The Relationship Between Electricity Consumption, A Secondary Energy Source, and Economic Growth in Türkiye: An Empirical Analysis

Yıl 2025, Cilt: 39 Sayı: 3, 254 - 269, 15.07.2025

Kurtuluş Merdan

Öz

Energy is considered an important input for the economic growth and industrialization of a country. In Turkey, the demand for energy and electricity has begun to increase rapidly due to urbanization, population, social and economic developments. If a country’s energy production is insufficient and its consumption is high, there will be a need for energy imports. An increase in energy imports will contribute to the current account deficit within the country, which will negatively impact economic growth. Due to the scarcity of energy resources and the mismanagement of existing resources, governments have begun seeking new alternatives. At this point, the energy policies implemented must meet people's energy needs continuously, efficiently, and effectively at low costs, without causing environmental pollution.
This study aims to examine both theoretically and empirically the effect of electricity consumption variables, which is a secondary energy source, on growth. For this purpose, models have been created that take into account the energy consumption of residential, industrial, agricultural activities, lighting, commerce and public services variables. In this context, annual time series data for the years 1990-2021 were used. As a result of the analysis, it was determined that none of the independent variables representing electrical energy consumption had a significant effect on economic growth, according to the EKKY test results. According to the results of the Granger Causality test, it was determined that economic growth was the cause of residential electricity consumption. No statistical causality relationship was found between all remaining variables and economic growth.

Anahtar Kelimeler

Electriciy , Economic Growth , Energy

Türkiye’de İkincil Enerji Kaynağı Olan Elektrik Tüketimi ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Ampirik Bir Analiz

Öz

Bir ülkenin ekonomik büyümesi ve sanayileşmesi için enerji önemli bir girdi olarak kabul edilmektedir. Türkiye’de kentleşmeye, nüfusa, sosyal ve ekonomik gelişmelere bağlı olarak enerjiye ve elektriğe olan talep hızla artmaya başlamıştır. Bir ülkede enerji üretimi yetersiz ve tüketimi fazla ise enerji ithalatına gereksinim duyulacaktır. Enerjiye ithalatının artması ülke içerisinde cari açığa neden olacağından bu durum ekonomik büyümeye olumsuz yansıyacaktır. Enerji kaynaklarının kıt oluşu ve kaynakların yanlış kullanımı gibi nedenlerden dolayı devletler yeni arayışlar içerisine girmiştir. Bu noktada ortaya konulan enerji politikalarının düşük fiyatlarla, çevre kirliliğine neden olmadan insanların enerji ihtiyaçlarını kesintisiz, etkin ve verimli şekilde karşılaması gerekmektedir.
Bu çalışma ile ikincil enerji kaynağı olan elektrik tüketimi değişkenlerinin büyüme üzerindeki etkisinin hem teorik hem de ampirik incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda mesken, sanayi, tarımsal faaliyetler, aydınlatma, ticaret ve kamu hizmetleri değişkenlerinin enerji tüketimlerini de dikkate alan modeller oluşturulmuştur. Bu kapsamda 1990-2021 yıllarına ait yıllık zaman serisi verilerinden yola çıkılmıştır. Yapılan analizler neticesinde EKKY test sonuçlarına göre, elektrik enerjisi tüketimini temsil eden bağımsız değişkenlerden hiçbirinin ekonomik büyüme üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olmadığı belirlenmiştir. Yapılan Granger Nedensellik test sonucuna göre ise ekonomik büyümenin mesken elektrik tüketiminin nedeni olduğu saptanmıştır. Geriye kalan tüm değişkenler ile ekonomik büyüme arasında istatistiksel açıdan bir nedensellik ilişkisi bulunamamıştır.

Anahtar Kelimeler

Elektrik , Ekonomik Büyüme , Enerji

Kaynakça

• Ağır, H. & Kar, M. (2010). Türkiye’de Elektrik Tüketimi ve Ekonomik Gelişmişlik Düzeyi İlişkisi: Yatay Kesit Analizi. Sosyo Ekonomi, Özel Sayı 2010-EN, 149-176. Retrieved from.[CrossRef]
• Aktaş, C. (2009). Türkiye’de Elektrik Tüketimi, İstihdam ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Hata Düzeltme Modeliyle Analizi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25, 61- 68. [CrossRef]
• Alper, M. & Balaban L. S (2015). Türkiye Ekonomisi Uluslararası İktisat Büyüme ve Kalkınma İktisadi Doktrinler Tarihi. Pegem Akademi.
• Alpdoğan, H. (2021). Yapısal Kırılma Altında Türkiye’nin Enerji Tüketimi ile Büyüme İlişkisi. Journal of Business and Trade, 2 (1), 28-36. [CrossRef]
• Anatürk, Ş. (2019). Yenilenebilir ve yenilenemeyen enerji kaynakları ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki: türkiye örneği (Tez No: 612579). [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. YÖK Tez Merkezi.
• Apergis, N. & Payne, J. E. (2009). Energy consumption and economic growth: evidence from the Commonwealth of Independent States. Energy Economics, 31(5), 641-647. [CrossRef]
• Aslan, N. & Yamak, T. (2006). Türkiye'nin Enerji Sorununun Alternatif Enerji Kaynakları Açısından Değerlendirilmesi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21 (1), 53-76. Retrieved from. [CrossRef]
• Atif, S. Y. & Siddiqi, M. W. (2010). The electricity consumption and economic growth nexus in Pakistan: a new evidence, EconStor Preprints 65688, ZBW - Leibniz Information Centre for Economics. [CrossRef]
• Aydın, B. & Bozdağ, A. (2018). Elektrik Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Avrupa Birliği ve Türkiye Örneği. International Journal of Academic Value Studies, 4 (18), 70-80. [CrossRef]
• Bakırtaş, T. & Akpolat, A. G. (2018). The Relationship Between Energy Consumption, Urbanization and Economic Growth İn New Emerging-Maket Countries. Energy, 147, 110-121. [CrossRef]
• Bah M. M. & Azam, M. (2017). Investigating the relationship between electricity consumption and economic growth: Evidence from South Africa. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 80, 531- 537. [CrossRef]
• Barut, M. E. & Çelik, E. (2021). Türkiye’de Sanayide Tüketilen Elektrik Enerjisi ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Granger Nedensellik Analizi. Nicel Bilimler Dergisi, 3 (1), 43-58. [CrossRef]
• Başar, S. Tosun, B. & Bartik, A. (2020). Türkiye’de Büyüme ve Sektörel Bazda Elektrik Tüketimi Arasındaki İlişki. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 34(3), 1089-1109. [CrossRef]
• Bayar, Y. & Hasan A. Ö. (2014). Electricity Consumption and Economic Growth in Emerging Economies. Journal of Knowledge Management, Economics and Information Technology, 4(2), 1-18. [CrossRef]
• Bulut, M. (2020). Sektörel enerji tüketimi ve ekonomik büyüme ilişkisi (Tez No: 608028). [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. YÖK Tez Merkezi.
• Ciarreta, A. & Zarraga, A. (2007). Electricity Consumption and Economic Growth: Evidence from Spain. Documentos De Trabajo Bıltokı, 01, 1-16. [CrossRef]
• Çınar, M. & Öz, R. (2017). Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme İlişkisine Yenilenebilir Enerji Bağlamında Bir Öneri. Journal of Academic Value Studies (JAVStudies), 3(13), 40-54. [CrossRef]
• Das, A. & Mcfarlane, A. (2019). Non-linear dynamics of electric power losses, electricity consumption, and gdp in Jamaica. Energy Economics, 84, 1-10. [CrossRef]
• Dineri, E. & Bazarova, A. (2015). Türkmenistan Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(9), 96-106. [CrossRef]
• Emek, Ö. F. & Atay Polat, M. (2022). Enerji Tüketimi, Küreselleşme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Seçilmiş Yükselen Piyasa Ekonomileri İçin Bir Nedensellik Analizi. Journal of Economic Policy Researches, 9(2), 331-351. [CrossRef]
• Erdoğan, S. & Gürbüz, S. (2014). Türkiye’de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Yapısal Kırılmalı Zaman Serisi Analizi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (32), 79-87. [CrossRef]
• Ergün, S. & Atay, P. M. (2015). OECD Ülkelerinde Co2 Emisyonu, Elektrik Tüketimi ve Büyüme İlişkisi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 45, 115-141. [CrossRef]
• Erol, Ü. & Yu, E. S. (1987). On the causal relationship between energy and income for industrialized countries. The Journal of Energy and Development, 113-122. ISSN: 0361-4476.
• Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı (ETKB), (2022). Sektörlere göre enerji tüketimi. http://www.eigm.gov.tr/tr-TR/Denge-Tablolari/Denge-Tablolari (Erişim Tarihi: 10.10.2023).
• Engle, R. F. & Granger, C. W. J. (1987). Co-integration and Error Correction: Representation, Estimation, and Testing. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 55, 251-276. [CrossRef]
• Ghosh, S. (2002). Electricity consumption and economic growth in India. Energy Policy, 30(2), 125-129. [CrossRef]
• Hanifi, T. & Özen, A. (2018). Ana Sektörlerin Enerji Tüketimlerinin Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Türkiye Örneği (1972-2015). Business and Economics Research Journal, 9(3), 499-512. [CrossRef]
• Jumbe, C. B. (2004). Cointegration and causality between electricity consumption and GDP: empirical evidence from Malawi. Energy Economics, 26(1), 61-68. [CrossRef]
• Kapusuzoğlu, A. & Karan, M. B. (2010). Gelişmekte Olan Ülkelerde Elektrik Tüketimi ile Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) Arasındaki Eş-Bütünleşme ve Nedensellik İlişkisinin Analizi: Türkiye Üzerine Ampirik Bir Çalışma. İşletme ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 1(3), 57-68. ISSN:13092448.
• Karadaş, H. A. Koşaroğlu, Ş. M. & Salihoğlu, E. (2017). Energy Consumptıon and Economıc Growth. Cumhuriyet University Journal of Economics and Administrative Sciences, 18(1), 129-141. [CrossRef]
• Kar, M. & Kınık, E. (2008). Türkiye’de Elektrik Tüketimi Çeşitleri ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Bir Analizi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 10(2), 333-353. [CrossRef]
• Kazanasmaz, E. Demirel, B. L. Karatepe, S. & Hızarcı, A. E. (2023). Ekonomik Büyüme, Elektrik Tüketimi ve Karbon Emisyonu İlişkisi: Türkiye Örneği. Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 6 (2), 248-265. [CrossRef]
• Korkmaz, S. & Güngör Ö. (2016). Türkiye’de enerji tüketimi ile ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi, Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Metinleri, 2, 37-50. ISSN: 1306 – 2174.
• Koç, E. & Kaya, K. (2015). Enerji Kaynakları–Yenilenebilir Enerji Durumu. Mühendis ve Makina, 56(668), 36-47. [CrossRef]
• Kraft, J. & Kraft, A. (1978). On the relationship between energy and GNP. The Journal of Energy and Development, 401-403. [CrossRef]
• Lee C. C. & Chang C. P. (2008). Energy Consumption and Economic Growth in Asian Economies: A More Comprehensive Analysis Using Panel Data. Elsevier Resource and Energy Economics, 30, 50-65. [CrossRef]
• Masih, A. M. & Masih, R. (1996). Energy consumption, real income and temporal causality: results from a multi-country study based on cointegration and error-correction modelling techniques. Energy Economics, 18(3), 165-183. [CrossRef]
• Mucuk, M. & Uysal, D. (2009). Türkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme. Maliye Dergisi, 157, 105-115. [CrossRef]
• Narayan, P. K. & Prasad, A. (2008). Electricity consumption–real GDP causality nexus: Evidence from a bootstrapped causality test for 30 OECD countries. Energy Policy, 36(2), 910-918. [CrossRef]
• Osman, M. Gachino, G. & Hoque, A. (2016). Electricity consumption and economic growth in the GCC countries: Panel data analysis. Energy Policy, 98, 318–327. [CrossRef]
• Öncel, A. Kırca, M. & İnal, V. (2017). Elektrik Tüketimi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: OECD Ülkerine Yönelik Zamanla Değişen Panel Nedensellik Analizi. Maliye Dergisi, 173, 398-420. [CrossRef]
• Özata, E. (2010). Türkiye’de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkilerin Ekonometrik İncelemesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26, 101-113. [CrossRef]
• Özen, K. & Levent, C. (2022). Seçilmiş OECD Ülkelerinde Enerji Tüketiminin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 17 (66), 437-452. [CrossRef]
• Özil, E. Şişbot, S. & Olgun, B. (2012). Elektrik enerjisi teknolojileri ve enerji verimliliği. TESAB Yayınları.
• Özsağır, A. (2008). Dünden Bugüne Büyümenin Dinamiği. Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (1), 332-347. [CrossRef]
• Pamir, N. (2003). Dünya’da ve Türkiye’de enerji, Türkiye’nin enerji kaynakları ve enerji politikaları. Metalurji Dergisi, 134, 73-100. [CrossRef]
• Park, J. Y. (1992). Canonical cointegrating regressions. Econometrica, Journal of the Econometric Society, 119– 143. [CrossRef]
• Phillips, P. & Hansen, B. (1990) Statistical Inference in Instrumental Variables Regression with Processes. Review of Economic Studies, 57, 99-125. [CrossRef]
• Saikkonen, P. (1992). Estimation and Testing of Cointegrated Systems by an Autoregressive Approximation. Econometric Theory, 8(1), 1-27. [CrossRef]
• Seyidoğlu, H. (2006). İktisat Biliminin Temelleri. Güzem Can Yayınları.
• Solow, R, M. (1956). A Contribution to the Theory of Economic Growth. Quarterly Journal of Economics, 70, 65-94.
• Shengfeng, X. Sheng, X.M. Tianxing, S.Z. & Xuelli, Z. (2012). The relationship between electricity consumption and economic growth in China. Physics Procedia, 24, 56-62. [CrossRef]
• Shiu, A. & Lam, P. L. (2004). Electricity consumption and economic growth in China. Energy Policy, 32, 47-54. [CrossRef]
• Stern, D. I. & Cleveland, C. J. (2004). Energy and Economic Growth. Rensselaer Working Papers in Economics, 0410, 1-41. [CrossRef]
• Stock, J. H. & Watson, M. W. (1993). A Simple Estimator of Cointegrating Vectors in Higher Order Integrated Systems. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 61(4), 783-820. [CrossRef]
• Syzdykova, A. (2018). Orta Asya Ülkelerinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Veri Analizi. AKÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1), 87-99. [CrossRef]
• Şahbaz, A. & Yanar, R. (2013). Türkiye’de toplam ve sektörel enerji tüketimi ile ekonomik büyüme ilişkisinin ekonometrik analizi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 50(575), 31-44. [CrossRef]
• Şengül, S. & Tuncer, İ. (2006). Türkiye’de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme: 1960-2000. İktisat, İşletme ve Finans, 21(242), 69-80. [CrossRef]
• Şengönül, A. & Koşaroğlu Ş.M. (2018). Elektrik tüketimi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: BRICS ülkeleri için bir uygulama, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(2), 431-447. [CrossRef]
• Şimşek, T. (2016). Türkiye’de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin ARDL Sınır Testi ile İncelenmesi. Journal of International Management, Educational and Economic Perspectives, 4(1), 69-78. [CrossRef]
• Tayyar, A. E. (2019). Türkiye’de Sektörel Elektrik Tüketimi ile Ekonomik Büyüme İlişkisi: MWALD Temelli Nedensellik Analizlerinin Uygulanması. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54(4), 1937-1956. [CrossRef]
• Terzi, H. (1998). Türkiye''de Elektrik Tüketimi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Sektörel Bir Karşılaştırma. İktisat İşletme ve Finans, 13(144), 62-71. [CrossRef]
• Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). (2022). Veri Portalı. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Ulusal-Hesaplar-113 (Erişim Tarihi: 11.10.2023).
• T.C. Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı (2022). Bilgi Merkezi. https://enerji.gov.tr/bilgi-merkezi-enerji (Erişim Tarihi: 15.10. 2023).
• Turan, T. (2008). İktisadi Büyüme Teorisine Giriş. Yalın yayıncılık.
• Türkmen, S. Özbek, S. & Karakuş, M. (2018). Türkiye’de elektrik tüketimi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: ampirik bir analiz, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2), 129-142. [CrossRef]
• Usta, C. & Berber, M. (2017). Türkiye'de Enerji Tüketimi Ekonomik Büyüme İlişkisinin Sektörel Analizi. International Journal of Economic & Social Research, 13(1), 173-187. [CrossRef]
• Uzunöz, M. & Akçay, Y. (2012). Türkiye’de Büyüme ve Enerji Tüketimi Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1970-2010. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (2), 1-16. [CrossRef]
• Ünsal, E. M. (2020). Makro İktisat. Ankara: İmaj Yayıncılık.
• Wolde-Rufael, Y. (2006). Electricity consumption and economic growth: a time series experience for 17 African countries. Energy Policy, 34(10), 1106-1114. [CrossRef]
• Yanardağ, M. Ö. (2016). Türkiye’de Enerji Tüketimi ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Ekonomik Analizi. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 137-158. [CrossRef]
• Yapraklı, S. (2013). Enerjiye Dayalı Büyüme: Türk Sanayi Sektörü Üzerine Uygulamalar. Beta Kitabevi.
• Yaşar, S. & Sugözü, İ. H. (2019). Ekonomik Büyüme ve Enerji Tüketimi Arasındaki İlişki Bağlamında AB Ülkeleri Üzerine Bir Panel Nedensellik Analizi. İktisadi ve İdari Yaklaşımlar Dergisi, 1 (1), 54-64. [CrossRef]
• Yoo, Seung-Hoon, (2006). The Causal Relationship Between Electricity Consumption and Economic Growth in The ASEAN Countries. Energy Policy, 34, 3573–3582. [CrossRef]