Küresel ısınmanın Türk dış politikasına yansıması

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 1, 1 - 10, 30.06.2021

Nehir Ağırseven Armağan Örki

https://doi.org/10.47934/tife.10.01.01

Öz

Bu makale, tamamlanıp yayımlanmamış bir doktora tezinden bu yayın için düzenlenmiştir. Doktora tezinde ilk bölüm olarak “Küresel Isınma Sorununa Genel Bakış” ve ikinci bölüm olaraksa “Küresel Isınma ile İlgili Uluslararası Politikalar” belirlenmiştir. Bu iki bölümden yararlanılarak hazırlanan bu makaledeyse ilk olarak küresel ısınma kavramına, çeşitli teorilerin iklim değişikliği yaklaşımlarına, küresel ısınmaya yol açan insani faaliyetlere ve küresel ısınmanın sosyo-ekonomik sonuçlarına yer verilmiştir. Sonraki bölümde, bu çevresel soruna ilişkin çok taraflı görüşmelere değinilmiş, başlıca sözleşme ve anlaşmalarla birlikte Türkiye’nin izlediği politikalara yer verilmiştir. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi, Kyoto Protokolü ve Paris İklim Anlaşması başta olmak üzere son otuz yılın en önemli girişimlerine görece ağırlık verilmiş ve Türkiye’nin iç politikasında da küresel ısınmaya karşı aldığı önlemler kronolojik olarak derlenmiştir.
Çalışma, doktora çalışmasında izlenen yol ve kullanılan kaynaklara sadık kalınarak dergi yayımı için sadeleştirilmiş ve çalışmaya Türk dış politikasına ilişkin konular eklenmiştir. Çalışmanın genelinde bilimsel makaleler, kitap ve kitap bölümleri ile haber sitelerinin, istatistik kurumlarının ve resmi makamların çevrimiçi sayfalarından yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Küresel ısınma, Çevre politikaları, Türk dış politikası.

Teşekkür

Bu makale, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Doktora Programı öğrencisi Nehir Ağırseven’in doktora tez çalışmasından düzenlenerek yayına hazırlanmıştır. 1983 Edirne doğumlu Nehir Ağırseven, doktora tez aşamasındayken, 21 Kasım 2019 tarihinde vefat etmiştir. Bu çalışma, genç akademisyenin harcadığı emeği ölümsüzleştirme ve yazına kazandırma amacıyla işbu yayın için düzenlenmiş halidir. Vermiş oldukları destek ve görüşlerden ötürü Dr. Öğr. Üyesi Caner Ekizceleroğlu, Dr. Öğr. Üyesi İlker Tosun, Öğr. Gör. Fatma Özkan ile Öğr. Gör. Özge İşbecer’e teşekkür ederim. Ayrıca doktora tez çalışmasının yayınlanabilmesi için metni gönderen, Nehir Ağırseven’in ablası Prof. Dr. Deniz Ağırseven’e de ayrıca teşekkürü bir borç bilirim.

Impacts of global warming on Turkish foreign policy

Öz

This article is composed for this edition of the journal from an unpublished doctoral dissertation. The two main chapters “An Overview on the Main Issues of Global Warming” and “International Policies Concerning Global Warming” were assigned in the doctoral dissertation. By drawing on these contents, the article first covers the concept of global warming, approaches of various theories to climate change, human activities that lead to global warming, and the socio-economic consequences of global warming. In the following part of the study, multilateral negotiations on this environmental problem were discussed, as well as the main contracts and agreements along with the policies followed by Turkey. Moreover, the United Nations Framework Convention on Climate Change, the Kyoto Protocol and the Paris Agreement, particularly focusing on the most important initiatives of the last thirty years, and measures against global warming in Turkey’s domestic politics has been put together chronologically.
The study was simplified for the publication of the journal by adhering to the path followed and the resources used in the doctoral study, and the subjects concerning Turkish foreign policy were added to the study. Throughout the study, scientific articles, books and book chapters, and online resources of the institutions providing statistical data and other official authorities were utilized.

Anahtar Kelimeler

Global warming, Environmental policies, Turkish foreign policy.

Kaynakça

• Alper, D., Anbar, A. (2007). Küresel ısınmanın Dünya ekonomisine ve Türkiye ekonomisine etkileri, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(4): 15-54.
• Atabey, S., Kaçmaz, G. (2007). Çevre duyarlılığının piyasa ekonomisine yenik düştüğü nokta: Sürdürülebilir kalkınma, A. Mengi (Ed.) Çevre ve politika: Başka bir Dünya özlemi, (s. 41-51) içinde. Ankara.
• Başoğlu, A. (2014). Küresel iklim değişikliğinin ekonomik etkileri üzerine model denemesi ve ekonometrik bir analiz, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, Trabzon.
• Canbay, Ş. (2020). Türkiye’de elektrik üretimi için kullanılan petrol tüketimi, yenilenebilir enerji kullanımı ile iktisadi büyüme arasındaki ilişkilerin analizi, EKEV Akademi Dergisi, Sayı: 81, 467-488.
• Çiloğlu, T (2018). Yeşil ekonomi ve küreselleşme: Karşılıklı etkileşim ve dönüşümsel süreç, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi İİBF Dergisi, 1(1): 42-48.
• Erdem, M. S., Yenilmez, F. (2017). Türkiye’nin Avrupa Birliği çevre politikalarına uyum sürecinin değerlendirilmesi, Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(2): 91-119.
• European Commission, Paris Agreement, https://ec.europa.eu/clima/policies/international/negotiations/paris_en, (04.10.2018)
• Habib, B. (2011). Climate change and international relations theory: Northeast Asia as a case study”, Proceedings of the Third Global International Studies Conference, 1-31.
• İlker, A., Alkin, E. (1991). Çevre Sorunları, TOBB.
• Khan, M. R. (2016). Climate change, adaptation and international relations theory, G. Sosa-Nunez, E. Atkins (Ed.) Environment, climate change and international relations (s. 14-28) içinde. İngiltere.
• Maslin, M. (2011). Küresel ısınma, Ankara.
• Örki, A. Ağırseven, N. (2016). Sustainable environment in tourism policies: The case of Turkey, Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(2): 97-106.
• Özmen, M. T. (2009). Sera gazı - Küresel ısınma ve Kyoto Protokolü, Türkiye Mühendislik Haberleri, Sayı: 453, 42-46.
• Polat, E., Eren, M. V., Aydın, H. İ. (2017). Sürdürülebilir kalkınmada iklim değişikliğinin sağlık üzerindeki etkisinin ampirik analizi, H. Atik (Ed.) Küresel ısınma, iklim değişikliği ve sosyo-ekonomik etkileri, (s. 149-168) içinde. Ankara.
• Rojas-Downing, M. M., Nejadhashemi, A. P., Harrigan, T., Woznicki, S. A. (2017). Climate change and livestock: Impacts, adaptation, and mitigation, Climate Risk Management, Sayı: 16, 145-163.
• Sadioğlu, U., Ağıralan, E. (2020). İklim değişikliği çerçevesinde 25. taraflar konferansı (COP 25), KAÜİİBFD, 11(Ek Sayı 1): 361-385.
• Söker, Ç., Özlük, E. (2018). Uluslararası ilişkilerde çevreyi merkeze taşımak: Temel yaklaşımlar ve tartışmalar, Akademik İncelemeler Dergisi, 13(1): 227-262.
• T. C. Dışişleri Bakanlığı, BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi, http://www.mfa.gov.tr/bm-iklim- degisikligi-cerceve-sozlesmesi.tr.mfa (18.12.2020).
• T. C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 2019 Faaliyet Raporu, Strateji Geliştirme Başkanlığı, https://enerjiapi.etkb.gov.tr//Media/Dizin/SGB/Faaliyet_Raporlari/2019/ETKB%202019%20Y%C4 %B1l%C4%B1%20Faaliyet%20Raporu.pdf, (17.12.2020a)
• T. C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, İklim Değişikliği ve Uluslararası Müzakereler, https://enerji.gov.tr/bilgi-merkezi-iklim-degisikligi-ve-uluslararasi-muzakereler, (17.12.2020b).
• Talu, N. (2015). Türkiye’de iklim değişikliği siyaseti, Ankara.
• TEİAŞ, 2009 ve 2019 Yılları İçin Birincil Enerji Kaynaklarına Göre Türkiye Kurulu Gücü, https://webapi.teias.gov.tr/file/77439117-b6fa-465f-ab32-874c87ae456c?download (17.12.2020a)
• TEİAŞ, 2019 Yılı Türkiye Elektrik Enerjisi Üretiminin Kaynaklara Göre Dağılımı, https://webapi.teias.gov.tr/file/353c7742-77c6-426b-97fc-6220788257e6?download (17.12.2020c)
• TEİAŞ, 2019 Yılı Türkiye Yenilenebilir Enerji Kaynakları Dağılımı, https://webapi.teias.gov.tr/file/7a0c321b-ec60- 411a-a54a-c8b44d06bcd0?download (17.12.2020b)
• TÜRÇEV, Mavi Bayrak, http://www.mavibayrak.org.tr/tr/Default.aspx, (18.12.2020)
• Yıldırım, H. H. (2019). Yenilenebilir enerji yatırımlarındaki teşviklerin yatırım performansları üzerine etkisi, Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(3): 330-345.
• Yıldız, Z. (2009). Küresel ısınma ve alternatif turizme yönelim üzerine etkileri, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 1(1): 77-91.
• Yılmazer, M., Çınar, S. (2017). Gelişmekte olan ülkelerde küresel ısınma ve sanayileşme olgusu: Brics ülkeleri ve Türkiye örneği, H. Atik (Ed.) Küresel ısınma, iklim değişikliği ve sosyo-ekonomik etkileri, (s. 38-59) içinde. Ankara.