Türkiye’de Okumaya Yönelik Tutumları İnceleyen Araştırmaların Gözden Geçirilmesi

Orhan Çakıroğlu; Gülçin Çoban

doi:10.37233/TRSPED.2022.0133

Sistematik Derlemeler ve Meta Analiz

Türkiye’de Okumaya Yönelik Tutumları İnceleyen Araştırmaların Gözden Geçirilmesi

Yıl 2022, , 64 - 90, 30.12.2022

Orhan Çakıroğlu , Gülçin Çoban

https://doi.org/10.37233/TRSPED.2022.0133

Öz

Bu araştırmada Türkiye’de okumaya yönelik tutumları inceleyen çalışmaların ayrıntılı incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma kapsamında, Google Scholar, DergiPark, EBSCO, Scopus ve Web of Science veri tabanlarından tarama yapılmış, dahil etme kriterlerine uygun toplam 51 makaleye ulaşılmıştır. Araştırma kapsamına dahil olan çalışmalar 2007-2020 yılları arasında okumaya yönelik tutumları inceleyen ve Türkiye’de yapılmış araştırmalardır. Makaleler, araştırmanın yayınlandığı yıl, katılımcıların sınıf düzeyi ve cinsiyeti, araştırma yöntemi ve veri toplama araçları kategorilerine ayrılarak incelenmiştir. Araştırma, sistematik alanyazın taraması yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Okumaya yönelik tutumları inceleyen araştırmaların en fazla 2016’da yayımlandığı görülmektedir. Yapılan araştırma sonucunda ilkokul düzeyinde yapılan çalışmaların, ortaokul düzeyinden daha fazla olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Cinsiyet değişkenine göre incelendiğinde ise erkek ve kadınların katılımları birbirine yakın olmasına rağmen erkekler yarıdan biraz daha fazladır. Veri toplama aracı olarak ise en çok tutum ölçekleri kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Okuma, tutum, okuma tutumları, okumaya yönelik tutumlar

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

221K143

Kaynakça

Açıkgöz. K. Ü. & Güngör. A. (2006). İşbirlikli öğrenme yönteminin okuduğunu anlama stratejilerinin kullanımı ve okumaya yönelik tutum üzerindeki etkileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 48(48). 481-502
Akan, F. G. (1994). İlkokul öğrencilerinin başarı ve başarısızlıklarında aile faktörü. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi Hacettepe Üniversitesi].
Akkaya, N., & Özdemir, S. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin okumaya yönelik tutumlarının incelenmesi (İzmir-Buca örneği). Bartın University Journal of Faculty of Education, 2(1), 75-96.
Akyol, Hayati. (1997). Okuma ve Prensipleri. Çağdaş Eğitim, (233), 26-28.
Altuntop, S. (2019). İlkokul Birinci Sınıf Öğrencilerine Okuma Alışkanlığı Kazandırmak İçin Bir Eylem Araştırması.
Anmarkrud, Ø., & Bråten, I. (2009). Motivation for reading com-prehension. Learning and Individual Differences, 19(2), 252–256. doi:10.1016/j.lindif.2008.09.002
Bağcı, H. (2010). İlköğretim II. Kademe Öğrencilerinin Okumaya Yönelik Tutumlarının Değerlendirilmesi. Education Sciences, 5(4), 2018-2033.
Baker, L., & Wigfield, A. (1999). Dimensions of children’s motiva-tion for reading and their elations to reading activity and read-ing achievement. Reading Research Quarterly, 34(4), 452 – 477. doi:10.1598/R RQ.34.4.4
Başaran, M., & Ateş, S. (2009). İlköğretim Beşinci Sınıf Öğrencilerinin Okumaya İlişkin Tutumlarının İncelenmesi. Gazi University Journal of Gazi Educational Faculty (GUJGEF), 29(1).
Bender, W. N. (2016). Öğrenme güçlüğü olan bireyler ve eğitimleri (6. bs.). (H. Sarı, Çev.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Biçer, N. & Alan, Y. (2017). Türkçe öğretmeni adaylarının kitap okuma alışkanlıklarının genel öz yeterlikleri üzerindeki etkisi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 100-116.
Boz, İ., & Ulusoy, M. (2020). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin okuma tutumu ile okuduğunu anlama düzeyi ve rutin olmayan problem çözme başarısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Anadolu kültürel araştırmalar dergisi, 4(1), 13-24.
Büttner, G., & Hasselhorn, M. (2011). Learning Disabilities: Debates on definitions, causes, subtypes, and responses. International Journal of Disability, Development and Education, 58(1), 75-87.
Calp, M. (2018). Ortaokul öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıkları: Ağrı il örneği. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi, 22(3), 897-924.
Canedy, D. (2001). Troubling Labor for Hispanics: Girls Most Likely to Drop Out. The New York Times.
Chall, J. S., & Jacobs, V. A. (1983). Writing and reading in the elementary grades: Developmental trends among low-SES children. Language Arts, 60(5), 617–626.
Conlon, E.G., Zimmer-Gembeck, M.J., Creed, P.A., & Tucker, M. (2006). Family history, self-perceptions, attitudes and cognitive abilities are associated with early adolescent reading skills. Journal of Research in Reading, 29(1), 11– 32. doi:10.1111/j.1467-9817.20 0 6.0 0290.x
Çakıcı, D. (2005), Ön örgütleyicilerin okumaya yönelik tutum ve okuduğunu anlama üzerindeki etkileri. [Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi].
Çeçen, M., & Deniz, E. (2015). Lise Öğrencilerinin Okumaya Yönelik Tutumlari (Diyarbakir İli Örneği). Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(30), 193-212.
Demirel, Ö. (2005), Eğitim sözlüğü, (3. baskı). PegemA Yayıncılık.
Durualp, E., Çiçekoğlu, P. & Durualp, E. (2013). Sekizinci sınıf öğrencilerinin kitap okumaya yönelik tutumlarının internet ve kitap okuma alışkanlıkları açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 2(1), 116-13.
Entwisle, D. & Alexander, K. (1993). Entry into school: The beginning school transition and educational stratification in the United States. Annual Review of Sociology, 19, 401−423.
Gottfried, A. E., Fleming, J. S., & Gottfried, A. W. (2001). Continuity of academic intrinsic motivation from childhood through late adolescence: A longitudinal study. Journal of Educational Psychology, 93(1), 3–13. https://doi.org/10.1037/0022- 0663.93.1.3
Guthrie, J.T. (2008). Engaging adolescents in reading. Thousand Oaks, CA: Corwin. İşeri, K. (1998). Okuma ediminin eğitimsel işlevi. Dil Dergisi, 70, 5-18.
Karabay, A., & Kuşdemır Kayiran, B. (2010). İlköğretim Beşinci Sınıf Öğrencilerinin Okuduğunu Anlama Becerileri ve Okumaya İlişkin Tutumları Arasındaki İlişki. Cukurova University Faculty of Education Journal, 38(3).
Kocaman, A. (2018). Ailenin sosyokültürel ve sosyoekonomik durumunun öğrencinin okul başarısına etkisi: İnönü EML örneği [Yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi].
Kuşdemir, Y. (2019). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin okumaya yönelik tutumlarının incelenmesi, Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 75-86.
Lacour, M. & Tissington, L. D. (2011). The effects of poverty on academic achievement. Educational Research and Reviews, 6, 522-527.
Mathewson, G. C. (1994). Model Of Attitude in Fulence Upon Reading and Learning to Read. in R. B. Ruddell, M. R. Ruddell Ve H. Singer (Eds.), Theoretical Models and Processes of Reading (4th ed.,pp. 1131-1161). Newark, DE: International Reading Association.
McKenna, M. C., Kear, D. J., & Ellsworth, R. A. (1995). Children's attitudes toward reading: A national survey. Reading research quarterly, 30, 934-956.
McLoyd, V. C. (1998). Socioeconomic disadvantage and child development. American Psychologist, 53, 185–204.
Ogurlu, Ü. (2014). Üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin okuma ilgisi, tutumu ve eleştirel okuma becerileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 15(02), 29-43.
Özdemir, S., & Şerbetçi, H. N. (2018). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin okumaya yönelik tutumları (Bartın örneklemi).
Raffo, C., Dyson, A., Gunter, H., Hall, D., Jones, L. ve Kalambouka, A. (2007). Education and poverty. A critical review of theory, policy and practice. Joseph Rowntree Foundation.
Sallabaş. M. E. (2008). İlköğretim 8 Sınıf Öğrencilerinin Okumaya Yönelik Tutumları ve Okuduğunu Anlama Becerileri Arasındaki İlişki. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 9(16).
Steinberg, L. A., Elmen, J. D. & Mounts, N. S. (1989). Authoritativ eparenting, psychological maturity, and academic success among adolescents. Child development, 60, 1424-1436.
Türkoğlu, Ö. (2008). Ailenin eğitim ve gelir düzeyinin öğrencinin derse olan tutumuna ve başarısına etkisi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Beykent Üniversitesi].
Worrell. F. C.. Roth. D. A.. & Gabelko. N. H. (2006). Elementary reading attitude survey (ERAS) scores in academically talented students. Roeper Review. 29(2). 119-124.
Yaşar, M. R. (2016). Yoksulluk, akademik başarı ve kültürel sermaye ilişkisi. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(11), 202-237.
Yıldırım, A. & Karaman, Z. (2015). Ailenin Yoksulluğu/Zenginliği ile Eğitim/Akademik Başarı Arasındaki İlişki: Pisa 2015 Verileri ile Ampirik Bir Çalışma. International Journal of Academic Value Studies.4(19), 343-350.
Yıldız, M. (2013). Okuma motivasyonu, akıcı okuma ve okuduğunu anlamanın beşinci sınıf öğrencilerinin akademik başarılarındaki rolü. International Periodical for The languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(4), 1461-1478, Ankara.
Yılmaz, B. (2012). Okuma alışkanlığının okuma başarısına etkisi: Ankara Keçiören Atapark İlköğretim Okulu öğrencileri üzerine bir araştırma. http://www.openaccess.hacettepe.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11655/11695/Y%C4%B1lmaz.pdf?sequence=1 adresinden 27.05.2022 tarihinde alınmıştır.
Yurdakal, İ. H., & Kırmızı, F. S. (2020). Yaratıcı okuma çalışmalarının ilkokul 4. sınıflarda okuma tutumuna ve okuma başarısına etkisi. Uluslararası Alan Eğitimi Dergisi, 6(1), 1-23.
Züleyha, E. R., & Arıcı, A. F. (2018). Ortaokul öğrencilerinin okuma becerilerinin geliştirilmesinde ailenin etkisi. Türkiye Eğitim Dergisi, 3(1), 1-21.

A Review of Research Examining Attitudes to Reading in Turkey

Yıl 2022, , 64 - 90, 30.12.2022

Orhan Çakıroğlu , Gülçin Çoban

https://doi.org/10.37233/TRSPED.2022.0133

Öz

The purpose of this study was to analyze the studies examining attitudes to reading conducted in Turkey. Within the scope of the research, a total of 51 articles reached, which were searched from Google Scholar, DergiPark, EBSCO, Scopus, and Web of Science databases. The studies included were conducted between 2007 and 2020 on reading attitudes. The articles were analyzed by publication date, the grade level in which the studies were carried out, gender, research method, and data collection tools. A systematic literature review was conducted to identify the studies. Findings indicated that the highest number of articles were published in 2016. The studies conducted at the elementary education level are more than the secondary education level. Although the participation of males and females is close to each other, males were slightly more than half of the total participants. Attitude scales were the most used data collection tool.

Anahtar Kelimeler

Reading, attitude, reading attitudes, attitudes towards reading, Okuma, tutum, okuma tutumları, okumaya yönelik tutumlar

Proje Numarası

221K143

Kaynakça

Açıkgöz. K. Ü. & Güngör. A. (2006). İşbirlikli öğrenme yönteminin okuduğunu anlama stratejilerinin kullanımı ve okumaya yönelik tutum üzerindeki etkileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 48(48). 481-502
Akan, F. G. (1994). İlkokul öğrencilerinin başarı ve başarısızlıklarında aile faktörü. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi Hacettepe Üniversitesi].
Akkaya, N., & Özdemir, S. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin okumaya yönelik tutumlarının incelenmesi (İzmir-Buca örneği). Bartın University Journal of Faculty of Education, 2(1), 75-96.
Akyol, Hayati. (1997). Okuma ve Prensipleri. Çağdaş Eğitim, (233), 26-28.
Altuntop, S. (2019). İlkokul Birinci Sınıf Öğrencilerine Okuma Alışkanlığı Kazandırmak İçin Bir Eylem Araştırması.
Anmarkrud, Ø., & Bråten, I. (2009). Motivation for reading com-prehension. Learning and Individual Differences, 19(2), 252–256. doi:10.1016/j.lindif.2008.09.002
Bağcı, H. (2010). İlköğretim II. Kademe Öğrencilerinin Okumaya Yönelik Tutumlarının Değerlendirilmesi. Education Sciences, 5(4), 2018-2033.
Baker, L., & Wigfield, A. (1999). Dimensions of children’s motiva-tion for reading and their elations to reading activity and read-ing achievement. Reading Research Quarterly, 34(4), 452 – 477. doi:10.1598/R RQ.34.4.4
Başaran, M., & Ateş, S. (2009). İlköğretim Beşinci Sınıf Öğrencilerinin Okumaya İlişkin Tutumlarının İncelenmesi. Gazi University Journal of Gazi Educational Faculty (GUJGEF), 29(1).
Bender, W. N. (2016). Öğrenme güçlüğü olan bireyler ve eğitimleri (6. bs.). (H. Sarı, Çev.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Biçer, N. & Alan, Y. (2017). Türkçe öğretmeni adaylarının kitap okuma alışkanlıklarının genel öz yeterlikleri üzerindeki etkisi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 100-116.
Boz, İ., & Ulusoy, M. (2020). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin okuma tutumu ile okuduğunu anlama düzeyi ve rutin olmayan problem çözme başarısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Anadolu kültürel araştırmalar dergisi, 4(1), 13-24.
Büttner, G., & Hasselhorn, M. (2011). Learning Disabilities: Debates on definitions, causes, subtypes, and responses. International Journal of Disability, Development and Education, 58(1), 75-87.
Calp, M. (2018). Ortaokul öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıkları: Ağrı il örneği. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi, 22(3), 897-924.
Canedy, D. (2001). Troubling Labor for Hispanics: Girls Most Likely to Drop Out. The New York Times.
Chall, J. S., & Jacobs, V. A. (1983). Writing and reading in the elementary grades: Developmental trends among low-SES children. Language Arts, 60(5), 617–626.
Conlon, E.G., Zimmer-Gembeck, M.J., Creed, P.A., & Tucker, M. (2006). Family history, self-perceptions, attitudes and cognitive abilities are associated with early adolescent reading skills. Journal of Research in Reading, 29(1), 11– 32. doi:10.1111/j.1467-9817.20 0 6.0 0290.x
Çakıcı, D. (2005), Ön örgütleyicilerin okumaya yönelik tutum ve okuduğunu anlama üzerindeki etkileri. [Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi].
Çeçen, M., & Deniz, E. (2015). Lise Öğrencilerinin Okumaya Yönelik Tutumlari (Diyarbakir İli Örneği). Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(30), 193-212.
Demirel, Ö. (2005), Eğitim sözlüğü, (3. baskı). PegemA Yayıncılık.
Durualp, E., Çiçekoğlu, P. & Durualp, E. (2013). Sekizinci sınıf öğrencilerinin kitap okumaya yönelik tutumlarının internet ve kitap okuma alışkanlıkları açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 2(1), 116-13.
Entwisle, D. & Alexander, K. (1993). Entry into school: The beginning school transition and educational stratification in the United States. Annual Review of Sociology, 19, 401−423.
Gottfried, A. E., Fleming, J. S., & Gottfried, A. W. (2001). Continuity of academic intrinsic motivation from childhood through late adolescence: A longitudinal study. Journal of Educational Psychology, 93(1), 3–13. https://doi.org/10.1037/0022- 0663.93.1.3
Guthrie, J.T. (2008). Engaging adolescents in reading. Thousand Oaks, CA: Corwin. İşeri, K. (1998). Okuma ediminin eğitimsel işlevi. Dil Dergisi, 70, 5-18.
Karabay, A., & Kuşdemır Kayiran, B. (2010). İlköğretim Beşinci Sınıf Öğrencilerinin Okuduğunu Anlama Becerileri ve Okumaya İlişkin Tutumları Arasındaki İlişki. Cukurova University Faculty of Education Journal, 38(3).
Kocaman, A. (2018). Ailenin sosyokültürel ve sosyoekonomik durumunun öğrencinin okul başarısına etkisi: İnönü EML örneği [Yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi].
Kuşdemir, Y. (2019). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin okumaya yönelik tutumlarının incelenmesi, Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 75-86.
Lacour, M. & Tissington, L. D. (2011). The effects of poverty on academic achievement. Educational Research and Reviews, 6, 522-527.
Mathewson, G. C. (1994). Model Of Attitude in Fulence Upon Reading and Learning to Read. in R. B. Ruddell, M. R. Ruddell Ve H. Singer (Eds.), Theoretical Models and Processes of Reading (4th ed.,pp. 1131-1161). Newark, DE: International Reading Association.
McKenna, M. C., Kear, D. J., & Ellsworth, R. A. (1995). Children's attitudes toward reading: A national survey. Reading research quarterly, 30, 934-956.
McLoyd, V. C. (1998). Socioeconomic disadvantage and child development. American Psychologist, 53, 185–204.
Ogurlu, Ü. (2014). Üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin okuma ilgisi, tutumu ve eleştirel okuma becerileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 15(02), 29-43.
Özdemir, S., & Şerbetçi, H. N. (2018). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin okumaya yönelik tutumları (Bartın örneklemi).
Raffo, C., Dyson, A., Gunter, H., Hall, D., Jones, L. ve Kalambouka, A. (2007). Education and poverty. A critical review of theory, policy and practice. Joseph Rowntree Foundation.
Sallabaş. M. E. (2008). İlköğretim 8 Sınıf Öğrencilerinin Okumaya Yönelik Tutumları ve Okuduğunu Anlama Becerileri Arasındaki İlişki. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 9(16).
Steinberg, L. A., Elmen, J. D. & Mounts, N. S. (1989). Authoritativ eparenting, psychological maturity, and academic success among adolescents. Child development, 60, 1424-1436.
Türkoğlu, Ö. (2008). Ailenin eğitim ve gelir düzeyinin öğrencinin derse olan tutumuna ve başarısına etkisi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Beykent Üniversitesi].
Worrell. F. C.. Roth. D. A.. & Gabelko. N. H. (2006). Elementary reading attitude survey (ERAS) scores in academically talented students. Roeper Review. 29(2). 119-124.
Yaşar, M. R. (2016). Yoksulluk, akademik başarı ve kültürel sermaye ilişkisi. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(11), 202-237.
Yıldırım, A. & Karaman, Z. (2015). Ailenin Yoksulluğu/Zenginliği ile Eğitim/Akademik Başarı Arasındaki İlişki: Pisa 2015 Verileri ile Ampirik Bir Çalışma. International Journal of Academic Value Studies.4(19), 343-350.
Yıldız, M. (2013). Okuma motivasyonu, akıcı okuma ve okuduğunu anlamanın beşinci sınıf öğrencilerinin akademik başarılarındaki rolü. International Periodical for The languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(4), 1461-1478, Ankara.
Yılmaz, B. (2012). Okuma alışkanlığının okuma başarısına etkisi: Ankara Keçiören Atapark İlköğretim Okulu öğrencileri üzerine bir araştırma. http://www.openaccess.hacettepe.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11655/11695/Y%C4%B1lmaz.pdf?sequence=1 adresinden 27.05.2022 tarihinde alınmıştır.
Yurdakal, İ. H., & Kırmızı, F. S. (2020). Yaratıcı okuma çalışmalarının ilkokul 4. sınıflarda okuma tutumuna ve okuma başarısına etkisi. Uluslararası Alan Eğitimi Dergisi, 6(1), 1-23.
Züleyha, E. R., & Arıcı, A. F. (2018). Ortaokul öğrencilerinin okuma becerilerinin geliştirilmesinde ailenin etkisi. Türkiye Eğitim Dergisi, 3(1), 1-21.

Toplam 44 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Konular	Özel Eğitim ve Engelli Eğitimi
Bölüm	Makaleler
Yazarlar	Orhan Çakıroğlu 0000-0002-8969-7099 Gülçin Çoban 0000-0003-4754-2192
Proje Numarası	221K143
Yayımlanma Tarihi	30 Aralık 2022
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2022

Kaynak Göster

APA	Çakıroğlu, O., & Çoban, G. (2022). Türkiye’de Okumaya Yönelik Tutumları İnceleyen Araştırmaların Gözden Geçirilmesi. Turkish Journal of Special Education Research and Practice, 4(2), 64-90. https://doi.org/10.37233/TRSPED.2022.0133

Makale Dosyaları

Tam Metin