Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarının ‘Öğretmen’ Algıları

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 2, 336 - 349, 31.05.2019

Gamze Tezcan

https://doi.org/10.24315/tred.483145

Öz

Günümüzde öğretmen bilgiyi
aktarandan çok öğrenciye rehber olandır. Aynı zamanda, öğretmenler,
öğrencilerin psikolojik iyi oluşlarında da önemli etkilere sahiptir. Peki
öğretmen adaylarına göre öğretmen kimdir? Bu çalışmanın amacı lisans
eğitimlerine yeni başlamış fen bilimleri dersi öğretmen adaylarının ‘öğretmen’
algılarını incelemektir. Olgubilim araştırma deseninde tasarlanmış olan çalışma
Fen Bilgisi Öğretmenliği Lisans Programı 1. sınıf öğrencisi olan 46 öğretmen
adayı ile yürütülmüştür.  Çalışmaya
katılmaya gönüllü olan öğretmen adaylarından dönem başında ‘Öğretmen kimdir?’
sorusuna yönelik bir kompozisyon yazmaları istenmiştir. Kompozisyonlar içerik
analizi yoluyla analiz edilmiştir. 
Çalışma sonucunda, öğretmen adaylarının ‘öğretmen’ algılarının 3
kategori altında toplandığı saptanmıştır; Öğrenci İlişkilerinde Öğretmen,
Mesleğinde Öğretmen ve Toplumda Öğretmen. Öğretmen adaylarının öğretmenin en
çok öğrenci ile olan ilişkilerine değindikleri görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen Algısı

‘Teacher’ Perceptions of Pre-service Science Teachers

Öz

Today,
instead of being the one transferring information, teachers are considered as a
guide for students. At the same time, they have important effects on students’
psychological well beings. According to pre-service teachers, who is a teacher?
The aim of this study is to examine the “teacher” perceptions of the
pre-service science teachers’ who have just started their undergraduate
education. The study was designed in a phenomenological research design. The
study was carried out with 46 pre-service science teachers who are at the first
grade of Science Education Program. The pre-service science teachers who were
voluntary to participate in the study were asked to write an essay about the
question of "Who is a teacher?”. The essays were analyzed through using
the content analysis method. It was found that the “teacher” perceptions of
pre-service science teachers fall into three categories; “Teacher in Student
Relationships”, “Teacher in Occupation” and “Teacher in Society”. It was found
that ‘Teacher in Student Relationships’ is the most mentioned category by the
pre-service science teachers.

Anahtar Kelimeler

Teacher perception, Teacher roles

Kaynakça

• Akpınar, E. & Ergin, Ö. (2005). Yapılandırmacı kuramda fen öğretmeninin rolü. İlköğretim-Online, 4(2), 55-64.
• Anderman, L. H. (2003). Academic and social perceptions as predictorsof change in middle school students' sense of school belonging. The Journal of Experimental Education, 72 (1), 5-22.
• Başaran, A. R., & Baysal, S. (2016). Öğretmen adaylarının ideal bir öğretmen hakkındaki görüşleri. Demirel, Ö. ve Dinçer S. (Ed.) , Eğitim Bilimlerinde Yenilikler ve Nitelik Arayışı içinde (s.29-44). Ankara: PegemA.
• Britner, S. L. & Pajers, F. (2006). Sources of science self-efficacy beliefs of middle school students. Journal of Research in Science Teaching, 43(5), 485-499.
• Chiu, M. M., Chow, B. W., McBride, C. & Mol, S. T. (2016). Students’ sense of belonging at school in 41 countries: cross-cultural variability. Journal of Cross-Cultural Psychology, 47(2), 175-196.
• Çakmak, M. (2011). Değişen öğretmen rolleri: öğretmen adaylarının düşünceleri. Eğitim ve Bilim, 36(159), 14-24.
• Çalışkan, M., Işık, A. N. & Saygın, Y. (2013). Öğretmen adaylarının ideal öğretmen algıları. İlköğretim Online, 12(2), 575-584.
• Çetin, Ş. (2001). İdeal öğretmen üzerine bir araştırma. Milli Eğitim Dergisi, 149. 18.03.2018 tarihinde https://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/149/cetin.htm adresinden edinildi.
• Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı [EARGED] (2010). Uluslararası öğrenci değerlendirme programı PISA 2009 ulusal ön raporu. 16.05.2018 tarihinde http://pisa.meb.gov.tr/wp-content/uploads/2013/07/PISA-2009-Ulusal-On-Rapor.pdf adresinden edinildi.
• Eğitim Reformu Girişimi [ERG] (2017). PISA 2015: Genel bulgular ve eğilimler. 26.02. 2018 tarihinde http://www.egitimreformugirisimi.org/wp-content/uploads/2017/03/ERG_PISA-2015-DE%C4%9EERLEND%C4%B0RMES%C4%B0.pdf adresinden edinildi.
• Gage, N. L. & Berliner, D. C. (1984). Educational psychology. Dallas: Houghton Mifflin.
• İpek, C. (1999). Resmi liseler ile özel liselerde örgütsel kültür ve öğretmen-öğrenci ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 5(19), 411-422.
• Karip, E. (2017). Sınıf yönetimi ve disiplin. Karip, E. (Ed.), Sınıf Yönetimi (14. baskı) içinde, Ankara:PegemA.
• Kaya, V. H., Polat, D. & Karamüftüoğlu, İ. O. (2014). Öğretmen adaylarının öğretmen yetiştirme ile ilgili görüşlerinin belirlenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 30, 569-584.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (3. baskı). (Turan, S. Çev. Ed.). Ankara:Nobel.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. 27.02.2018 tarihinde http://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/11115355_YYRETMENLYK_MESLEYY_GENEL_YETERLYKLERY.pdf adresinden edinildi.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2014). 19. Milli eğitim şurası kararlar. 10.11.2018 tarihinde http://mebk12.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/35/27/719973/dosyalar/2015_02/02041116_19.millieitimuraskararlar.pdf adresinden edinildi.
• Miles, M. & Huberman, A. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Washington DC: Brookings.
• Organisation for Economic Co-operation and Development [OECD] (2017). PISA 2015 results (Volume III): Students’ well being. 01.03. 2018 tarihinde https://read.oecd-ilibrary.org/education/pisa-2015-results-volume-iii_9789264273856-en#page1 adresinden edinildi.
• Özabacı, N. ve Acat, B. (2005). Öğretmen adaylarının kendi özellikleri ile ideal öğretmen özelliklerine dönük algılarının karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 42, 211-236.
• Özdemir, S., & Sezgin, F. (2011). İlköğretim okulu öğrencilerinin yönetici ve öğretmen desteği, algılanan şiddet ve okul memnuniyetine ilişkin görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 181-199.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (Demir, S. B. Çev.Ed.) Ankara:PegemA.
• Ryan, M. A. & Patrick, H. (2001). The classroom social environment and changes in adolescents' motivation and engagementduring middle school. American Educational Research Journal, 38 (2), 437-460.
• Saban, A. (2004a). Giriş Düzeyindeki Sınıf Öğretmeni Adaylarının “Öğretmen” Kavramına İlişkin İleri Sürdükleri Metaforlar, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2 (2), 131-155.
• Saban, A. (2004b). Prospective classroom teachers’ metaphorical images of selves and comparing them to those they have of their elementary and cooperating teachers. International Journal of Educational Development, 24, 617-635.
• Schleicher, A. (2017, 13 Kasım). PISA direktörü andreas schleicher: öğrettikleriniz artık gereksiz. Gazete Habertürk. http://www.haberturk.com/pisa-direktoru-andreas-schleicher-ogrettikleriniz-artik-gereksiz-1711035 adresinden 10.01.2018 tarihinde edinildi.
• Sünbül, A. M. (1996). Öğretmen niteliği ve öğretimdeki rolleri. Eğitim Yönetimi, 2(1), 597-607.
• Şişman, M. (2017). Eğitim bilimine giriş (17. Baskı). Ankara:PegemA.
• Taşkaya, S. M. (2012). Nitelikli bir öğretmende bulunması gereken özelliklerin öğretmen adaylarının görüşlerine göre incelenmesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33 (2), 283-298.
• Wallace, T. L., Ye, F. &Chhuon, V. (2012). Subdimensions of adolescent belonging in high school, Applied Developmental Science, 16 (3), 122-139.
• Yıldırm, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. baskı). Ankara:Seçkin.