SOSYAL ETKİLEŞİM BECERİLERİNİN ÖĞRETİMİNDE REPLİK SİLİKLEŞTİRME UYGULAMASI

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 1, 542 - 554, 26.01.2022

Burcu Ülke Kürkçüoğlu Çetin Topuz

https://doi.org/10.24315/tred.889618

Öz

Otizm spektrum bozukluğu olan bireylerin tanılanmasında en temel ölçütlerden biri, sosyal etkileşim ve iletişim alanındaki yetersizliklerdir. Sosyal iletişim yetersizlikleri arasında sözel iletişim davranışları olarak sosyal girişim ve sosyal karşılıklılık sorunları öne çıkmaktadır. Alanyazında sözel iletişim becerilerindeki yetersizliklerin üstesinden gelmeye yönelik kanıt temelli uygulamalardan biri olan replik silikleştirme uygulaması etkili olarak kullanılmaktadır. Ancak ülkemizde konuya ilişkin sınırlı sayıda çalışma bulunmakta ve alanda replik silikleştirmenin sınırlı düzeyde kullanıldığı görülmektedir. Bu çalışmanın amacı, sosyal iletişim becerilerinin öğretiminde, replik silikleştirme uygulamasının uzmanlar, öğretmenler ve aileler tarafından yaygın kullanımını sağlamak ve ileri araştırma sayısını arttırmaya yönelik araştırmacıları teşvik etmek için bu uygulamayı hem araştırma hem de uygulama açısından ele almaktır. Çalışmanın sonunda replik silikleştirme uygulamasının temel öğelerine ve uygulamasına ilişkin açıklamalar ışığında çeşitli önerilerde bulunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

otizm, sosyal iletişim, sözel iletişim, replikli öğretim, replik silikleştirme

Kaynakça

• Akers, J. S., Pyle, N., Higbee, T. S., Pyle, D., & Gerencser, K. R. (2016). A synthesis of script fading effects with individuals with autism spectrum disorders: A 20-year review. Journal of Autism and Developmental Disorders, 3(1), 1–17. https://doi.org/10.1007/s40489-015-0062-9.
• Birkan, B. (2011). Otizmli çocuklara konuşma becerilerinin öğretimi: Replikli öğretim. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 12(1) 57-69.
• Brodhead, M. T., Higbee, T. S., Gerencser, K. R., & Aker, J. S. (2016). The use of a discrimination-training procedure to teach mand variability to children with autism. Journal of Applied Behavior Analysis, 48(1), 34–48. https://doi.org/10.1002/jaba.280.
• CDC, (2020) Prevalence of Autism Spectrum Disorder Among Children Aged 8 Years-Autism and Developmental Disabilities Monitoring Network, 11 Sites, United States, 2016. Erratum: Vol. 69, No. SS-4. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2020;69:503. http://dx.doi.org/10.15585/mmwr.mm6916a4external icon.
• Collins, B. C., Lo, Y. Y., Park, G., & Haughney, K. (2018). Response prompting as an ABA-based instructional approach for teaching students with disabilities. Teaching Exceptional Children, 50(6), 343–355. https://doi.org/10.1177/004005991877492 0.
• Dynia, J. M., Walton, K. M., Brock, M. E., & Tiede, G. (2020). Early childhood special education teachers’ use of evidence-based practices with children with autism spectrum disorder. Research in Autism and Developmantal Disorders, 77, 1-12. https://doi.org/10.1016/j.rasd.2020.101606
• Eliçin, Ö., & Avcıoğlu, H. (2014). Otizmi olan çocuklara duyguları ayırt etme becerisi kazandırmada replik silikleştirme ile yapılan öğretimin etkililiği. Eğitim ve Bilim, 39(171).
• Gallant, E. E., Reeve, S. A., Brothers, K. J., & Reeve, K. F. (2017). Auditory script location does not affect acquisition and maintenance of vocal initiation by children with autism. Behavioral Interventions, 32(2), 103–120. https://doi.org/10.1002/bin.1467.
• Ganz, J. B., Heath, A. K., Lund, E. M., Camargo, S. P., Rispoli, M. J., Boles, M., et al. (2012). Effects of peer-mediated implementation of visual scripts in middle school. Behavior Modification, 36(3), 378–398. https://doi.org/10.1177/0145445512442214.
• Garcia-Albea, E., Reeve, S. A., Reeve, K. F., & Brothers, K. J. (2014). Using audio script fading and multiple-exemplar training to increase vocal interactions in children with autism. Journal of Applied Behavior Analysis, 47(2), 325–343. https://doi.org/10.1002/jaba.125.
• Grosberg, D., & Charlop, M. H. (2017). Teaching conversational speech to children with autism spectrum disorder using textmessage prompting. Journal of Applied Behavior Analysis, 50(4), 789–804. https://doi.org/10.1002/jaba.403.
• Groskreutz, M. P., Peters, A., Groskreutz, N. C., & Higbee, T. S. (2015). Increasing play-based commenting in children with autism spectrum disorder using a novel script-frame procedure. Journal of Applied Behavior Analysis, 48(2), 442–447. https://doi.org/10.1002/jaba.194.
• Gülşen, İ. (2019). Etkinlik çizelgeleri ve replikli öğretim yoluyla otizm spektrum bozukluğu olan çocuklara sözel iletişim başlatma becerisi kazandırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Hodges, H., Fealko, C., Soare, N. (2020). Autism spectrum disorder: definition, epidemiology, causes, and clinical evaluation. Transactional Pediatrics, 9, 55-65. http://dx.doi.org/10.21037/tp.2019.09.09.
• Holman, K. C. (2013). Scripts. In F. R. Volkmar (Ed.), Encyclopedia of autism spectrum disorders (p. 2689). New York: Springer.
• Koçarslan, N. (2019). OSB (otizm spektrum bozukluğu) tanısı almış bireylere, ıpad yoluyla, fotoğraflar hakkında sohbet etmeyi öğretmede replikli öğretimin etkililiği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Krantz, P. J., & McClannahan, L. E. (1993). Teaching children with autism to initiate to peers: Effects of a script-fading procedure. Journal of Applied Behavior Analysis, 26(1), 121–132. https://doi.org/10.1901/jaba.1993.26-121.
• Ledbetter-Cho, K., Lang, R., Davenport, K., Moore, M., Lee, A., Howell, A., et al. (2015). Effects of script training on the peer-topeer communication of children with autism spectrum disorder. Journal of Applied Behavior Analysis, 48(4), 785–799. https://doi.org/10.1002/jaba.240.
• McClannahan, L. E., & Krantz, P. J. (2005). Teaching conversation to children with autism: Scripts and script fading. Bethesda, Maryland: Woodbine House.
• Pollard, J. S., Betz, A. M., & Higbee, T. S. (2012). Script fading to promote scripted bids for joint attention in children with autism. Journal of Applied Behavior Analysis, 45(2), 387–393. https://doi.org/10.1901/jaba.2012.45-387.
• Sam, A. M., Odom, S. L., Tomaszewski, B., Perkins, Y., & Cox, A. W. (2020). Employing evidence‑based practices for children with autism in elementary school. Journal of Autism and Developmental Disorders, Advanced Online https://doi.org/10.1007/s10803-020-04706-x.
• Steinbrenner, J. R., Hume, K., Odom, S. L., Morin, K. L., Nowell, S. W., Tomaszewski, B., Szendrey, S., McIntyre, N. S., Yücesoy-Özkan, S., & Savage, M. N. (2020). Evidence-based practices for children, youth, and young adults with Autism. The University of North Carolina at Chapel Hill, Frank Porter Graham Child Development Institute, National Clearinghouse on Autism Evidence and Practice Review Team.
• Topuz, Ç. (2016). Otizm spektrum bozukluğu olan bireylerin sözel iletişim becerilerini arttırmada işitsel replik ve replik silikleştirme uygulamasının etkililiği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Topuz, C., & Ülke-Kürkçuoğlu, B. (2019). Increasing verbal interaction in children with autism spectrum disorders using audio script procedure. Journal of Autism and Developmental Disorders, 49(12), 4847-4861. https://doi.org/doi:10.1007/s10803-019-04203-w.
• Wichnick-Gillis, A. M., Vener, S. M., & Poulson, C. L. (2016). The effect of a script-fading procedure on social interactions among young children with autism. Research in Autism Spectrum Disorders, 26, 1–9. https://doi.org/10.1016/j.rasd.2016.03.004.
• Wong, C., Odom, S. L., Hume, K., Cox, A. W., Fettig, A., Kucharzyk, S., et al. (2015). Evidence-based practices for children, youth, and young adults with autism spectrum disorder: A comprehensive review. Journal of Autism and Developmental Disorders, 45(7), 1951–1966. https://doi.org/10.1007/s10803-014-2351-z.
• Yamamoto, S. ve Isawa, S. (2020). Using a script procedure without fading to increase novel behavior in a conversation between children with autism. Behavioral Intervention, 35(1), 192-199. https://doi.org/10.1002/bin.1699.