TÜRKÇE DERS KİTAPLARINDA GÖRSEL UNSUR OLARAK EFEMERA VE BROŞÜR KULLANIMI

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 3, 1218 - 1233, 28.09.2022

Ali Göçer Soner Garip

https://doi.org/10.24315/tred.916272

Öz

Türkçe ders kitapları, öğrencilere temel dil becerilerinin kazandırılması sürecinde uyaran ve etkinlik zemini sunan en temel araçtır. Tematik yaklaşımla oluşturulan Türkçe ders kitaplarında yer alan metinler şiir, hikâye edici ve bilgilendirici metin türlerinden oluşmaktadır. 2018 yılında yayımlanan Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda bilgilendirici metin türlerine ilk kez efemera ve broşür alt tür olarak eklenmiştir. Efemera ve broşürler görselliğin ön planda olduğu materyallerdir. Türkçe Dersi Öğretim Programı ile öğrencilere kazandırılması istenen kazanımlardan birisi de görsel okumadır. Görsel okuma becerisi öğrencilere öğrenme süreçlerinde analiz etme, tahminde bulunma ve yorumlama gibi zihinsel becerilerin kazandırılması açısından birtakım avantajlar sağlamaktadır. Bu bakımdan öğrencilerin görsel okuma kazanımını elde etmelerinde efemera ve broşürlerin önemli işlevleri olduğu düşünülmektedir. Bu çalışmada MEB yayını olan ortaokul 1. Sınıf Türkçe Ders Kitabı’nda yer verilen efemera ve broşürlerin kullanımı, tercih edilen örnekleri ve ana dil eğitiminde amaçlanan kazanımlara ulaştırmada sağladığı avantajları ortaya çıkarmak amaçlanmaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Veriler doküman analizi kullanılarak toplanmıştır. Elde edilen verilerin analizinde betimsel analizden faydalanılmıştır. Araştırmanın sonucunda incelenen ders kitabında çok sayıda ve farklı türde efemera ve broşüre yer verildiğine ulaşılmıştır. Efemera ve broşürlerin ana dil eğitiminde temel dil becerilerin kazandırılması ve geliştirilmesi sürecinde önemli işlevleri bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Efemera, Broşür, Türkçe Ders Kitabı, Görsel Okuma

Kaynakça

• Akkaya, M. (2020). Bilgi kaynağı olarak efemeranın kent arşiv ve müzeleri için anlamı ve APİKAM örneği. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 20 (40), 323-350.
• Akpınar, B. (2009). İlköğretim 1–5. Sınıflar Türkçe Öğretim Programları Görsel Okuma ve Sunu Öğrenme Alanının Değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 34(154), 37-49.
• Alphan (Bangir), G. (2008). Görsel Okuryazarlık Ve Öğretim Teknolojisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, V( II), 74-102.
• Ateş, M., Sur, E. ve Çeli̇k, H. (2020). Türkçe Öğretmenlerinin Görsel Okumayla İlgili Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 6 (1), 1-15.
• Ayverdi, İlhan. (2010). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı Yayınları.
• Çarkıt, C. (2019). 2018 Türkçe öğretim programı çerçevesinde hazırlanan 8. sınıf Türkçe ders kitabının değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18 (71) , 1368-1376.
• Çam Aktaş, B. (2010). İlköğretim 1-5. Sınıflar Türkçe Öğrenci Çalışma Kitaplarındaki Görsel Okuma Etkinliklerinin İncelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 105-121.
• Çiftçi, Ö. ve Temizyürek F. (2008). İlköğretim 5. Sınıf Öğrencilerinin Okuduğunu Anlama Becerilerinin Ölçülmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 109-129.
• Demirel, M. (1996). Bilgilendirici metin türünün ve okuduğunu kavrama becerisinin altıncı sınıf öğrencilerinin öğrenme düzeyine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 245-254.
• Demirbaş, H. (2006). Sosyal Bilimler Öğretiminde Tematik Yaklaşım. Aklın ve Bilimin Aydınlığında Eğitim, 75, 29-31.
• Göçer, A. ve Tabak G. (2012). İlköğretim 5. Sınıf Türkçe Öğrenci Çalışma Kitaplarının Görsel Okuma Etkinlikleri Bağlamında İncelenmesi. İlköğretim Online, 11(3), 790-799.
• Güneş, P. (2013). Görsel Okuma Eğitimi. Bartın University Journal of Faculty of Education, 2 (1) , 1-17.
• Güneş, F.(2017). Türkçe Öğretimi Yaklaşımlar ve Modeller (5.baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• İşeri, K. (2003). Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinler için Çizilen Resimlerin İncelenmesi. Cumhuriyetin 80. Yılında Türkçemiz, 12, 1-8.
• Karadağ, Ö. (2013). Okuma Kültürüne Katkıları Bakımından Türkçe Ders Kitaplarının Resimlemeleri (İllüstrasyonları). Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9 (2), 84-93.
• Kaya, A. (2015). Efemera Koleksiyonlarının Derlenmesi, Tanımlanması, Erişimi Ve Korunması: İstanbul üzerine bir inceleme (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Konuk, S. (2018). 2017 Türkçe Dersi Öğretim Programında yer Alan Alışılmamış Metin Türlerini Tanıyalım. Cumhuriyet International Journal of Education, 7(4), 428-452.
• MEB (2017). Ortaokul Türkçe 5 Ders Kitabı (Yazarlar: Ağın Haykır, H.; Kaplan, H.; Kıryar, A.; Tarakçı, R. ve Üstün, E.). İstanbul: Bilnet Matbaacılık.
• MEB. (2018). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• MEB. (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (3. Baskıdan Çeviri, Çeviri Editörü: S. Turan). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
• Örs, F. (2007). Eğitim ve karikatür. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, 84, 26-28.
• Özcan, A. ve Şentürk, G. (2017). Etkili Broşür Tasarlama ve Basımının İncelenmesi, Fine Arts (NWSAFA), 12(1):1-16.
• Sağlık, Ö. (2016). Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada’daki Efemera Koleksiyonlarının Tanımlanması: Üst Veriler Işığında Bir İnceleme. Bilgi ve Belge Araştırmaları Dergisi, 5, 29-38.
• Sanalan, V. A., Sülün, A. ve Çoban T. A. (2007). Görsel Okuryazarlık. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 33-47.
• Sarıkaya, B. (2017). Türkçe Öğretiminde Görsel Okuma. Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(3), 779-796.
• Seferoğlu, S. S. (2014). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Somer, Ş. N. ve Keskin İ. (2012). Bir Bilgi Kaynağı Olarak Efemera ve Türleri. Bilgi Dünyası, 13 (2), 437-456.
• TDK (2005). Büyük Türkçe sözlük. Ankara: 4. Akşam Sanat Okulu Matbaası.
• Uyar, F. (2020). Bir efemera türü olarak hatalı kâğıt para ve hatalı kâğıt para koleksiyonculuğu. Bilgi Ve Belge Araştırmaları, 13, 33-54.
• Uzuner, S. Aktaş, E. ve Albayrak, L. (2010). Türkçe 6, 7 ve 8. Sınıf Ders Kitaplarının Görseller (İllüstrasyonlar) Açısından Değerlendirilmesi. Türk Bilimi ve Araştırmaları, 15 (20), 721-733.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.