Üniversitelerde Öğretim Elemanı Kaynaklı İletişim Sorunları

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 1, 0 - 0, 17.01.2017

Mehmet Fatih Kaya , Damla Sungurtekin Süleyman Deniz

Öz

Bu araştırmada üniversite öğrencileri ile öğretim elemanları arasında yaşanan öğretim elemanı kaynaklı iletişim sorunlarının öğrencilerin görüşlerine göre belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim (fenomenoloji) deseni temel alınarak hazırlanmıştır. Araştırmanın katılımcıları amaçlı örnekleme türlerinden ölçüt örnekleme yöntemine göre belirlenmiştir. Bir eğitim fakültesinde yer alan 6 lisans programının son sınıflarından seçilen toplam 12 gönüllü öğretmen adayından oluşmaktadır. Veriler görüşme tekniği kullanılarak, açık uçlu sorulardan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu yoluyla toplanmıştır. Veriler üzerinde içerik analizi yapılmış ve toplanan veriler temalar altında toplanarak kodlanmıştır. Elde edilen bulgulara göre öğretim elemanlarından kaynaklanan sorunlar; eleştiriye kapalı olma, sınıf içi ve sınıf dışı tutarsız davranışlar, etkili dinleme becerisindeki yetersizlik, Araştırma görevlilerinin davranışları, egosantrik davranışlar ve dersi sunum becerilerindeki yetersizlik olarak tespit edilmiştir. Bunun yanında öğrencilerin öğretim elemanlarıyla iletişim kurmada yaşadıkları çekinceler; öğretim elemanlarının siyasî ve[ya] dinî görüşlerini belli etmesi, statü farkı ve akademik başarı notuyla ilgili yaşadıkları kaygılar olarak ortaya çıkmıştır. Bu bulgular yorumlanmış ve ulaşılan sonuçlar ışığında öneriler geliştirilmiştir.  

Anahtar sözcükler: İletişim becerileri, iletişim sorunları, öğretim elemanları, yükseköğretim, öğretmen adayları.

Kaynakça

• Açıkalın, A. (1994). Teknik ve toplumsal yönleriyle okul yöneticiliği. Ankara: Pegem.
• Açıkalın, A. ve Turan, S. (2011). Bir anlam köprüsü inşa etme aracı olarak okullarda etkili iletişim. Ankara: Pegem Özel Eğitim ve Hizmetleri.
• Akbağ, M. ve Deniz, L. (2003). Öğretim elemanı ve öğretmen adaylarının birbirlerine yönelik algıları: Transaksiyonel analiz açısından bir değerlendirme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 3(2), 263-293.
• Aydoğan, İ. ve Kaşkaya A. (2010). İlköğretim okulu yöneticilerinin iletişim becerilerinin yönetici ve öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(1), 1-16.
• Baltaş, Z. ve Baltaş, A. (2009). Bedenin dili. İstanbul: Remzi.
• Başar, H. (1999). Sınıf yönetimi. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Bay, E., Kaya, İ. K. ve Gündoğdu, K. (2010). Demokratik yapılandırmacı öğrenme ortamı ölçeği geliştirilmesi. E-Journal of New World Sciences Academy, 5(2), 646-664.
• Bayar, S. A. ve Bayar, V. (2012). Akademisyen ve Öğrencilerin Araştırma Görevliliğine İlişkin Metaforik Algıları. Eğitimde Politika Analizi Dergisi, 1(1), 26-48.
• Bilen, M. (1995). Plândan Uygulamaya Öğretim. Ankara: Ankara Bas. San.
• Bolat, S. (1996). Eğitim öğretimde iletişim: Hacettepe Eğitim Fakültesi uygulaması. Hacettepe Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 75-78.
• Bourdieu, P. & Wacquant, L.J.D. (2003) Düşünümsel Bir Antropoloji İçin Cevaplar (çev. Nazlı Ökten). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bourdieu, P. (1988). Homo academicus. Peter Collier (İngilizce çev.). Stanford University Press, Stanford ve California.
• Bozdoğan, B., Şengül, Ü. ve Bozdoğan A. E. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilim insanları hakkındaki bilgi düzeylerinin incelenmesi Giresun Eğitim Fakültesi örneği. Karadeniz Sosyal bilimler Dergisi, 9, 227-242.
• Bursalıoğlu, Z. (1991). Okul yönetiminde yapı ve davranış. Ankara: Pegem.
• Calhoun, C. (2010). Bourdieu Sosyolojisinin Ana Hatları. Güney Çeğin ve diğerleri (der.), Ocak ve Zanaat. Pierre Bourdieu Derlemesi içinde (s. 77-129). İstanbul: İletişim.
• Can, H. (2002). Organizasyon ve yönetim. Ankara: Siyasal.
• Choudhury, S. (2005). Interaction in second language classrooms. BRAC University Journal. 2(1), 77-82.
• Cihangir-Çankaya, Z. (2011a). Kişilerarası iletişimde dinleme becerisi. Ankara: Nobel.
• Cihangir-Çankaya, Z. (2011b). Kişilerarası ilişkiler ve iletişimde dinleme. A. Kaya, (Ed.), Kişilerarası ilişkiler ve etkili iletişim içinde (93-108). Ankara: Pegem.
• Clark, C. M., & Peterson, P. L. (1986). Teachers' thought processes. In M. C. Wittrock (Ed.), Handbook of Research on Teaching (3rd ed., pp. 255-296). New York: Macmillan.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Çam, Ş. S. & Ünal Oruç, E. (2014). Learning Responsibility and Balance of Power. International Journal of Instruction, 7(1), 5-16.
• Çermik, H. (2013). Öğretmen adaylarının zihinlerinde canlanan resimdeki bilim insanı. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(33), 139-153.
• Çilenti, K. (1988). Eğitim teknolojisi ve öğretim. Ankara: Kadıoğlu.
• Demir, K. (2003). Örgütlerde iletişim yönetimi, (Editörler: C. Elma ve K. Demir), Yönetimde Çağdaş Yaklaşımlar, Uygulamalar ve Sorunlar, s. 135-161, Ankara: Anı.
• Dilekmen, M., Başcı, Z. ve Bektaş, F. (2008). Eğitim Fakültesi öğrencilerinin iletişim becerileri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2): 223-231.
• Doğan, Y. (2011). Dinleme eğitimi. Ankara: Pegem.
• Elgünler, T. Ç. ve Fener, T. Ç. (2011). İletişimin kalitesini etkileyen engeller ve bu engellerin giderilmesi. The Turkish Online Journal Of Design, Art And Communication – TOJDAC, 1(1), 35-39.
• Eren, E. (2001). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta.
• Ergin, A. (2010). Eğitimde etkili iletişim. Anı.
• Ergin, A. Birol, C. (2005). Eğitimde iletişim (3. Baskı). Ankara: Anı.
• Ergün, M., Duman, T., Kıncal, R. Y. ve Arıbaş, S. (1999). İdeal bir öğretim elemanının özellikleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 1-11.
• Gökdağ, D. (2010). Etkili iletişimin engelleri. U. Demiray, (Ed.), Etkili iletişim içinde (109-131). Ankara: Pegem.
• Güleryüz, H. (1998). Programlanmış ilk okuma yazma öğretimi. Ankara: Pegem.
• Holmes, E. E., (1991). Democracy in elementary school classrooms. Social Education, 55, 176-178.
• Hull, J. (1990). Classroom skills. A teacher guide. London: Davis Fulton Pub.
• Jacobsen, D., Eggen, P., Kauchak, D., and Dulaney, C. (1985). Methods for teaching: A skill approach. Columbus: C. E. Merrill Pub. Comp.
• Kaya, H. İ., Taşdan, M., Kop, Y., ve Metin, M. (2012). Öğretmen adaylarının öğretim elemanlarının demokratik davranışlarına ilişkin algıları (Kars İli Örneği). Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 2(1), 39-50.
• Kaya, V. H., Afacan, Ö., Polat, D. ve Urtekin, A. (2013). İlköğretim öğrencilerinin bilim insanı ve bilimsel bilgi hakkındaki görüşleri (Kırşehir ili örneği). Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 14(1), 305-325.
• Keçeci, A. ve Taşocak, G. (2009). Öğretim elemanlarının iletişim becerileri: Bir Sağlık Yüksekokulu örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 2(4), 131-136.
• Kıncal, R. ve Işık, H. (2003). Demokratik eğitim ve demokratik değerler. Eğitim Araştırmaları, 3(11), 54-58.
• Kirk, J. & Miller, M. L. (1986). Reliability and validity in qualitative research. Beverly Hills, CA: Sage.
• Korkmaz, E., ve Erden, M. (2013). Demokratik bir eğitim ortamında eğitim programının özellikleri. NWSA: Education Sciences, 8(2), 209-224.
• Kumpulainen, K. & Wray, D. (2002). Classroom Interaction and Social Learning. London: Routledge Falmer.
• Kumral, O. (2009). Öğretmen adaylarının öğretim elemanlarının davranışlarına yönelik algıları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(25), 92-102.
• Kuzu, T. S., (2003). Eğitim-öğretim ortamında etkili sözel iletişim. Milli Eğitim Dergisi, 158, 14-24.
• Maslow, A. H. (1943). A theory of human motivation. Psychological Review, 50, 370-396.
• Mattern, M., (1997). Teaching democratic theory democratically. Political Science and Politics, 30(3), 510-515.
• Meder, M. ve Çeğin, G. (2011). Bourdieu'yü okumak: Post-pozitivist bir sosyolojinin imkânı üzerine. University of Gaziantep Journal of Social Sciences, 10(1), 233-256.
• Memişoğlu, S. P. (2011). Sınıfta iletişim süreci. M. Şişman ve S. Turan (ed.) Sınıf Yönetimi içinde (s. 133-146). Ankara: Pegem Akademi.
• Mosley, D. C., Megginson, L. C. & Pietri, P. H. (2001). Supervisory management-the art of empowering and developing people. Ohio: South Western Cincinnati College.
• Navora, L. (1999). Gerçekten beni duyuyor musun?. İstanbul: Sistem.
• O’Neill, G. & McMahon, T. (2005) Student–centered learning: What does it mean for students and lecturers?. O’Neill, G., Moore, S., McMullin, B. (Eds.) In Emerging Issues in the Practice of University Learning and Teaching. Dublin: AISHE.
• Ocak, G. (2012). Öğretmenlerin yapılandırmacı öğrenme ortamı kurma başarılarının öğretmen ve öğretmen adaylarınca değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 37(166), 25-40.
• OECD (2009). 21st century skills and competences for new millennium learners in OECD Countries. OECD Education Working Papers, No. 41, OECD publishing, doi:10.1787/218525261154
• Oskay, G. (1997). Üniversite öğrencilerinin kimlik gelişim düzeylerinin bulundukları fakülte ve anabilim dallarına göre incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 63-73.
• Özaydınlık, K., Kabaran, H., Göçen, G. ve Altıntaş, S. (2014). Öğretmen adaylarının öğretim elemanlarında bulunan öğretmenlik niteliklerine ilişkin algıları (Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi örneği). Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(8), 697-710.
• Özbay, M. (2010). Anlama teknikleri II: Dinleme eğitimi. Ankara: Öncü.
• Özdemir, E. ve Üzel, D. (2010). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının öğretim elemanı özelliklerine yönelik görüşlerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(20), 122-152.
• Özgan, H. ve Aslan, N. (2008). İlköğretim okul müdürlerinin sözlü iletişim biçiminin öğretmenlerin motivasyonuna etkisinin incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 190-206.
• Özsöz, C. (2007) Pierre Bourdieu’nün Temel Kavramlarına Giriş. Sosyoloji Notları, 1, 15-21.
• Reobuck, C. (2000). Etkili iletişim (Çev: A. C. Akkoyunlu). İstanbul: Doğan.
• Saylan, N. ve Uyangör, N. (1998). Öğrenci görüşlerine göre Necatibey Eğitim Fakültesi öğretim elemanlarında bulunan öğretmenlik niteliklerinin belirlenmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 35-67.
• Sinclair, K. E. (1987). Teacher anxiety, teacher effectiveness and student anxiety. Teaching and Teacher Education. 3(3), 249-257.
• Smith, R. (1990). The effective school. Lancaster: Educational Pub. Ltd.
• Solmuş, T. (2004). İş yaşamında duygular ve kişilerarası ilişkiler. İstanbul: Beta.
• Şahin, A. (2011). Öğretmen algılarına göre etkili öğretmen davranışları. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 239-259.
• Şahin, H. (2011). Okulda kişilerarası ilişkiler ve iletişim. Alim Kaya (Ed.), Kişilerarası ilişkiler ve etkili iletişim içinde (s. 274-293). Ankara: Pegem.
• Şenel, T. ve Aslan, O. (2014). Okul öncesi öğretmen adaylarının bilim ve bilim insanı kavramlarına ilişkin metaforik algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 76-95.
• Şimşek, Y. (2003). Okul müdürlerinin iletişim becerileri ile okul kültürü arasındaki ilişki. Yayınlanmamış doktora tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Şimşek, Y. ve Altınkurt, Y. (2009). Endüstri meslek liselerinde görev yapan öğretmenlerin okul müdürlerinin iletişim becerilerine ilişkin görüşleri. Akademik Bakış, 17, 136-151. http://akademikbakis.org/17/9meslek.pdf
• Şişman, M. (2011a). Örgütler ve kültürler. Ankara: Pegem Akademi.
• Şişman, M. (2011b). Sınıf yönetimi ve disiplin modelleri. M. Şişman ve S. Turan (ed.) Sınıf Yönetimi içinde (s. 21-43). Ankara: Pegem Akademi.
• Taş, S. (2009). Öğretim elemanlarının sınıf içi ve sınıf dışı davranışlarının öğretim elemanı-öğrenci iletişimine yansımaları. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(9), 171-192.
• Tezcan, M. (1999). Eğitim Sosyolojisi. Ankara: Şafak.
• Tortop, H. S. (2013). Öğretmen adaylarının üniversite hocası hakkındaki metaforları ve bir değerlendirme aracı olarak metafor. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3(2), 153-160.
• Turan, S. (2011). Sınıf yönetiminin temelleri. M. Şişman ve S. Turan (ed.) Sınıf Yönetimi içinde (s. 1-19). Ankara: Pegem Akademi.
• Tutkun, Ö. F. ve Gür Erdoğan, D. (2012). Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi öğrencilerine göre öğrenme-öğretme süreçlerinde öğretim elemanlarının yeterlikleri. Akademik Bakış Dergisi, 30, 1-11.
• Voltan Acar, N. (2010). İnsan ilişkileri ve iletişim (2. Baskı). Ankara: Nobel.
• Wallace, R. A. & Wolf, A. (2012). Çağdaş Sosyoloji Kuramları: Klasik geleneğin genişletilmesi (çev. L. Elburuz ve M. R. Ayas). Ankara: Doğubatı.
• Weimer, M. (2002). Learner-centered teaching. San Francisco: Jossey-Bass.
• Yazıcı, Ö. ve Gündüz, Y. (2010). Etkili eğitim denetiminde yaşanan iletişim engelleri ve bu engelleri aşma yolları. Kuramsal Eğitimbilim, 3(2), 37-52.
• Yel, A. M. (2003). Pierre Bourdieu (1930-2002). Journal of Academic Studies, 5(17), 49-53.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.