ÜNİVERSİTE BÖLÜM BAŞKANLARININ ÇATIŞMA YÖNETİMİ STİLLERİ İLE AKADEMİK PERSONELİN İŞ DOYUM DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 2, 1072 - 1091, 31.05.2023

Seda Donat , Ali İlker Gümüşeli

Öz

Bu çalışmada, üniversitelerdeki akademik personelin bölüm başkanlarının kullandıkları çatışma yönetimi stillerine ilişkin algıları ile iş doyum düzeyleri belirlenmiş ve bölüm başkanlarının kullandıkları çatışma yönetimi stilleri ile akademik personelin iş doyum düzeyleri arasındaki ilişki, devlet ve vakıf üniversiteleri bazında incelenmiştir. Araştırmanın çalışma evrenini, İstanbul ilinde bünyesinde fakülte barındıran 13 devlet 44 vakıf üniversitesinde görevli akademisyenlerin tamamı; örneklemini ise, oranlı küme örnekleme yöntemi ile belirlenmiş 2 devlet 6 vakıf üniversitesi akademisyenleri oluşturmuştur. Araştırmanın sonuçlarına göre, hem devlet hem de vakıf üniversitelerinde görevli akademik personelin çatışma yönetimi stillerinden tümleştirme, ödün verme, kaçınma ve uzlaşma algısı arttıkça iç, dış ve genel iş doyumu düzeylerinin arttığı; buna karşın hükmetme algısı arttıkça iç, dış ve genel iş doyumu düzeylerinin azalmakta olduğu görülmüştür. Araştırmaya katılan devlet ve vakıf üniversitelerinde görevli akademisyenlerin, bölüm başkanlarının tercih ettiği çatışma yönetimi stilleri algıları arasında istatistiksel olarak manidar bir farklılık olmadığı görülmüş, söz konusu stillere ilişkin algıların benzer olduğu saptanmıştır. Aynı durum iş doyumu algılarında da tespit edilmiştir. Bu sonuçlar, hem çatışma yönetimi stilleri hem de iş doyumu algılarında bağlı bulunulan yükseköğretim kurumunun türü ile ilgili istatistiksel bakımdan anlamlı bir farklılık olmadığını ortaya çıkarmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çatışma, Çatışma Yönetimi Stilleri, İş Doyumu, Üniversiteler, Akademik Personel

Kaynakça

• Akın, O., & Öztaş, U. (2009). Örgütsel Çatışma Yönetiminde Cinsiyet Farklılıkları: Antalya. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi , 10.
• Akkamış, O. (2010). İlköğretim I. ve II. Kademe Öğretmenlerinin İş Tatmini Üzerine Bir Değerlendirme.
• Akkirman, A. D. (1998). Etkin Çatışma Yönetimi ve Müdahale Stratejileri. Deü İibf Dergisi , 3.
• Al Zawafry N.M. (2006). Job satisfaction and organizational conflict relationship, "An Empirical Study of the King Saud University staff. Master Thesis, unpublished, Faculty of Management, King Saud University.
• Alper, S. Tjosvold, D. & Law, K. S. (2000). Conflict Management, Efficacy, and Performance in Organizational Teams. Personnel Psychology, 53, 625–642.
• Altıntaş, T. (2007). İş Doyumu ve Çatışma Çözme Stillerini Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi, Ankara.
• Alzahrani, M. (2013) A Comparative Study of the [39]Relationships between Conflict Management Styles and Job Satisfaction, Organizational Commitment, and Propensity to Leave the Job among Saudi and American Universities ‘Faculty Members. A Dissertation Submitted to the Faculty of The College of Design and Social Inquiry, Florida Atlantic University, Boca Raton, Florida.
• Atakan, S. H. Okul Yöneticilerinin Öğretmenlerle Yaşadıkları Bireylerarası Çatışmaları Yönetme Stillerinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2014.
• Ataman, G. (2002). İşletme Yönetimi. İstanbul: Türkmen Yayınları.
• Aydın, M. (1984). Örgütlerde Çatışma. Ankara, Ankara: Bizim Büro Yayınevi.
• Azeem, S.M. (2010). Job Satisfaction and Organizational Commitment among Employees in the Sultanate of Oman. Psychology, 1, 295-299.
• Bilge, F., Akman, Y., & Kelecioğlu, H. (2005). Öğretim Elemanlarının İş Doyumlarının İncelenmesi. M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi , 47-60.
• Can, H. (2002). Organizasyon ve Yönetim. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Ceylan, A., Ergün, E., & Alpkan, L. (2000). Çatışmanın Sebepleri ve Yönetimi. Doğuş Üniversitesi Dergisi , 39-51.
• Chan K.W, Huang X and NG P.M. (2008) Managers’ conflict management styles and employee attitudinal outcomes: The mediating role of trust. Asia Pacific Journal of Management, (2008) 25:277–295.
• Christine A Stanly ve Nancy E. Alger (2007) An Exploratory Study of the Conflict Management Stylesof Department Heads in a Research University Setting.. Innov High Educ (2007)
• Çivilidağ, A. (2011). Üniversitelerdeki Öğretim Elemanlarının Psikolojik Taciz (Mobbing), İş Doyumu ve Algılanan Sosyal Destek Düzeyleri. Üniversitelerdeki Öğretim Elemanlarının Psikolojik Taciz (Mobbing), İş Doyumu ve Algılanan Sosyal Destek Düzeyleri. Konya.
• De Dreu,C.K.W., Harinck, F. Van Vianen, A.E.M. (1999). Conflict and performance in groups and organizations. International Review of Industrial and Organizational Psychology, 14, 376-405.
• Donovan, M. M. (1993). Academic Deans and Conflict Management: The Relationship between Perceived Styles and Effectiveness of Managing Conflict. Marquette University, USA: Proquest Tezi Yayınları.
• Ergeneli, A., & Eryiğit, M. (2001). Öğretim Elemanlarının İş Tatmini: Ankara'da Devlet ve Özel Üniversite Karşılaştırması. H. Ü. İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi , 159-178.
• Genç, N. (2004). Yönetim ve Organizasyon, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Gümüşeli, A. İ. (1994). İzmir Ortaöğretim Kurumları Yöneticilerinin Öğretmenler ile Aralarındaki Çatışmaları Yönetme Biçimleri. Ankara.
• Güzel, H. M. (2010). Yüksek Öğetim Kurumlarında Örgütsel Çatışma ve Yönetimi. Ankara.
• Halil, C. (2005). Organizasyon ve Yönetim. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Hamayun, M., Wei, S., Muhammad, A., Khan, K., & Attia, M. (2014). Conflict Management Strategies İn Higher Education Institutions: Public Sector Universities İn Kpk Province, Pakistan. Candidate, University Of Science And Technology Of China.
• Hayati, K. and Kaniago, I. (2012). Islamic Work Ethic: The ]Role of Intrinsic Motivation, Job Satisfaction, Organizational Commitment and Job Performance. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 65, 272.
• Karababa, A. (2014). Psikolojik Danışmanlarda Olumlu-Olumsuz Mükemmelliyetçilik Düzeylerinin İş ve Yaşam Doyumunu Yordamadaki Rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 138-147.
• Karcıoğlu, F., & Alioğulları, Z. D. (2012). Çatışmanın Nedenleri ve Çatışma Yönetim Tarzları İlişkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi , 219.
• Karip, E. (2003). Çatışma Yönetimi. Pegem A Yayıncılık, Ankara.
• Khaled Ahmed Galal Ahmed (2015). The Relationships between Conflict Management Styles, Job Satisfaction and Organizational Commitment among Workers in Public and Private Sectors. Universal Journal of Psychology 3(2): 41-50, 2015.
• Kılınç, T. (1996). Örgütlerde Çatışma. İstanbul: Avcıol Basım Yayım.
• Koç, C. N. (2016) İlkokul Öğretmenlerinin Çatışma Yönetimi Stratejileri ile İş Doyumları Arasındaki İlişki, İstanbul.
• Koçel, T. (2005). İşletme Yöneticiliği. Arıkan Basım Yayım Dağıtım.
• Koçel, T. (2018). Organizasyonlarda Çatışmalar ve Yönetimi. İşletme Yöneticiliği (S. 661). İstanbul: Beta.
• Koçoğlu, C. M. (2015). Akademik Personelin İş Tatmin Düzeylerinin Ölçülmesi. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi , 16-35.
• Kutanis, R. Ö., & Mesci, M. (2010). Örgütsel Adaletin Çalışanların İş Tatminine Etkisi: Turizm Alanında Eğitim Veren Bir Yükseköğretim Kuruluna Yönelik Örnek Olay Çalışması. Sosyal Ekonomk Araştırmalar Dergisi , 527-552.
• Meyer, J.P., & Allen, N.J. (1991). A three-componentconceptualization of organizational commitment. HumanResource Management Review, 1, 61-98.
• Mohammed, F. and Eleswed, M. (2013). Job Satisfaction and Organizational Commitment: A Correlational Study in Bahrain. International Journal of Business, Humanities and Technology.3, 5, pp.43-53.
• Ndum, Victor Etim ve Stella-Maris Okey (2013). Conflict Management in the Nigerian University System. Journal of Educational and Social Research MCSER Publishing, Rome-Italy Vol. 3 No. 8 October 17
• Özmen & Aküzüm C. & Aküzüm L. (2011). (Yönetici Görüşlerine Göre Okul Mensuplarının Okullardaki Çatışma Sonuçlarına Yönelik Tavır Alışları, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (2011) 86-100
• Pujiati, Eko and Ahmad Sonhaji (2018). The Effectiveness of Conflict Management in Private University Management Efforts. IOP Conf. Series: Earth and Environmental Science 175 (2018) 012073 doi :10.1088/1755-1315/175/1/012073
• Rahayu Larasati1, Setya Raharja (2019). Conflict Management in Improving Schools Effectiveness. Advances in Social Science, Education and Humanities Research, volume 397.
• Rahim, M. A. (1989). Relationships of Leader Power to Compliance and Satisfaction with Supervision: Evidence from a National Sample of Managers. Journal of Management, 545-576.
• Rahim, M. A., Garrett, J. E., & Buntzman, G. F. (1992). Ethics of Managing İnterpersonal Conflict İn Organizations. Journal of Business Ethic , 423-432.
• Rubin, J. Z. (1994). Models Of Conflict Management. Journal of Social Issues , 33-45.
• Seval, H. (2006). Çatışmanın Etkileri ve Yönetimi. Sosyal Bilimler Dergisi , 216.
• Spector, P.E and Burk-Lee, V. (2008). Conflict, Health and [3]wellbeing. In. DE Dreu, C.K.W., and Gilfand, M.J. (Eds.). The Psychology of Conflict and Conflict Management in Organizations. New York, Lawrence Erlbaum Associates.
• Solmuş, T. (2004). İş Yaşamında Duygular ve Kişilerarası İlişkiler, Psikoloji Penceresinden İnsan Kaynakları Yönetimi, Beta Yayınları, İstanbul.
• Sökmen, A., & Yazıcıoğlu, İ. (2005). Thomas Modeli Kapsamında Yöneticilerin Çatışma Yönetimi Stilleri ve Tekstil İşletmelerinde Bir Alan Araştırması. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi , 6.
• Stanley, Christine A. & Nancy E. Algert, (2007). An Exploratory Study of the Conflict Management Styles of Department Heads in a Research University Setting. Innov High Educ (2007).
• Stanley, C. A., Watson, K. L., & Algert, N. E. (2005, November). A faculty development model for mediating diversity conflicts in the university setting. The Journal of Faculty Development, 20, 129–142.
• Suki, N.M and Suki, N.M (2011). Job satisfaction and organizational commitment: The effect of gender. International Journal of Psychology Research, 6, 5, 1-15.
• Sujak, Abu. (2010). Kepemimpinan Manajemen, Eksitensinya dalam Perilaku Organisasi. Jakarta: Rajawali Press.
• Sütlü, T. (2007). Örgütsel Çatışma ve İşgören Üzerine Etkileri. İstanbul.
• Şahin, A., Emını, F. T., & Ünsal, Ö. (2006). Çatışma Yönetimi Yöntemleri ve Hastane Örgütlerinde Bir Uygulama. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 553-568.
• Şıklar, E., Yılmaz, V., & Coşkun, D. (2011). Eskişehir'deki Üniversitelerde Görevli Akademik Personelin İş Tatmini ve Duygusal Tükenmişliklerinin Log-Linear Modeller Ve Correspondence Analizi ile İncelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , 113-134.
• Tengilimoğlu, D. (1991). Kişilerarası Çatışma ve Çatışmayı Teşhis Modelleri. Amme İdaresi Dergisi , 134.
• Tokat, B. (1999). Örgütlerde Çatışma ve Çatışmanın Yönetimi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1-18.
• Volpe, M. R., & Chandler, D. (1999). Resolving Conflicts in Institutions of Higher. Georgia/ USA, Georgia State University College of Law.
• West, P. W. (2005). Conflict in Higher Education and Its Resolution. Conference On Trends in The Management of Human Resources İn Higher Education, (S. 1-8). United Kingdom, University of Strathclyde.
• Wilson, V. (1999). The department chair: Between a rock and a hard place. (ERIC Document Reproduction Service No. ED 430 458
• Wirawan (2010). Konflik dan Manajemen Konflik: Teori, Aplikasi, dan Penelitian. Jakarta: Salemba Humanika.
• Yıldızoğlu, H. (2013). Okul Yöneticilerinin Beş Faktör Kişilik Özellikleri ile Çatışma Yönetimi Stili Tercihleri Arasındaki İlişki. Ankara.
• YÖK, Yükseköğretim Kurulu (2019). https:\\www.yok.gov.tr
• Zeinabadi, H. (2010). Job satisfaction and organizationalcommitment as antecedents of Organizational Citizenship Behavior (OCB) of teachers. Procedia Social and Behavioral Sciences, 5, 998–1003.