Üye Ülkelerde Bir İstihdam Politikası Aracı Olarak “Yaşam Boyu Öğrenme” ve Bazı Örnek Program ve Uygulamalar. KAMU-İŞ İş Hukuku ve İktisat Dergisi. 7(2), 2-15.
• Günlü, R. (2002). Devlet ve Eğitim. Mülkiye. 26(233), 225-264.
• Gür, B. S., Çelik, Z. (2009). Türkiye’de Milli Eğitim Sistemi: Yapısal Sorunlar ve Öneriler. SETA Rapor. No: 1.
• Heidenheimer, P. F. (1981). The Development of Walfare States in Europe and America. New Jersey: Transaction Books. Hesapçıoğlu, M. (2010). Postmodern/Küresel Toplumda Eğitim, Okul ve İnsan Hakları., O. Orhan, A. Oktay, H. Ayhan (Editörler). 21. Yüzyılda Eğitim ve Türk Eğitim Sistemi (İkinci Baskı). İstanbul: Pegem Akademi Yayıncılık, 21-56.
• İçli, G. (2001). Eğitim, İstihdam ve Teknoloji. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Sayı: 9, 65-71.
• Jorgenson, D., Fraumeni, B. (1992). The Output of the Education Sector. Z. Griliches (Editor). Output Measurement in the Service Sectors. Chicago: University of Chicago Press.
• Jorgenson, D. (2010). Human Capital and National Accounts. Survey of Current Business. 90(6), 54-56.
• Kutlutürk, M. M., Akmaz, H. K., Çetin, A. (2013). Yükseköğretimin Büyümeye Etkisi: Eşbütünleme Analizi. International Conference on Eurasian Economies 2013, 323-327.
• Küçükali, R. (2007). Türk Eğitim Sistemi ve Bazı Avrupa Birliği Ülkeleri Eğitim Sistemlerinin Karşılaştırılması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 7(39), 337-350.
• Littlewood, P., Herkommer, S., Koch, M. (2007). Social Exclusion the Underclass and Welfare a Critical Anlysis. L. Harryson, M. O’Brien (Editors). Social Welfare Social Exclusion A Life Course Frame. Göteborg: Intellecta DocySys AB.
• Mehmet, Ö., Kılıç, C. (2009). Çalışma Ekonomisi Teorisi. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Menteşe, S. (2013). Eğitim ve Toplumsal Değişme. Tunceli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2(3), 39-59.
• Murat, S., Şahin, L. (2011). Gençlerin İstihdamı/İşsizliği Bakımından Türk Eğitim Sisteminin Değerlendirilmesi. Çalışma ve Toplum. 2011/3, 93-135.
• Murat, S. (2009). Dünden Bugüne İstanbul’da Yaygın Eğitim. İstanbul: İTO Yayınları.
• OECD. (2005). Reviews of National Policies for Education: Basic Education in Turkey Background Report, Paris: OECD Pub.
• Ortaç, R. (2003). Cumhuriyetimizin 80. Yılında Eğitim Harcamaları. G.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi. 2/2003, 239-247.
• Özdemir, S. (2007). Küreselleşme Sürecinde Refah Devleti (İkinci Baskı). İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
• Özsoy, C. (2009). Türkiye’de Eğitim ve İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkinin Var Modeli İle Analizi. Jhe Journal of Knowledge Economy & Knowledge Management. 4(1), 71-83.
• Özsoy, C. (2008). Türk Yükseköğretim Sisteminin Durumu ve İktisadi Büyüme Performansına Katkısı. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 1(2), 31-48.
• Öztürk, N. (2005). İktisadi Kalkınmada Eğitimin Rolü. Sosyo-Ekonomi. Ocak Haziran 2005-1, 27-44.
• Sağ, V. (2003). Toplumsal Değişim ve Eğitim Üzerine. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi. 27(1), 11-25.
• Sayılan, F. (2006). Küresel Aktörler (DB ve GATS) ve Eğitimde Neo-Liberal Dönüşüm. TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Haber Bülteni: Dosya, 2006/4, 44-51.
• Sianesi, B., Reenen, J. V. (2000). The Returns to Education: A Review of the Macro-Economic Literature (Online). London LSE Research Online.
• Soran, H., Akkoyunlu, B., Kavak, Y. (2006). Yaşam Boyu Öğrenme Becerileri ve Eğiticilerin Eğitimi Programı: Hacettepe Üniversitesi Örneği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Sayı: 30, 201-210.
• Şişman, M. (2012). Eğitim Bilimine Giriş (Onuncu Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• T.C. MEB Strateji Geliştirme Başkanlığı. (2016). Milli Eğitim İstatistikleri: Örgün Eğitim 2015/’16, Ankara: MEB Yayınları.
• T.C. MEB Strateji Geliştirme Başkanlığı. (2015). Milli Eğitim İstatistikleri: Örgün Eğitim 2014/’15, Ankara: MEB Yayınları.
• T.C. MEB Strateji Geliştirme Başkanlığı. (2014). Milli Eğitim İstatistikleri: Örgün Eğitim 2013/’14, Ankara: MEB Yayınları.
• T.C. MEB Strateji Geliştirme Başkanlığı. (2013). Milli Eğitim İstatistikleri: Örgün Eğitim 2012/’13, Ankara: MEB Yayınları.
• T.C. MEB Strateji Geliştirme Başkanlığı. (2012). Milli Eğitim İstatistikleri: Örgün Eğitim 2011/’12, Ankara: MEB Yayınları.
• T.C. MEB Strateji Geliştirme Başkanlığı. (2011). Milli Eğitim İstatistikleri: Örgün Eğitim 2010/’11, Ankara: MEB Yayınları.
• T.C. MEB Strateji Geliştirme Başkanlığı. (2010). Milli Eğitim İstatistikleri: Örgün Eğitim 2009/’10, Ankara: MEB Yayınları.
• T.C. MEB Strateji Geliştirme Başkanlığı. (2009). Milli Eğitim İstatistikleri: Örgün Eğitim 2008/’09, Ankara: MEB Yayınları.
• T.C. MEB Strateji Geliştirme Başkanlığı. (2008). Milli Eğitim İstatistikleri: Örgün Eğitim 2007/’08, Ankara: MEB Yayınları.
• Taş, U., Yenilmez, F. (2008). Türkiye’de Eğitimin Kalkınma Üzerindeki Rolü ve Eğitim Yatırımlarının Geri Dönüş Oranı. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 9(1), 155-186.
• Telatar, O. M., Terzi, H. (2010). Nüfus ve Eğitimin Ekonomik Büyümeye Etkisi: Türkiye Üzerine Bir İnceleme. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 24(2), 197-214.
• Turan, S. (2005). Öğrenen Toplumlara Doğru Avrupa Birliği Eğitim Politikalarında Yaşam Boyu Öğrenme. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi. 5(1), 87-98.
• Akkoyunlu-Wigley, A., Akkoyunlu, B. (2011). Türkiye’de Eğitim Değerinin Ölçülmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Sayı: 40, 375-385.
• World Bank. (2005). Turkey – Education Sector Study: Sustainable Pathways to an Effective, Equitable, and Efficient Education for Preschool through Secondary School Education. Report No: 32450-TU, Washington D.C.
• ULUSAL VE ULUSLARARASI BELGE VE SÖZLEŞMELER
• 2709 Sayılı 1982 T.C. Anayasası
• 1739 Sayılı Türk Milli Eğitim Temel Kanunu
• Uluslararası Çocuk Hakları Sözleşmesi
• İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi
• Birleşmiş Milletler Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme
• Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
• INTERNET KAYNAKLARI
• www.tdk.gov.tr