Okul Öncesi Eğitim Kurumlarına Devam Eden 4- 6 Yaş Çocuklarının Kişiler Arası Problem Çözme ve Bakış Açısı Alma Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2014, Cilt: 4 Sayı: 1, 156 - 169, 01.03.2014

Özlem Bal Z. Fulya Temel

Öz

Bu araştırma, okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 4- 6 yaş grubu çocuklarının Okul Öncesi Kişiler Arası Problem Çözme Becerileri (OKPÇ) ve Bakış Açısı Alma Becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2010- 2011 eğitim- öğretim yılı Ankara ili alt- orta- üst sosyo ekonomik bölgede yaşayan, 4, 5 ve 6 yaş grubundaki 180 çocuk oluşturmuştur. Her yaş grubundan 20 şer, her sosyo ekonomik düzeyden ise 60 ar çocuk ile çalışılmıştır. Çalışmada, Okul Öncesi Kişiler Arası Problem Çözme Becerileri (OKPÇ) (Dinçer, 1995) ve Bakış Açısı Alma Becerisi (Şener, 1996) ölçekleri kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin analizinde, çocukların OKPÇ Becerileri ve Bakış Açısı Alma Becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi için, Pearson Korelasyon kullanılmıştır. Çocukların yaş ve sosyoekonomik düzeylerinin, OKPÇ Becerileri ve Bakış Açısı Alma Becerileri ile ilişkisi, tek yönlü varyans analizi ile incelenmiştir. Çocukların cinsiyet ve kardeşi olma durumlarının, OKPÇ Becerileri ve Bakış Açısı Alma Becerileri ile ilişkisi ise T Testi ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda, çocukların Okul Öncesi Kişiler Arası Problem Çözme Becerileri ile Bakış Açısı Alma Becerileri (Algısal, Bilişsel, Duygusal) puanları arasında orta düzeyde pozitif yönde anlamlı bir ilişki görülmüştür (p<.05)

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• tekniği sınıfta kullanması sağlanmalıdır. Çizgi Film, dizi, film gibi televizyon programlarında problem
• çözmede yol gösterecek diyaloglara yer verilmedir. Eğitimci ve idareciler, kendi ilişkilerinde,
• iletişimlerinde, bu teknikleri kullanarak onlara model olmalıdırlar. Okulöncesi kişilerarası problem
• çözme eğitiminin, çocuklarda empati ve bakış açısının kazanılmasını sağlayacağı düşünülmektedir.
• Eğitimciler sınıflarda OKPÇ Eğitimine mümkün olduğunca erken başlamalı, çocukların empati
• kurabilme, bakış açısı alabilme ve problem çözebilmesini sağlayacak hikaye oluşturma, drama, vb.
• etkinliklere yer vermelidir. Günlük yaşamlarında çocuklarına, problem durumları yaratmalı ve onlara
• sadece çözüm sürecinde sadece yol göstermelidirler. Eğitimciler çocuk adına düşünmemeli onun adına
• karar vermemelidirler. Onların sorduğu sorulara direkt cevap vermek yerine, onun düşünmesini sağlamalıdırlar.
• Akın, Y. (2002). Altı yaş grubu çocuklarında başkasının bakış açısı alma yetisi üzerinde eğitici drama programının ve aile tutumlarının etkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul
• Anlıak, Ş. (2004). Farklı eğitim yaklaşımları uygulayan okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden çocukların kişiler arası problem çözme becerilerinin değerlendirilmesi. Doktora Tezi. Ege üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Aral, N.ve Baran, G. (2011). Çocuk gelişimi. İstanbul: Ya-Pa.
• Bacanlı, H. (2011). Eğitim psikolojisi. Asal Yayınları
• Binbaşıoğlu, C. (1990). Gelişim psikolojisi. Gelişim süreçleri ve eğitim ilkeleri. (5 basım). Ankara.
• Çetin, F., Bilbay, A. ve Kaymak, D. (2002). Çocuklarda sosyal beceriler. (2. Baskı) . İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• David, M. K., Murphy, C. B., Nylor, M.J and Stonecipher M. K., (2004). The effect of conflict role and intensity on preschoolers’ expectations about peer conflict. International journal of Behaviol Development, 28 (6), 508- 517
• Dinçer, Ç. (1995). Anaokuluna devam eden 5 yaş grubu çocuklarına kişiler arası problem çözme becerilerinin kazandırılmasında eğitimin etkisinin incelenmesi. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dinçer, Ç. ve Güneysu, S. (1997). Examining the effect of problem- solving training on the acquisition of imterpersonal problem solving skills by 5- year- old children in Turkey. International Journal of Early Years Education, 5 (1) 37- 46.
• Dinçer, Ç., Güneysu, S.ve Etikan, İ. (28-29-30 Mayıs 1997). 54- 78 aylık çocukların kişiler arası problemlere getirdikleri çözümleri etkileyen faktörler. 1.Ulusal Çocuk Gelişim Kongresi
• Dixion, A. J.and F. Moore, C. (1990). The development of perspective taking: understanding differences in information and weighting. Child Development, 61, 1502- 1513
• Dökmen, Ü. (1987). Empati kurma becerisi ile sosyometrik statü arasındaki ilişki. Ankara Üniversitesi Eğitimi Bilimleri Fakültesi Dergisi, 20 (1-2), 183- 200.
• Dökmen, Ü. (2009). Sanatta ve günlük yaşamda iletişim çatışmaları ve empati. İstanbul, (41. Basım). Sistem Yayıncılık
• Elkin, F. (1995). Çocuk ve toplum. Çocuğun toplumsallaşması (Çev: N. Güngör). Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Erdoğan, S. (2009, 1- 3 Ekim). 6 yaş grubu çocuklarının bakış açısı alma becerileri ile matematik becerileri arasındaki ilişki. 18.bilim kurultayında sunuldu.
• Fitzgerald, D. P and Koren, J. W (2003). Linking children’s social words: perspective- taking in parent-child and peer contexts. Social Behavior and Pesonality (31) 5, 509- 522.
• Flavel, H. J., Omanson, C. R and Latham, C. (1976). Solving apatial perspective taking problems by rule vs. computation: A developmental study. US Department Health, Education Welfare National Institute Of Education
• Flem, A., Thygesen, R., Valas, H., and Magnes, E. (1998). Short Report. A social skills intervetion programme for kindergarten children at risk of developing behavioural problems. European Journal of Special Needs Education. 13 (2) 208- 215.
• Gander, J.M., and Gardiner, W.H. (2004). Çocuk ve ergen gelişimi. (Çev. Ali Dönmez, Nermin Çelen, Bekir Onur). (5.basım). Ankara: İmge dağıtım.
• Gövsa, İ.A (1998). Çocuk psikolojisi. İstanbul: Hayat Yayıncılık
• Gülay, H. ve Akman, B. (2009). Okul öncesi dönemde sosyal beceriler. Ankara: Pegem Yayıncılık
• Gültekin, A. (2006). Anaokuluna devam eden 6 yaşındaki çocukların başkalarının bakış açısı alma becerileri ile özsaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Hinnant, J. B. and O’Brien, M. (2007). Cognitive and emotional control and perspective taking and their relations to empathy in 5-year-old children. The Journal of Genetic Psychology, 168 (3), 301- 322
• Irwin, M.and Ambron, S. R. (1973). Moral judgment role taking in children ages three to seven. Teachers College, Columbia University, Philadphia, Pennsylvania.
• Jenkins S., Rıtblatt S., Jeffrey S.and McDonald (2008). Conflict resolution among early childhood educators. Conflict Resolution Quarterly 25 (4), 429- 449.
• Justice, E.M.and Beard, R. I (1982). The development of perspective- taking skills in normal and learning disabled children: do you see what I see. Psychological Association, New Orleans , March
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi (19. Basım). Ankara: Nobel
• Kargı, E. (2009). Bilişsel yaklaşıma dayalı kişiler arası sorun çözme becerileri kazandırma (BSÇ) programının etkililiği: okul öncesi dönem çocukları üzerinde bir araştırma. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kurdek, L. A.and Rodgon, M. M (1975). Perceptual, cognitive and affective perspective taking in kindergarten through sixth- grade children. Development Psychology, 11 (5), 643- 650.
• Kurdek, L. A.(1975). Perceptual, cognitive, and affective perspective taking and empathy in kindergarten through third- grade children. Chicago.
• Oğuz, V. (2006). Altı yaş grubundaki çocukların bakış açısı alma becerileri ile anne babalarının empatik becerilerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Omdhal B. L. (1995). Cognitive appraisel emotion and empathy. Lawrence Erlbaum Associates, Publishers Mahwah, New Jersey
• Piaget, J. (2004). Çocukta zihinsel gelişim (Çev: H. Portakal). İstanbul: Cem Yayınevi.
• Pillow H. P.and Weed, S. (1997). Preschool children’s use of information about age and perceptual to infer another person’s knowledge. Journal of Geenetic Psychology, 158 (3) 365- 376.
• Roset, C. J, Pellegrini A. D, Dupuis D. N. Bohn C. M., Hickey M. C., Hilk C. L.and and Peshkam A. (2008). Teacher intervention and U.S. preschoolers’ natural conflict resolution after aggressive compatition. Behaviour 145, 1601- 1626.
• Sandy, S. V. and Boardman, S. K. (2000). The peaceful kids conflict resolution pragram. The İnternational Journal of Conflict Management, 11(4), 337- 357.
• Strayer, J. and Roberts, W. (2004 ). Empathy and observed anger and aggression in five years old. Social Development 13 (1), 1-13.
• Şahin, F.(2000). Okul öncesinde fen bilgisi öğretimi ve aktivite örnekleri. İstanbul: Ya-Pa Yayınları.
• Şahin, Z. (2000). Çocukların psiko sosyal temelli problem çözme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Selçuk Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (6), 451- 470.
• Şener, T. (1996). 4-5 yaş anaokulu çocuklarında dramatik oyunun ve inşa oyununun bakış açısı alma becerisine etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Thornberg R. (2006). University of linköping, sweden the situated nature of preschool children’s conflict strategies. Educational psychology 26 (1),109- 126.
• Trommsdorff, G. and Friedlmeier, W. (1999). Motivational conflict and prosocial behaviour of kindergarten children. Journal of Behavioral Development, 23 (2), 413- 429.
• Ünüvar, G. (2006). Okulöncesi eğitim kurumlarına devam eden 4- 5 yaş çocuklarında zenginleştirilmiş