ÇOCUK DERGİLERİNİN SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİM PROGRAMINDA YER ALAN DEĞERLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 4, 1845 - 1895, 27.10.2025

Necati Aktaş

https://doi.org/10.24315/tred.1526396

Öz

Bu çalışmada çocuk dergilerinin Sosyal Bilgiler Öğretim Programı’nda yer alan değerler kapsamında içeriklerini incelenmesi amaçlanmıştır. Tübitak ve Trt kurumlarının desteklediği bu dergiler Türkiye’de çocuklar tarafından en çok okunan ve beğenilen dergiler arasındadır. Bu yüzden bu dergilerin içeriklerinin incelenmesi ilgili alanyazın tarafından önem taşımaktadır.
Bu araştırmada nitel araştırma teknikleri kullanılmıştır. Araştırmamızın çalışma grubunu çocuk dergileri arasında en çok okunan dergilerden olan Bilim Çocuk, Meraklı Minik ve Trt Çocuk dergileri oluşturmaktadır. Bu dergilerin 2018 yılına ait sayıları incelenmiştir. Her derginin 2018 yılında her ay çıkardığı 12 sayısı inceleme kapsamına alınmıştır. Böylelikle 3 derginin 2018 yılında çıkardığı 36 derginin incelemesi yapılmıştır. Dergilerin analizinde doküman incelemesi, içerik analizi ve betimsel analiz tekniklerinden yararlanılmıştır. Önce dergilerin aylara göre işledikleri temalar çıkarılmış daha sonra Sosyal Bilgiler Öğretim Programı’nda yer alan 18 değere göre dergilerin içeriği analiz edilmiştir. Araştırma kapsamında elde edilen veriler tablolar ve alıntılar halinde gösterilmeye çalışılmıştır.
Yapılan analizler sonucunda dergilerin işledikleri temalar ile uyumlu oldukları sonucuna varılmıştır. Bilim Çocuk dergisinde Bilimsellik ve Duyarlılık değerlerinin, Trt Çocuk dergisinde ise Vatanseverlik, Sevgi ve Estetik değerlerinin daha fazla olduğu gözlenmiştir. Dergilerin değerler açısından yeterli düzeyde oldukları ve çocuklar için faydalı oldukları sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Değerler , sosyal bilgiler , öğretim programları , çocuk dergileri

Kaynakça

• Aktepe, V. (2010). İlköğretim 4. Sınıf sosyal bilgiler dersinde “yardımseverlik” değerinin etkinlik temelli öğretimi ve öğrencilerin tutumlarına etkisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Altaş, N. ve Arıcı, İ. (2016). Din Eğitiminin Bilimselleşme Süreci, Din Eğitimi, Ed. Mustafa Köylü ve Nurullah Altaş, (ss. 49-79), İstanbul: Ensar Neşriyat. Altınköprü, T. (1999). Çocuğun başarısı nasıl sağlanır. Ankara: Hayat Yayıncılık.
• Aydın, Z., Gürler, ġ. (2014). Okulda Değerler Eğitimi- Yöntemler, Etkinlikler, Kaynaklar. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Ayhan, H. (2004). Din ve Ahlak Eğitim Öğretimine Yeni Yaklaşımlar. İstanbul: Dem Yayınları.
• Arslan, Z. ġ. ve Yaşar, F. T. (2007). Yükselen değer kavramı üzerine eleştirel bir yaklaşım. Değerler Eğitimi Merkezi Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, 8-11.
• Ayverdi, İ. (2006). Misalli büyük Türkçe sözlük. (Kubbealtı Lugatı). İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
• Bacanlı, H. (1999a). Duygusal Davranış Eğitimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Bahar, İbrahim Ethem (2005), Sosyoloji, 1. Baskı Ankara: Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu Yayınları.
• Barutçu, Tuğba (2010). Çocuklara Kıraat (1881) ve Sevimli Mecmua (1925) Dergilerindeki Çeviri Metinler ve Dış Dünya Üzerine Bir İnceleme, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Beatty E.S., Lynn R.K, Pamela, H. ve Shekhor, M. (1985). Alternative Measurementapproaches To Consumer Values: The List Of Values And The Rokeach Value Survey. Psychology & Marketing, Vol:2,3, s.181-200
• Beil, B. (2003). İyi Çocuk, Zor Çocuk. Doğru Davranışlar Çocuklara Nasıl Kazandırılır?. (Cuma Yorulmaz çev.). Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Büyüköztürk, Şener ve diğerleri (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara, Pegem Akademi.
• Ciravoğlu, Ömer. (1999). Çocuk Edebiyatı, İstanbul.
• Cebeci, S. (2003). Öğrenme ve Öğretme Süreçlerinde Dînî İletişim. İstanbul: İz Yayınları.
• Çalışkan, A. (2016). İlköğretim 100 Temel Eser İçerisinde Yer Alan Dünya Edebiyatına Ait Eserlerin Değerler Eğitimi Açısından İncelenmesi. Yüksek LisansTezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı Türkçe Eğitimi Bilim Dalı Konya.
• Erman, Mehtap (2016). Öğretmenlerin Öğretim Programlarına İlişkin Farkındalıklarının ve Programlardan Yararlanma Durumlarının İncelenmesi,(Yüksek Lisans), Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
• Demir, Fehmi (2019). Değer Öğretimi Yaklaşımlarına Göre Hayat Bilgisi Dersinde Değerler Eğitimi, İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Demir, Serkan (2006). İlköğretim Okullarında Görev Yapan 1., 2., 3., 4. Ve 5. Sınıf Öğretmenlerinin 2005 Öğretim Programlarına İlişkin Görüşleri, (Yüksek Lisans), Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Demirel, Özcan (1999), Türkçe Ögretimi, Pagem A Yayıncılık, Ankara.