OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİN OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU BİLGİLERİYLE PROBLEM DAVRANIŞLARDAN RAHATSIZ OLMA DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 1, 366 - 380, 26.01.2022

Yakup Burak , Ece Özden Ebrahim Mohammedzadeh Sardroud

https://doi.org/10.24315/tred.906666

Öz

Bu araştırmada okul öncesi öğretmenlerin otizm spektrum bozukluğu bilgileriyle problem davranışlardan rahatsız olma düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç kapsamında araştırmanın verileri İzmir İl Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı resmi/özel okul öncesi eğitim kurumlarında ve özel eğitim & rehabilitasyon merkezlerinde çalışan okul öncesi öğretmenlerinden 2020-2021 eğitim-öğretim yılı güz döneminde toplanmıştır. Araştırmaya özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde çalışan 48, genel eğitim kurumlarında çalışan 154 olmak üzere toplam 202 okul öncesi öğretmeni katılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Otizm Spektrum Bozukluğu Bilgi Ölçeği, Hizmet ve Uygulama Seçenekleri Anketi ve Sınıf İçi Rahatsız Edici Davranışlar Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizi SPSS-25 programında gerçekleştirilmiştir. Yapılan analiz sonucundan elde edilen bulgulara göre her iki kurumda çalışan okul öncesi öğretmenlerin otizm spektrum bozukluğu bilgileriyle problem davranışlardan rahatsız olma düzeyleri arasında herhangi bir ilişki tespit edilmezken, otizm spektrum bozukluğu olan çocukların eğitiminde kullanılan strateji, yöntem ve teknikler konusunda farkındalıklarında olumlu yönde anlamlı düzeyde bir ilişki olduğu bulunmuştur. Ayrıca özel eğitim & rehabilitasyon merkezlerinde çalışan okul öncesi öğretmenlerin otizm spektrum bozukluğu bilgi düzeylerinin genel eğitim kurumlarında çalışan okul öncesi öğretmenlerin bilgi düzeylerinden daha yüksek olduğu, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde çalışan okul öncesi öğretmenlerin otizm spektrum bozukluğu olan çocukların eğitiminde kullanılan strateji, yöntem ve teknikler konusunda farkındalık düzeylerinin genel eğitim kurumlarında çalışan okul öncesi öğretmenlerinkinden daha yüksek olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Otizm spektrum bozukluğu, okul öncesi öğretmeni, otizm bilgi düzeyi, problem davranışlar

Kaynakça

• Akalın, (2015). Kaynaştırma Sınıfı öğretmenlerinin sınıf yönetimine ilişkin görüşleri ve gereksinimleri. Ankara Üniversitesi Özel Eğitim Dergisi, 2015, 16(3), 215-234.
• Almasoud H. (2010). Services and support for individuals with autism: a comparative study between the UK and Saudi Arabia.
• American Psychiatric Association (2013). Dıagnostıc and Statıstıcal Manual of Mental Dısorders, Fıfth Edıtıon (DSM-V). British Library.
• Avery, J.E., Ingeholm, J., Wohltjen, S., Collins M., Riddell, C., J.Gotts S., Kenworthy L., L.Wallacec G., Simmons W & Martin. A., (2018). Neural correlates of taste reactivity in ASD. NeuroImage: Clinical, 19, 38-46
• Baribeau, D., Vigod, S., Pullenayegum, M., M.Kerns C., … & Szatmari P., (2020). Repetitive behavior severity as an early ındicator of risk for elevated anxiety symptoms in ASD. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry. 59(7), 890-899.
• Barned, N., Knapp, N. & Neuharth-Pritchett, S. (2011). Knowledge and attitudes of early childhood preservice teachers regarding the inclusion of children with ASD. Journal of Early Childhood Teacher Education, 32(4), 302-321.
• Brubaker, R., Bundy, M. B., Winslow, M. P. & Belcher, K. (2010) School psychologists’ beliefs about autism: Impact on classroom intervention acceptability Journal of the Trainer's of School Psychologists 29, 51-64.
• Burak, Y. & Ahmetoğlu, E. (2019). Otizmli çocuklarin eğitsel yerleştirilmesi, kaynaştirilmasi ve bütünleştirilmesine yönelik öğretmen görüşlerinin belirlenmesi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 685-730.
• Burak, Y. & Ahmetoğlu, E. (2020). Otizm spektrum bozukluğu olan çocukların kaynaştırılması ve bütünleştirilmesinde öğretmenlerle ilgili değişkenlerin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi.19(73), 478-503.
• Burak, Y. (2019). Otizm spektrum bozukluğu olan çocukların kaynaştırılması ve bütünleştirilmesinde öğretmenlerle ilgili değişkenlerin incelenmesi. (Doktora Tezi) Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Cassidy S., Robertson A., Townsend E., C. O’Connor R. & Rodgers j., (2020). Advancing our understanding of self-harm, suicidal thoughts and behaviours in autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 50: 3445–3449.
• Cassidy, S., White, S., Maddox B. & Mazefsky C., (2020). Suicidality and self-harm in autism spectrum conditions. The Oxford Handbook of Autism and Co-Occurring Psychiatric Conditions.
• Ceylan, F., & Yıkmış, A. (2017). Kaynaştırma öğrencilerinin sergilediği problem davranışlara yönelik sınıf öğretmenlerinin uyguladıkları önleme ve müdahale stratejileri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(1), 239-264.
• Craig F., Savino R. & Trabacca A., (2019). Serebral palsy, ASD and ADHD. European Journal of Paediatric Neurology. 23(1), 31-42.
• Dash, N. (2000), Integrated education for children with special needs. New Delhi, Dominant Publishers and Distributors.
• Dash, N. (2005), Inclusive education: for children with special needs. New Delhi, Atlantic Publishers and Distributors.
• Đorđevıć, M.V., Glumbıć, N.P., & Brojčın, B.B. & Jojıć, M.P. (2020) Predictors of aggressive behaviour in children with ASD. Journal for ReAttach Therapy and Developmental Diversities, 2(2, 70-81.
• Dubey, R., & Singh, U. & Prasad, D. (2016). Attitude of teachers and peers towards special children. In S. K. Pradhan & J. Mete (Eds.), Higher Education (pp. 145-151). New Delhi: APH Publishing Corporation.
• Fairchild G., (2020). Shared or distinct alterations in brain structure in disorders across the ımpulsivity-compulsivity spectrum: What can we learn from cross-disorder comparisons of ADHD, ASD & OCD?. AmJPsychiatry 177(9)
• Gangal, M., & Öztürk, Y., (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin sınıflarında istenmeyen davranışlar ve başa çıkma yolları. Eğitimde Nitel Araştırmalar, 7(3), 1100-1118.
• Garrad, T.A., Rayner, C. & Pedersen, S. (2019). Attitudes of Australian primary school teachers towards the inclusion of students with ASD. Journal of Research in Special Educational Needs, 19(1), 58-67.
• Gouveia, F., Germann, J., Devenyi, G., Morais, R., Santos, A., Fonoff, E., Hamani, C., Brentani, H., Chakravarty, M., & Martinez, R., (2020). Refractoriness of aggressive behaviour to pharmacological treatment: cortical thickness analysis in ASD. BJPsychOpen 6,
• Guerrera S., Menghini D., Napoli E., Vara C., Valeri G. & Vicari S., (2019). Assessment of psychopathological comorbidities in children and adolescents with ASD using the child behavior checklist. Research Topic Comorbidity and ASD. Psychiatry, 26.
• Güleç Aslan, Y. (2020). Reflections from applied behavior analysis on ınclusion of preschool children with ASD, Sakarya University Journal of Education, 10(1), 166-184.
• Hacıibrahimoğlu, B.Y. & Ustaoğlu, A. (2019). Okul öncesi öğretmen adaylarının otizm spektrum bozukluğu olan çocuklara ilişkin bilgi ve tutumlarının incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 20(2); 491-506.
• Hall, L.J. (2013). Autism Spectrum Disorders: From theory to practice (2.ed.). Upper Saddle River. Nj. : Merrill/Pearson.
• Hosozowa M., Sacker A. & Cable N., (2020). Timing of diagnosis, depression and self-harm in adolescents with ASD. DOI: 10.1177/1362361320945540
• Kahramanoğlu, R., & Tutsoy, T. (2019). Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde çalışan öğretmenlerin mesleki beceri yeterliklerine yönelik görüşlerinin incelenmesi. Anatolian Turk Education Journal, 1(1), 35-60.
• Keefer A., Singh V., Kalb L., Mazefsky C. & Vasa R., (2019). Investigating the factor structure of the child behavior checklist dysregulation profile in children and adolescents with ASD. Autism Research, INSAR.
• Kofidou C., Mantzikos C., Chatzitheodorou G., Kyparissos N. & Karali A., (2017). Teachers’ perceptions and attitudes on the inclusive education of students with ASD: A literature review. Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες της Αγωγής 3, 35-68.
• Krakowski A., Tombeau Cost K., Anagnostou E., Lai M., Crosbie, J., Schachar R., Georgiades S., Duku E. & Szatmari P., (2020). Inattention and hyperactive/impulsive component scores do not differentiate between autism spectrum disorder and attention-deficit/hyperactivity disorder in a clinical sample. Molecular Autism 11(28).
• Kurt A. ve Tomul E.. (2020). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştirma eğitimine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(7); 144-154
• Leader G., Tuohy E., Chen J., Mannion A. & Gilroy S., (2020). Feeding problems, gastrointestinal symptoms, challenging behavior and sensory ıssues in children and adolescents with ASD. Journal of Autism and Developmental Disorders, 50 1401–1410.
• Lewis, I. & Bagree, S. (2013). Teachers for all: ınclusive teaching for children with disabilities. 12.01.2021. https://www.eenet.org.uk/resources/docs/IDDC_Paper_ Teachers_for_all.pdf
• Lindor E., Sivaratnam C., May T., Stefanac N., Howells K. and Rinehart N., (2019). Problem behavior in ASD: Considering core symptom severity and accompanying sleep disturbance. Front Psychiatry. 10(487), doi:10.3389/fpsyt.2019.00487.
• Luiselli, J.K. (2014). Children and youth with ASD: Recent advances and innovations in assessment, education, and intervention. OUP Us.
• MEB, (2006). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. 31.05.2006 tarih ve 26184 sayılı Resmî Gazete
• MEB, (2010). Millî Eğitim Bakanlığı Özel Kurslar Yönetmeliği Tarih: 6/2/2010; Sayı No: 27485
• MEB, (2017), Çocuk gelişimi ve eğitimi otizm spektrum bozukluğu ve kaynaştırma MEB Raporu. Ankara,
• MEB, (2018). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. Resmî Gazete, Sayı:30471.
• Olin, S.S., Mcfadden, B.A., Golem, D.L., Pellegrino, J.K., Walker, A.J., Sanders, D.J., & Arent, S.M. (2017). The effects of exercise dose on stereotypical behavior in children with autism. Medicine & Science in Sports & Exercise, 49(5), 983-990.
• Otizm Dernekleri Federasyonu, (2020). http://www.odfed.org/otizm/
• Panju S., Brian J., Dupuis A., Anagnostou E. & Kushki A., (2015). Atypical sympathetic arousal in children with ASD and its association with anxiety symptomatology. Molecular Autism 6(64) DOI:10.1186/s13229-015-0057-5
• Park, M., & Chitiyo, M. (2011). An examination of teacher attitudes towards children with autism. Journal of Research in Special Education Needs, 11(1), 70–78.
• Robertson, K., Chamberlain, B., & Kasari, C. (2003). General education teachers' relationships with included students with autism. Journal Of Autism And Developmental Disorders, 33(2), 123-130.
• Sanz-Cervera, P., Fernández-Andrés, M.I., Pastor-Cerezuela, G., & Tárraga-Mínguez, R. (2017). PreService teachers’ knowledge, misconceptions and gaps about ASD. Teacher Education and Special Education, 40(3), 212-224.
• Scandurra, V., Gialloreti L., Barbanera F., Scordo M., Pierini A. and Canitano R., (2019). Neurodevelopmental disorders and adaptive functions: A study of children with ASD and/or ADHD. doi: 10.3389/fpsyt.2019.00673.
• Segall, M.J., & Campbell, J.M. (2012). Factors relating to education professionals’ classroom practices for the inclusion of students with ASD. Research in Autism Spectrum Disorders, 6(3), 1156-1167.
• Segall, M.J., & Campbell, J.M. (2014). Factors influencing the educational placement of students with ASD. Research in Autism Spectrum Disorders, 8 (1), 31-43.
• Şenel, H.G. (2009). Otizmli bireylerle akranlarının spor ve sanat etkinlikleri aracılığıyla etkileşimde bulundukları iki örnek uygulama. Ankara Üniversitesi Özel Eğitim Dergisi, 10(02), 65-74.
• Starr, E.M., Foy, J.B., Cramer, K.M. & Singh, H. (2006). How are schools doing? Parental perceptions of children with ASD, down syndrome and LD: A comparative analysis. Education Training Developmental Disabilties, 41(4), 315-332.
• Strogilos, V., Nikolaraizi, M., & Tragoulia, E. (2012). Experiences among beginning special education teachers in general education settings: the influence of school culture. European Journal of Special Needs Education, 27(2), 185–199.
• Sucuoğlu, B. (2014). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar ve kaynaştırma. E.Tekin-İftar (ed.), Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar ve eğitimleri (ss.469-520). Ankara: Vize
• Swaim, K.F., & Morgan, S.B. (2001). Children’s attitudes and behavioral intentions toward a peer with autistic behaviors: Does a brief educational intervention have an effect? Journal of Autism and Developmental Disorders, 31, 195–205.
• Tohum Otizm Vakfı (2019). Değerlendirme ve gelişim raporu 2,https://www.tohumotizm.org.tr/wpcontent/uploads/2019/09/turkiyede_otizm_spektrum_bozuklugu_olan_cocuklar_ve_butunlestirme.pdf,
• Ünal F. & Saban A., (2014). Kaynaştırma uygulamasının yapıldığı sınıflarda, öğretmenlerin kaynaştırmaya yönelik tutumlari. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 388-405.
• Ünsal E. & Öksüz Ç., (2017). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklarda kaynaştirma eğitiminin uzman ve ebeveyn bakış açısı ile incelenmesi. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 6(1), 31-36
• Vaidya C., You X., Mostofsky S., Pereira F., Berl M. & Kenworthy L., (2019). Data‐driven identification of subtypes of executive function across typical development, attention deficit hyperactivity disorder, and autism spectrum disorders. The Journal Of Child Psychology and Psychiatry. https://doi.org/10.1111/jcpp.13114
• Wagner, S. (1999). Inclusive programming for elementary school students with autism. Arlington, TX: Future Horizons Weisel, A., & Dror, O. (2006). School climate, sense of efficacy and Israeli teachers' attitudes toward inclusion of student with special needs’ Education, Citizenship and Social Justice, 1(2), 157-174.
• Wood J.C. Kendall P. & Wood K., (2019). Cognitive behavioral treatments for anxiety in children with ASD. JAMA Psychiatry.77(5): 474-483.
• World Autism Organisation, (2020). https://www.autismspeaks.org/what-autism
• Yumuş, M. (2013). Okul öncesi eğitimcilerin 36-72 ay aralığındaki çocukların davranış problemleri ile ilgili görüşlerinin incelenmesi ve başa çıkma stratejilerinin belirlenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi/Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.