Öğretmenlerin Örgütsel Güven Algılarının Değişime İlişkin Tutumlarına Etkisi

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 1, 108 - 124, 31.01.2019

Kazım Çelik , Muharrem Gencer

https://doi.org/10.24315/tred.454523

Cited By: 5

Öz

Araştırmada, öğretmenlerin örgütsel güven algılarının değişime ilişkin
tutumlarına etkisini belirlemek amaçlanmıştır. İlişkisel tarama modelinde
tasarlanan araştırmanın örneklemini, Burdur ili Yeşilova, Karamanlı ve Tefenni ilçelerinde
görev yapan 315 öğretmen oluşturmaktadır. Veriler, Örgütsel Güven Ölçeği ve
Değişime İlişkin Tutum Ölçeği ile toplanmıştır. Verilerin analizinde bağımsız
iki örneklem t-testi, tek yönlü varyans analizi ve çoklu regresyon analizi
kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda öğretmenlerin örgütsel güven algılarının
ve değişime ilişkin tutumlarının yüksek düzeyde olduğu, öğretmenlerin değişime
ilişkin tutumlarının yaşa ve kıdeme göre farklılaştığı bulunmuştur. Yöneticiye
güven, paydaşlara güven ve meslektaşlara güvenin değişime ilişkin tutumu
pozitif yönde yordadığı saptanmıştır. Araştırmanın bulguları, ilgili alınyazın
ışığında tartışılarak gelecekte yapılacak çalışmalar için çeşitli önerilerde
bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel güven, değişim, algı, tutum

Kaynakça

• Aydoğan, İ. (2007). Değişim süreci ve okul personeli. GAU Journal of Social and Science. 3(5), 13-24.
• Ayık, A., Savaş, M. & Çelikel, G. (2014). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin okul iklimi ve örgütsel güven algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11 (27), 203-220.
• Baek, Y. M. & Jung, C. S. (2014). Focusing the mediating role of ınstitutional trust: How does interpersonal trust promote organizational commitment? The Social Science Journal, In press, http://dx.doi.org/10.1016/j.soscij.2014.10.005.
• Beycioğlu, K. & Aslan, M. (2010).Okul gelişiminde temel dinamik olarak değişim ve yenileşme: Okul yöneticileri ve öğretmenlerin rolleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 153-173.
• Boonstra, J. (2004). Dynamics of organizational change and learning. Southerngate Chichester, West Sussex: John Wiley & Sons Ltd.
• Bökeoğlu, Ö. Ç. & Yılmaz, K. (2008). İlköğretim okullarında örgütsel güven hakkında öğretmen görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54, 211-233.
• Bromiley, P. & Cummings L. L. (1996). The organizational trust inventory (OTI). Roderick M. Kramer & Tom R. Tyler (Eds.). Trust in organizations: 302-319. Thousand Oaks: Sage.
• Büyüköztürk, Ş. (2017). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS Uygulamaları ve yorum. (23. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Cerit, Y. (2009). Öğretmenlerin örgütsel güven düzeyleri ile işbirliği yapma düzeyleri arasındaki ilişki. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 637-657.
• Cohen, J. (1992). A Power Primer. Psychological Bulletin, 112( I), 155-159.
• Colquit, J. A., Scott, B. A. & JePine, J. A. (2007), Trust, trustworthiness, and trust propensity: A Meta analytic test of their unique relations with risk taking and job performance, Journal of Applied Psychology, 92(4), 909-927.
• Cook, J. & Wall, T. (1980). New work attitude measures of trust, organizational commitment and personal need non-fulfilment. Journal of Occupational Psychology, (53), 39-52.
• Çağlar, Ç. (2011). Okullardaki örgütsel güven düzeyi ile öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(4), 1827-1828.
• Çelik, K. & Tabancalı, E. (2012). Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin iş/çalışma yaşam kalitesi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 11, 31-38.
• Çubukçu, K. & Tarakçıoğlu, S. (2010). Örgütsel güven ve bağlılık ilişkisinin otelcilik ve turizm meslek lisesi öğretmenleri üzerinde incelenmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 2 (4), 57-78.
• Davis, J. H.,Schoorman, F. D., Mayer, R.C. & Tan, H.H. (2000). The trusted general manager and business unit performance: empirical evidence of a competitive advantage. Strategic Management Journal, 21, 563–576.
• Das, T.K. & Teng, B. (2001). Trust, control, and risk in strategic alliances: An integrated framework, Organization Studies, 22 (2), 251-283.
• Demircan, N. & Ceylan, A. (2003). Örgütsel güven kavramı: Nedenleri ve sonuçları. Yönetim ve Ekonomi. 10(2), 139-150.
• Demirel, Y. (2008). Örgütsel güvenin örgütsel bağlılık üzerine etkisi: tekstil sektörü çalışanlarına yönelik bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi, 15(2), 179-194.
• Ellis, K. & Shockley‐Zalabak, P. (2001). Trust in Top Management and Immediate Supervisor: The Relationship to Satisfaction, Perceived Organizational Effectiveness and Information Receiving. Communication Quarterly, 49(4), 382-398.
• Elving, W. J. L. (2005). The role of communication in organisational change. Corporate Communications: An International Journal, 10( 2), 129 – 138.
• Ercan, Y. (2006). Okullardaki örgütsel güven düzeyinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 739–756.
• Eren, M. Ş. (2014). Güçlendirme ve nicel işletme performansı arasındaki ilişkide örgüte güven ve duygusal bağlılığın aracı etkileri. İşletme Araştırmaları Dergisi, 6(1), 303-327.
• Ergün, H. (2017). Örgütsel muhalefete etki eden başlatıcı ve aracı değişkenler. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Ferres, N.,Connell, J. & Travaglione, A. (2004). Co‐worker trust as a social catalyst for constructive employee attitudes, Journal of Managerial Psychology, 19(6), 608 – 622.
• Finch, A. E. (2002) The language clinic: The teacher as an agent of change. ThaiTESOL Bulletin, August 2002, Special Issue, 35 - 52.
• Genç, N. (2004). Yönetim ve organizasyon çağdaş sistemler ve yaklaşımlar. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• George, M. P., White, G. P. & Schlaffer, J. J. (2007). Implementing school-wide behavior change: Lessons from the field. Psychology in the Schools, 44(1), 41-51.
• Gilbert, J. A. & Tang, T. L. (1998). An examination of organizational trust antecedents. Public Personnel Management, 27(3), 321-338.
• Gibson, J. G.,Ivancevich, J. M. &Donnelly, J. H. (1988). Organizations. (Six Edition). Illinois: Business Publications.
• Goddard, R. D.,Tschannen-Moran, M. & Hoy, W. K. (2001). A multi level examination of the distribution and effects of teacher trust in students and parents in urban elementary schools. Elementary School Journal, 102(1), 3-17.
• Goddard, R. G. & Salloum, S.J. (2009). Trust as a mediator of the relationships between poverty, racial composition, and academic achievement evidence from michigan’s public elementary schools. Educational Administration Quarterly, 45(2), 292-311.
• Guinot, J., Chiva, R. & Mallen, F. (2013). Organizational Trust and performance: Is organizational learning capability a missing link?. Journal of Management and Organization, 19(5), 559-582.
• Guinot, J., Chiva, R. & Puig, V. R. (2014). Interpersonal trust, stress and satisfaction at work: An empirical study. Personnel Review, 43(1), 96-115.
• Halis, M., Gökgöz, S. G. & Yaşar, Ö. (2007). Örgütsel güvenin belirleyici faktörleri ve bankacılık sektöründe bir uygulama. Sosyal Bilimler Dergisi, 17, 187-205.
• Hanson, E.M. (1996). Educational administration and organizational behavior. (4th ed.). Boston: Allyn and Bacon.
• Hoy, W. K. & Tschannen-Moran, M. (2003). The conceptualization and measurement of faculty trust in schools. Wayne K. Hoy & Cecil Miskel (Ed.). Studies in leading and organizing schools (pp. 181–207).
• Hoy, W. K. & DiPaola, M. F. (Eds.). (2008). Improving schools: Studies in leadership and culture. Charlotte, NC: Information Age Publishing.
• Hoy, W. K. &Tarter, C. J. (2004). Organizational justice in schools: no justice without trust. International Journal of Educational Management, 18(4), 250-259.
• Huck, S. W. (2008). Reading Statistics and Research, Boston, Pearson, (Electronic version, https://pendbingikgs.files.wordpress.com/2016/12/reading-statistics-and-research-sixth-edition.pdf).
• İlğan, A. (2007). Örgütsel değişim. Milli Eğitim Dergisi, 36(177), 80-103.
• İnceoğlu, M. (2010). Tutum – algı – iletişim. (5. Basım). İstanbul: Beykent Üniversitesi Yayınevi.
• İşcan, Ö. F. & Sayın, U. (2010). Örgütsel adalet, iş tatmini ve örgütsel güven arasındaki ilişki. Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 24 (4), 195-216.
• Jiang, Z., Gollan, P. J. ve Brooks, G. (2017). Relationships between organizational justice, organizational trust and organizational commitment: a cross-cultural study of China South Korea and Australia. The International Journal of Human Resource Management, 28 (7), 973-1004.
• Jones, G. R. & George, J. M. (1998). The Experience and evolution of trust: Implications for cooperation and teamwork, The Academy of Management Review, 23(3), 531-546.
• Kalaycı, S. (2009). SPSS uygulamalı çok değiskenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Kondakçı, Y., Zayim, M. & Çalışkan, Ö. (2010). Okul yöneticilerinin değişime hazır olma tutumlarının okulun öğretim düzeyi, yöneticilerin deneyimi ve okul büyüklüğü bağlamında incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 155-75.
• Krot K. & Lewicka, D. (2012). The importance of trust in manager-employee relationships. International Journal of Electronic Business Management, 10(3), 224-233.
• Kurşunoğlu, A. & Tanrıöğen, A. (2006). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel değişmeye ilişkin tutumları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 21-33.
• Louis, K. S. (2007). Trust and improvement in schools. Journal of Educational Change ,8(1), 1-24.
• Madsen, S. R., Miller, D. & John, C. R. (2005). Readiness for organizational change: do organizational Commitment and social relationships in the work place make a difference?.Human Resource Development Quarterly, 16(2), 213–234.
• Maele, D. V., Forsyth, P. B. & Houtte, M. V. (2014). Trust and school life: The role of trust for learning, teaching, leading, and bridging. Dordrecht: Springer Science Business Media.
• Memduhoğlu, H. B. & Zengin, M. (2011). İlköğretim okullarında örgütsel güvene ilişkin öğretmen görüşleri. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 211-217.
• Meng, X. (2015). The role of trust in relationship development and performance improvement. Journal of Civil Engineering and Management, 21(7), 845–853.
• Mishra, A. (1996). Organizational response to crisis: The centrality of trust. in R. M. Kramer & T. R. Tyler (Eds.). Trust in Organizations: Frontiers of Theory and Research, 261– 287.
• Moore, D. M. (2010). Student and faculty perceptions of trust and their relationships to school success measures in an urban school district. Unpublished doctoral dissertation, Virginia: The College of William and Mary.
• Nedkovski, V., Guerci, M., Battisti, F. & Siletti, E. (2017). Organizational ethical climates and employee's trust in colleagues, the supervisor, and the organization. Journal of Business Research, 71, 19–26
• Özer, N., Demirtaş, H., Üstüner, M. & Cömert, M. (2006). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel güven algıları. Ege Eğitim Dergisi, 7(1), 103–124.
• Paliszkiewicz, J. & Koohang, A. (2013). Organizational trust as a foundation for knowledge sharing and its influence on organizational performance, Online Journal of Applied Knowledge Management, 1 (2), 116-127.
• Polat, S. & Celep, C. (2008). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54, 307-331.
• Reeves, C., Emerick, S. & Hirsch, E. (2007). Creating an atmosphere of trust: lessons from exemplary schools. Hillsborough, NC: Center for Teaching Quality; North Carolina, Professional Teaching Standards Commission.
• Rubagiza, J., Umutoni, J. & Kaleeba, A. (2016). Teachers as agents of change: Promoting peacebuilding and social cohesion in schools in Rwanda. Education as Change, 20(3), 202–224.
• Schaubroeck, J. M., Peng, A. C. & Hannah, S. T. (2013). Developing trust with peers and leaders: Impacts on organizational identification and performance during entry, Academy of Management Journal, 56(4), 1148-1168.
• Semercioğlu, M. S.,Tengilimoğlu, D. & Semercioğlu, M. G. (2012). Özel ve kamu personelinin iş doyumu ve örgütsel güven düzeylerinin karşılaştırılması, Sağlık Bilimleri Dergisi,1(4), 225-238.
• Shagholi, R., Hussin, S., Siraj, S., Naimie, Z., Assadzadeh, F. & Moayedi F. (2010), Value creation through trust, decision making and teamwork in educational environment. Procedia–Socialand Behavioral Sciences, 2(2), 255-259.
• Shockley-Zalabak, P.,Ellis, K. & Winograd, G. (2000). Organizational trust: What it means, why it matters. Organization Development Journal, 18(4), 35-48.
• Straiter, K. L. (2005). The effects of supervisors‟ Trust of subordinates and their organization on job satisfaction and organizational commitment. International Journal of Leadership Studies, 1(1), 86-101.
• Tanrıöğen, A. (2000). Temel eğitim öğretmenlerinin değişmeye ilişkin tutumları. PAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 7, 68-72.
• Tanrıöğen, Z. M., Baştürk, R. & Başer, Z. M. (2014). İlköğretim okullarında cinsiyet ve örgütsel rollere göre örgüt kültürü algısı. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 170-180.
• Tan, H. H. & Lim, A. K. (2009) Trust in coworkers and trust in organizations. The Journal of Psychology, 143(1), 45-66.
• Taşdan, M. (2013). İlköğretim okulu öğretmenleri için kişisel ve mesleki değişime açıklık ölçeklerinin geliştirilmesi bir uygulama. Akademik Bakış Dergisi, 35.
• Taş, A. (2009). Ortaöğretim okulu müdürlerinin değişimi yönetme davranışlarına ilişkin öğretmen algılarının değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10( 2), 1–18.
• Taşkın, F. & Dilek, R. (2010). Örgütsel güven ve örgütsel bağlılık üzerine bir alan araştırması. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(1), 37-46.
• Tokgöz, E. & Seymen, O.A. (2013). Örgütsel güven, örgütsel özdeşleşme ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(39), 61-76.
• Top, M. (2012).Hekim ve hemşirelerde örgütsel bağlılık, örgütsel güven ve iş doyumu profili. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 41(2), 258-277.
• Tschannen-Moran, M. (2009). Fostering teacher professionalism in schools, the role of leadership orientation and trust. Educational Administration Quarterly, 45 (2), 217-247.
• Tschannen-Moran, M. (2001). Collaboration and the need for trust. Journal of Educational Administration, 39(4), 308-331.
• Türker, Y. & Çelik, K. (2018). Öğretmenlerde iş ve aile çatışmasının yaşam doyumu üzerindeki etkisinde iş doyumunun aracı rolü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, doi:10.16986/HUJE.2018037287
• Tüzün, İ.K. (2007). Örgütsel güven ve örgütsel güven modelleri. Karamanoğlu Mehmetbey İ.İ.B.F Dergisi, 13 (2), 93-118.
• Vakola, M., Tsaousis, I. & Nikolaou, I. (2004). The role of emotional intelligence and personality variables on attitudes toward organisational change. Journal of Managerial Psychology, 19(2), 88 – 110.
• Vakola, M. & Nikolaou, I. (2005). Attitudes towards organizational change: What is the role of employees’ Stress and commitment?. Employee Relations, 27(2), 160 – 174.
• Vandeyar, S. (2017). The teacher as an agent of meaningful educational change. Educational Sciences Theory and Practice, 17(2), 373-393.
• Van Wagoner, R. J. (2004). Influencing the perception of organizational change in community colleges. Community College Journal of Research and Practice, 28, 715–727.
• Walker, H. J., Armenakis, A. A. & Bernerth, J. B. (2007). Factors influencing organizational change efforts, Journal of Organizational Change Management, 20(6), 761–773.
• Wang, Y., Tsai, Y. & Lin, C. (2013). Modeling the relationship between perceived corporate citizenship and organizational commitment considering organizational trust as a moderator. Business Ethics: A European Review, 22(2), 218-233.
• Whitener, E. M., Brodt, S. E., Korsgaard, M. A. & Werner, J. M. (1998). Managers as initiators of trust: An exchange relationship framework for understanding managerial trustworthy behavior. The Academy of Management Review, 23(3), 513-530.
• Yılmaz, K. (2009). Özel dershane öğretmenlerinin örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15(59), 471-490.
• Yıldız, K. (2013). Öğretmenlerin örgütsel adalet ve örgütsel güven algıları. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 289-316.
• Yücel, C. & Samancı, G. (2009). Örgütsel güven ve örgütsel vatandaşlık davranışı. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1) 113-132.