Sistematik Derlemeler ve Meta Analiz
BibTex RIS Kaynak Göster

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğuna Yönelik Grup Müdahaleleri: Türkiye'deki Tez Çalışmalarının Sistematik Analizi

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 2, 42 - 69, 08.12.2025
https://doi.org/10.37233/trsped.obr.1780007

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye'de dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olan bireylere yönelik grup müdahalelerini psikolojik danışmanlık, psikiyatri, psikiyatri hemşireliği ve psikoloji alanlarına odaklanarak sistematik bir şekilde incelemektedir. Araştırmada PRISMA yönergeleri kullanılmıştır. 1991 ile 2025 yılları arasında yayımlanmış yüksek lisans ve doktora tezleri değerlendirilmiştir. YÖKTEZ veri tabanından toplam 866 kayıt taranmış, bu tarama sonucunda gerçek ya da yarı deneysel desenlere sahip sekiz teze ulaşılmıştır. Bu tezlerde duygu düzenleme, ebeveyn tutumları ve yürütücü işlevler gibi çeşitli değişkenler değerlendirilmiştir. Çalışmalar 6-30 yaş arası bireylerle yapılmıştır, yalnızca yetişkinlerle yapılan bir çalışmanın yaş grubu belli değildir. Genellikle Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) temelli, sayısı 6–14 oturum arasında değişen yüz yüze müdahaleler uygulanmıştır. Bulgular, üç çalışmanın tamamen etkili, dördünün kısmen etkili ve birinin etkisiz olduğunu göstermektedir. Bu derleme, Türkiye'de DEHB'ye yönelik grup müdahalelerine bir bakış sunmakta ve kuramsal olarak özellikle BDT ve duygu odaklı yaklaşımların ön plana çıktığını ortaya koymaktadır.

Etik Beyan

Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulmuştur.

Kaynakça

  • Amerikan Psikiyatri Birliği. (2013). Ruhsal bozuklukların tanısal ve istatistiksel el kitabı (5. baskı). https://doi.org/10.1176/appi.books.9780890425596
  • Arkan, B. & Üstün, B. (2009). Davranım bozukluğu olan çocuklara psikiyatrik yaklaşımda anne-baba eğitim programları: İki örnek bağlamında bir değerlendirme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 1(2), 155-174. https://dergipark.org.tr/tr/pub/pgy/issue/11165/133465
  • Aroğlan, E., Cihanyurdu Erdem, İ. & Erdoğdu Yıldırım, A. B. (2024). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu: Yetişkinlere yansıması, belirtilerin dünü ve bugünü. Turkish Journal of Child and Adolescent Mental Health, 31(2), 151-159. https://doi.org/10.4274/tjcamh.galenos.2023.25238
  • Avcı, H. (2019). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunda aile eğitimi. A. Ş. Soysal Acar (Ed.), Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu. Ruh sağlığı çalışanları, alan uzmanları, öğrenciler ve aileler için kuramdan uygulamaya, (1. Baskı) içinde (661-672). Nobel Yayınevi.
  • Bafralı, C. & Altuntaş, O. (2018). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklarda grup aktivitesinin benlik algısı üzerine etkisi. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 6(2), 105-110. https://doi.org/10.30720/ered.463538
  • Bayraklı, S. (2019). Fen eğitimi alanında 2008-2018 yılları arasında deneysel araştırma ile yapılmış yüksek lisans tezlerinin içerik analizi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
  • Bencuya, S. (2013). Kabul ve kararlılık terapisi temelli grup müdahalelerinin DEHB tanısı almış bireylerde etkinliği. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Boğaziçi Üniversitesi.
  • Bicil Tokay, B. (2017). Genç yetişkinler için yönetici işlevlere odaklanan bilişsel davranışçı bir program geliştirme ön çalışması. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ege Üniversitesi.
  • Büyükaslan, A. (2015). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan ilköğretim çocuklarında duygusal zeka ile sosyal beceri bileşenlerinin değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış tıpta uzmanlık tezi]. Marmara Üniversitesi.
  • Can, B. (2023). Yetişkinlerde dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirtileri, anksiyete duyarlılığı ve oyun bağımlılığı arasındaki ilişki. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Üsküdar Üniversitesi.
  • Centre for Reviews and Dissemination. (2008). Systematic reviews: CRD’s guidance for undertaking reviews in health care. University of York.https://www.york.ac.uk/media/crd/Systematic_Reviews.pdf
  • Cesur, E., & Akyol, A. K. (2022). An investigation of the effect of individualized development support programs applied to children with ADHD on the symptoms of disorder, perception skills, and family functionality. Cukurova University Faculty of Education Journal, 51(2), 1073-1103. https://doi.org/10.14812/cuefd.1019686
  • Cevher, A. Y., 2017, Öğrenme stilleri konusunda yapılmış akademik çalışmaların incelenmesi: Sistematik derleme. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
  • Cochrane Handbook for Systematic Reviews of Interventions. (2011). What’s new in Version 5.1.0. https://www.cochrane.org/authors/handbooks-and-manuals/handbook
  • Conway, F. (2012). Psychodynamic psychotherapy of ADHD: A review of the literature. Psychotherapy, 49(3), 404. https://psycnet.apa.org/buy/2012-07742-001
  • Çakıcı, A. (2021). DEHB’li çocuklara uygulanan oyun programının öncesi ve sonrasında semptom düzeylerinin kontrol grubuyla karşılaştırılması. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 53, 439-468. https://doi.org/10.15285/maruaebd.745490
  • Çakır, B. (2017). DEHB tanısı almış çocukların aile resmi çizimlerinin algılanan ebeveyn tutumları ve anksiyete düzeyleri ile ilişkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Işık Üniversitesi.
  • Çalışkan, Y. & Tarakçıoğlu, M.C. (2019). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunda güncel algoritmalar tedavide ne öneriyor? İKSSTD, 11(Ek Sayı), 16-23. https://doi.org/10.5222/iksstd.2019.57338
  • Çıngıl, D., & Karaaziz, M. (2024). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu ve BDT terapisi üzerine sistematik derleme. Social Science Development Journal, 9(44), 14 23. https://doi.org/10.5281/Zenodo.11212644
  • Çifteci, M. (2024). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan ortaokul öğrencilerinin bağlanma stilleri ile psikolojik sağlamlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Maltepe Üniversitesi.
  • Deault, L. C. (2010). A systematic review of parenting in relation to the development of comorbidities and functional impairments in children with attentiondeficit/hyperactivity disorder (ADHD). Child Psychiatry & Human Development, 41, 168-192. https://doi.org/10.1007/s10578-009-0159-4
  • Demirkan, E., 2021, Türkiye’de kimya eğitimi araştırmalarındaki eğilimler: Lisansüstü tezlerin içerik analizi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi.
  • Demirtaş, E. & Yalçın, H. (2022). 2018-2022 yılları arasında özel gereksinimli bireylere yönelik artırılmış ve sanal gerçeklik teknolojilerini içeren çalışmaların incelenmesi: Sistematik derleme. Turkish Special Education Journal: International, 4(1), 1-30. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tseji/issue/74211/1208844
  • Elhadef, S. (2017). Zihin kuramı çerçevesinde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocukların duygu tanıma ve diğer kişilerin zihinsel durumlarını temsil performansları. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Beykent Üniversitesi.
  • Esinç Arz, C. (2018). Evli bireylerde evlilik uyumunun erişkinlerde görülen dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve çocukluk çağı ruhsal travma düzeyleri ile ilişkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Maltepe Üniversitesi.
  • Everett, A.C., & Everett, S.V. (1999). Family therapy for ADHD. Guilford Press.
  • Eyberg, S.M., Bussing, R. (2011). Parent child interaction therapy for preschool children with conduct problems. In R.C. Murrihy, A.D. Kidman, T.H. Ollendick (Eds.), A Clinician’s Handbook for the Assessment and Treatment of Conduct Problems in Youth. Springer Press.
  • Gerrish, K., & Lacey, A. (2010). The research process in nursing. (6th ed.). Wiley-Blackwell.
  • Grimshaw, J., McAuley, L. M., Bero, L. A., Grilli, R., Oxman, A. D., Ramsay, C., Vale. L., & Zwarenstein, W. (2003). Systematic reviews of the effectiveness of quality improvement strategies and programmes. Quality and Safety in Health Care,12, 298–303. https://doi.org/10.1136/qhc.12.4.298
  • Hemingway, P., & Brereton, N. (2009). What is a systematic review? http://www.whatisseries.co.uk/whatis/ Hür, G. (2021). PRISMA Kontrol Listesi 2020 güncellemesi. OTSBD, 6(4), 603-605. https://doi.org/10.26453/otjhs.1001606
  • Irmak, A. (2017) Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu etiyopatogenezinde supar düzeylerinin değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış tıpta uzmanlık tezi]. Erciyes Üniversitesi.
  • İlik, Ş. Ş. (2017). The effect of individual attention training implemented on students without attention deficit hyperactivity on the skills of focusing attention and in-class activities. Sakarya University Journal of Education, 7(2), 324-335. https://doi.org/10.19126/suje.275315
  • Jacobs, C., & Petermann, F. (2005). Aufmerksamkeitsstörungen im Kindesalter: Konzept und Wirksamkeit des ATTENTIONER-Programms [Attention deficit disorders in childhood: Concept and effectiveness of the ATTENTIONER program]. Verhaltenstherapie & Verhaltensmedizin, 26(3), 317–341.
  • Kağıtçıbaşı, Ç. (2010) Benlik, aile ve insan gelişimi: Kültürel psikolojide kuram ve uygulamalar. Koç Üniversitesi Yayınları.
  • Karaçam, Z. (2013). Sistematik derleme metodolojisi: sistematik derleme hazırlamak için bir rehber. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(1), 26-33. https://dergipark.org.tr/tr/pub/deuhfed/issue/46815/587078
  • Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
  • Kauffman, J. M., & Landrum, T. J. (2015). Duygusal ve davranışsal bozukluğu olan çocukların ve gençlerin özellikleri [Characteristics of emotional and behavioral disorders of children and youth] (10 Baskı) [10th ed]. (S. Kaner, Çev.). Nobel Akademik Yayıncılık (Orijinal kitabın yayın tarihi 2013).
  • Kavurma, C. (2023). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı olan çocuklarda sosyal beceri eğitiminin yaşam kalitesi üzerine etkisi. Turkish Journal of Clinics and Laboratory, 14(3), 527-533. https://doi.org/10.18663/tjcl.1344456
  • Kayaalp, L. (2008). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu. Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Sempozyum Dizisi, 62, 147-152.
  • Kaymak Özmen, S. (2011). The effect of multimodal trainings on attention deficit hyperactivity disorder. Education and Science, 36(161), 256-270. https://doi.org/10.15390/ES.2011.967
  • Keskin Demir, P. (2023). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanısı almış üstün zekalı çocukların yaşadığı psikolojik sorunlar örnek olay çalışması. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Aydın Üniversitesi.
  • Kurt Özdöner, B. & Konuk Er, R. (2023). Okul öncesi dönemde dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuklara yönelik yapılan çalışmaların incelenmesi. Eğitim Yönetimi ve Politikaları Dergisi, 4(1), 79-90. https://dergipark.org.tr/tr/pub/eypd/issue/78498/1218226
  • Küçük Doğaroğlu, T. (2013). Türkiye’de dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu ile ilgili çalışmaların yürütüldüğü lisansüstü tezlerin incelenmesi. Bilgisayar ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 90-112. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jcer/issue/18614/196497
  • Luş, M. G. (2019). Social anxiety, internet addiction and attention deficit/hyperactivity disorder in adolescence. Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi, 1(Özel Sayı 1), 53–55. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1281971
  • Moher, D., Shamseer, L., Clarke, M., Gersi, D., Liberati, A. ve Petticrew, M., 2015, Preferred reporting items for systematic review and meta-analysis protocols (prisma-p) 2015 statement. Systematic Reviews, 4 (1), 1–9. https://doi.org/10.1186/2046-4053-4-1
  • Mulrow, C. D. (1994). Systematic reviews: Rationale for systematic reviews. British Medical Journal, 309(6954), 597-599. https://doi.org/10.1136/bmj.309.6954.597
  • National Institute for Health and Care Excellence. (2018). Attention deficit hyperactivity disorder: diagnosis and management, NICE Guideline (NG87). https:// www.nice.org.uk/guidance/ng87.
  • Omaç, E. (2019). KKTC’de rehberlik ve psikolojik danışma alanında yapılan araştırma makalelerinin içerik analizi: 2008-2018 yılları arası. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Lefke Avrupa Üniversitesi.
  • Özbay, A. & Kayhan, Z. (2024). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun (DEHB) nedenleri ve tedavi yöntemleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 23 (89), 394-406. https://doi.org/10.17755/esosder.1283141
  • Özdemir, Ş. (2024). Ebeveyn psiko-eğitim programları üzerine sistematik bir derleme. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa.
  • Özoğlu, E. B., & Yüksel, M. (2018). DEHB tanısı almış 9-10 yaş grubu öğrencilerine uygulanan duygusal okur-yazarlık programının duygusal zekâ ve dikkat becerisi düzeyleri üzerindeki etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 47(47), 141-156. https://doi.org/10.15285/maruaebd.297272
  • Özoğlu, E.B. (2016). DEHB tanısı almış 9-10 yaş grubu öğrencilerine uygulanan duygusal okur-yazarlık psikoeğitim programının duygusal zeka ve dikkat becerisi düzeyleri üzerindeki etkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
  • Öztürk, M., Sayar, K., Tüzün, Ü., & Kandil, S. T. (2000). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğundan metilfenidat ve benlik saygısı. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 10(3), 139-143.
  • Öztürk, N. ve Parlar, H., (2022), Türkiye’de aile eğitimi alanında yazılmış lisansüstü tezlerin içerik analizi yöntemiyle incelenmesi, Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 22 (57), 863–891. https://doi.org/10.21560/spcd.vi.889937
  • Öztürk, O. (2008). Ruh sağlığı ve bozuklukları. Nobel Tıp Kitabevleri.
  • Öztürk, Y. (2013). Triple p olumlu anne babalık eğitiminin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan 7-12 yaş arası çocuklarda dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirtileri üzerine etkilerinin araştırıldığı randomize kontrollü bir çalışma. [Yayınlanmamış uzmanlık tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi. Page, M. J., McKenzie, J. E., Bossuyt, P. M., Boutron, I., Hoffmann, T. C., Mulrow, C. D., Moher, D., 2021, The PRISMA 2020 statement: An updated guideline for reporting systematic reviews, The BMJ, 372, 2020–2021. https://doi.org/10.1136/bmj.n71
  • Polanczyk, G. & Lima, M. S. (2007). The worldwide prevalence of ADHD: A systematic review and metaregression analysis. Psychiatry, 164, 942–948. https://doi.org/10.1176/ajp.2007.164.6.942
  • PRISMA 2020 Kontrol Listesi (Çeviren: Çınar N, Hür G). PRISMA 2020 translations. https://www.prisma-statement.org/translations
  • Rado, F. (2024). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu üzerinde derleme çalışması. Pearson Journal of Social Sciences & Humanities, 8(29), 1615-1624. http://doi.org/10.5281/zenodo.13628871
  • Sanders, M.R. (1999). Triple P-Positive Parenting Program: Towards an empirically validated multilevel parenting and support strategy for the prevention of behavior and emotional problems in children. Clinical Child and Family Psychology Review, 2(2), 71-90. https://doi.org/10.1023/a:1021843613840
  • Selçuk, Z. (2002). Dikkat eksikliği ve hiperaktif çocuklar. (3. baskı). Pegem Yayıncılık.
  • Shaw, P., Stringaris, A., Nigg, J. & Leibenluft, E. (2014). Emotional dysregulation and attention-deficit/hyperactivity disorder. American Journal of Psychiatry, 171(3), 276-293. https://doi.org/10.1176/appi.ajp.2013.13070966
  • Siddaway, A. P., Wood, A. M. & Hedges, L. V. (2019). How to do a systematic review: A best practice guide for conducting and reporting narrative reviews, meta-analyses, and meta-syntheses. Annual Review of Psychology, 70, 747-770 https://doi.org/10.1146/annurev-psych-010418-102803
  • Skounti, M., Philalithis, A. & Galanakis, E. (2007). Variations in prevalence of attention deficit hyperactivity disorder worldwide. European Journal of Pediatrics, 166(2), 117-123. https://doi.org/10.1007/s00431-006-0299-5
  • Sökmen, Z. (2023). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan ergenlerde öz düzenleme temelli bilişsel psikoeğitim programının duygu düzenleme ve öz-yeterliğe etkisi. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
  • Sürücü, Ö. (2022). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB): Anne baba öğretmen el kitabı (19. Basım). Bilgi Yayınevi.
  • Şen, D. (2022). Bilişsel davranışçı terapi temelli grup müdahalelerinin DEHB üzerindeki etkiler. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
  • Şenol, S. (2007). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu: Psikiyatri temel kitabı. Hekimler Yayım Birliği.
  • Tangül Özcan, C. (2007). Kişilerarası sorun çözme eğitiminin dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuklardaki karşı gelme belirtileri üzerine etkileri. [Yayınlanmamış doktora tezi]. GATA.
  • Tavil, Y. Z. & Karasu, N. (2013). Aile eğitim çalışmaları: Bir gözden geçirme ve meta-analiz örneği. Eğitim ve Bilim, 38 (168), 85–95. https://doi.org/10.15390/ES.2013.1129
  • Toker, A. (2022). Bir araştırma metodolojisi olarak sistematik literatür incelemesi: Meta sentez yöntemi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22 (2), 313-340. https://doi.org/10.18037/ausbd.1227360
  • Tunç, Z., & Melekoğlu, M. A. (2024). Examination of educational interventions for elementary and secondary school students diagnosed with ADHD. Inonu UniversityJournal of the Faculty of Education, 25(3), 1414-1438. https://doi.org/10.17679/inuefd.1492655
  • Tunçkol, E. (2019). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocukların bazı bilişsel süreçlerinin arttırılmasına yönelik eğitim programının etkililiği. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
  • Türkmen Noyan, G. (2023). Dikkat eksikliği-hiperaktivite bozukluğu tanılı uyku sorunu olan çocuklarda yapılandırılmış bir uyku hijyeni eğitimi ve progresif kas gevşeme egzersizi programının uyku, yürütücü işlevler ve DEHB semptomları üzerine etkisinin incelenmesi. [Yayınlanmamış uzmanlık tezi]. İstanbul Üniversitesi.
  • Uluçay, Y. (2023). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) tanılı çocukların ebeveynlerine yönelik kabul ve kararlılık terapisi temelli bir müdahalenin geliştirilmesi ve etkinliğinin incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İbn Haldun Üniversitesi.
  • Ulusoy Gökçek, B. (2022). Diyalektik davranış terapisi grup beceri eğitiminin yetişkin dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunda incelenmesi. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi.
  • Uysal Özaslan, T. & Bilaç, Ö. (2015). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu epidemiyolojisi. Türkiye Klinikleri Çocuk Psikiyatrisi Dergisi, 1(1), 1-5.
  • Webster-Stratton, C. (2001). The incredible years: Parents, teachers, and children training series. Residential Treatment for Children & Youth, 18(3), 31 45. https://doi.org/10.1300/J007v18n03_04
  • WHO (2017). Adult ADHD prevalence worldwide. World Health Organization Report.
  • Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
  • Yılmaz, K. (2021). Sosyal bilimlerde ve eğitim bilimlerinde sistematik derleme, meta değerlendirme ve bibliyometrik analizler. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(2), 1457-1490. https://doi.org/10.33206/mjss.791537
  • Yılmaz, M. (2024). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanılı çocuklarda ebeveyn duygu düzenleme becerilerinin anksiyete semptomları ve yaşam kalitesi ile ilişkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Sağlık Bilimleri Üniversitesi.
  • Yılmaz, R. (2022). Dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu olan çocuklara verilen bilişsel davranışçı terapi temelli psikoeğitimin içselleştirilmiş damgalanma ve umuda etkisi. [Yayınlanmamış doktora tezi]. İnönü Üniversitesi.
  • Zorbaz, S. D., Kızıldağ, S. ve Volton-Acar, N., (2016), Türkiye’deki üniversitelerde lisansüstü düzeyde yapılan grup çalışmaların incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24 (4), 1765–1784. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/343850
  • Zorlu, A. (2016). Yönlendirici olmayan oyun terapisinin dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirtili çocukların duygu ve davranışları üzerindeki etkisinin incelenmesi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.

Group Interventions for Attention Deficit Hyperactivity Disorder: A Systematic Analysis of Thesis Studies in Türkiye

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 2, 42 - 69, 08.12.2025
https://doi.org/10.37233/trsped.obr.1780007

Öz

The aim of this study is to systematically examine group interventions for individuals with attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) in Turkey, focusing on the fields of psychological counseling, psychiatry, psychiatric nursing, and psychology. The study followed the PRISMA guidelines. Master’s and doctoral theses published between 1991 and 2025 were evaluated. A total of 866 records were screened from the YÖKTEZ database, and eight theses with true or quasi-experimental designs were identified. These theses assessed various variables, including emotion regulation, parenting practices, and executive functions. The studies were conducted with individuals aged 6 to 30 years, with the age range not specified in one study that involved only adults. Interventions were generally face-to-face, based on Cognitive Behavioral Therapy (CBT), and ranged from 6 to 14 sessions. The findings indicate that three studies were fully effective, four were partially effective, and one was ineffective. This review provides an overview of group interventions for ADHD in Turkey and demonstrates that, theoretically, CBT and emotion-focused approaches are particularly prominent.

Etik Beyan

This study was prepared in compliance with scientific and ethical principles.

Kaynakça

  • Amerikan Psikiyatri Birliği. (2013). Ruhsal bozuklukların tanısal ve istatistiksel el kitabı (5. baskı). https://doi.org/10.1176/appi.books.9780890425596
  • Arkan, B. & Üstün, B. (2009). Davranım bozukluğu olan çocuklara psikiyatrik yaklaşımda anne-baba eğitim programları: İki örnek bağlamında bir değerlendirme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 1(2), 155-174. https://dergipark.org.tr/tr/pub/pgy/issue/11165/133465
  • Aroğlan, E., Cihanyurdu Erdem, İ. & Erdoğdu Yıldırım, A. B. (2024). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu: Yetişkinlere yansıması, belirtilerin dünü ve bugünü. Turkish Journal of Child and Adolescent Mental Health, 31(2), 151-159. https://doi.org/10.4274/tjcamh.galenos.2023.25238
  • Avcı, H. (2019). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunda aile eğitimi. A. Ş. Soysal Acar (Ed.), Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu. Ruh sağlığı çalışanları, alan uzmanları, öğrenciler ve aileler için kuramdan uygulamaya, (1. Baskı) içinde (661-672). Nobel Yayınevi.
  • Bafralı, C. & Altuntaş, O. (2018). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklarda grup aktivitesinin benlik algısı üzerine etkisi. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 6(2), 105-110. https://doi.org/10.30720/ered.463538
  • Bayraklı, S. (2019). Fen eğitimi alanında 2008-2018 yılları arasında deneysel araştırma ile yapılmış yüksek lisans tezlerinin içerik analizi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
  • Bencuya, S. (2013). Kabul ve kararlılık terapisi temelli grup müdahalelerinin DEHB tanısı almış bireylerde etkinliği. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Boğaziçi Üniversitesi.
  • Bicil Tokay, B. (2017). Genç yetişkinler için yönetici işlevlere odaklanan bilişsel davranışçı bir program geliştirme ön çalışması. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ege Üniversitesi.
  • Büyükaslan, A. (2015). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan ilköğretim çocuklarında duygusal zeka ile sosyal beceri bileşenlerinin değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış tıpta uzmanlık tezi]. Marmara Üniversitesi.
  • Can, B. (2023). Yetişkinlerde dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirtileri, anksiyete duyarlılığı ve oyun bağımlılığı arasındaki ilişki. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Üsküdar Üniversitesi.
  • Centre for Reviews and Dissemination. (2008). Systematic reviews: CRD’s guidance for undertaking reviews in health care. University of York.https://www.york.ac.uk/media/crd/Systematic_Reviews.pdf
  • Cesur, E., & Akyol, A. K. (2022). An investigation of the effect of individualized development support programs applied to children with ADHD on the symptoms of disorder, perception skills, and family functionality. Cukurova University Faculty of Education Journal, 51(2), 1073-1103. https://doi.org/10.14812/cuefd.1019686
  • Cevher, A. Y., 2017, Öğrenme stilleri konusunda yapılmış akademik çalışmaların incelenmesi: Sistematik derleme. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
  • Cochrane Handbook for Systematic Reviews of Interventions. (2011). What’s new in Version 5.1.0. https://www.cochrane.org/authors/handbooks-and-manuals/handbook
  • Conway, F. (2012). Psychodynamic psychotherapy of ADHD: A review of the literature. Psychotherapy, 49(3), 404. https://psycnet.apa.org/buy/2012-07742-001
  • Çakıcı, A. (2021). DEHB’li çocuklara uygulanan oyun programının öncesi ve sonrasında semptom düzeylerinin kontrol grubuyla karşılaştırılması. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 53, 439-468. https://doi.org/10.15285/maruaebd.745490
  • Çakır, B. (2017). DEHB tanısı almış çocukların aile resmi çizimlerinin algılanan ebeveyn tutumları ve anksiyete düzeyleri ile ilişkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Işık Üniversitesi.
  • Çalışkan, Y. & Tarakçıoğlu, M.C. (2019). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunda güncel algoritmalar tedavide ne öneriyor? İKSSTD, 11(Ek Sayı), 16-23. https://doi.org/10.5222/iksstd.2019.57338
  • Çıngıl, D., & Karaaziz, M. (2024). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu ve BDT terapisi üzerine sistematik derleme. Social Science Development Journal, 9(44), 14 23. https://doi.org/10.5281/Zenodo.11212644
  • Çifteci, M. (2024). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan ortaokul öğrencilerinin bağlanma stilleri ile psikolojik sağlamlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Maltepe Üniversitesi.
  • Deault, L. C. (2010). A systematic review of parenting in relation to the development of comorbidities and functional impairments in children with attentiondeficit/hyperactivity disorder (ADHD). Child Psychiatry & Human Development, 41, 168-192. https://doi.org/10.1007/s10578-009-0159-4
  • Demirkan, E., 2021, Türkiye’de kimya eğitimi araştırmalarındaki eğilimler: Lisansüstü tezlerin içerik analizi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi.
  • Demirtaş, E. & Yalçın, H. (2022). 2018-2022 yılları arasında özel gereksinimli bireylere yönelik artırılmış ve sanal gerçeklik teknolojilerini içeren çalışmaların incelenmesi: Sistematik derleme. Turkish Special Education Journal: International, 4(1), 1-30. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tseji/issue/74211/1208844
  • Elhadef, S. (2017). Zihin kuramı çerçevesinde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocukların duygu tanıma ve diğer kişilerin zihinsel durumlarını temsil performansları. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Beykent Üniversitesi.
  • Esinç Arz, C. (2018). Evli bireylerde evlilik uyumunun erişkinlerde görülen dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve çocukluk çağı ruhsal travma düzeyleri ile ilişkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Maltepe Üniversitesi.
  • Everett, A.C., & Everett, S.V. (1999). Family therapy for ADHD. Guilford Press.
  • Eyberg, S.M., Bussing, R. (2011). Parent child interaction therapy for preschool children with conduct problems. In R.C. Murrihy, A.D. Kidman, T.H. Ollendick (Eds.), A Clinician’s Handbook for the Assessment and Treatment of Conduct Problems in Youth. Springer Press.
  • Gerrish, K., & Lacey, A. (2010). The research process in nursing. (6th ed.). Wiley-Blackwell.
  • Grimshaw, J., McAuley, L. M., Bero, L. A., Grilli, R., Oxman, A. D., Ramsay, C., Vale. L., & Zwarenstein, W. (2003). Systematic reviews of the effectiveness of quality improvement strategies and programmes. Quality and Safety in Health Care,12, 298–303. https://doi.org/10.1136/qhc.12.4.298
  • Hemingway, P., & Brereton, N. (2009). What is a systematic review? http://www.whatisseries.co.uk/whatis/ Hür, G. (2021). PRISMA Kontrol Listesi 2020 güncellemesi. OTSBD, 6(4), 603-605. https://doi.org/10.26453/otjhs.1001606
  • Irmak, A. (2017) Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu etiyopatogenezinde supar düzeylerinin değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış tıpta uzmanlık tezi]. Erciyes Üniversitesi.
  • İlik, Ş. Ş. (2017). The effect of individual attention training implemented on students without attention deficit hyperactivity on the skills of focusing attention and in-class activities. Sakarya University Journal of Education, 7(2), 324-335. https://doi.org/10.19126/suje.275315
  • Jacobs, C., & Petermann, F. (2005). Aufmerksamkeitsstörungen im Kindesalter: Konzept und Wirksamkeit des ATTENTIONER-Programms [Attention deficit disorders in childhood: Concept and effectiveness of the ATTENTIONER program]. Verhaltenstherapie & Verhaltensmedizin, 26(3), 317–341.
  • Kağıtçıbaşı, Ç. (2010) Benlik, aile ve insan gelişimi: Kültürel psikolojide kuram ve uygulamalar. Koç Üniversitesi Yayınları.
  • Karaçam, Z. (2013). Sistematik derleme metodolojisi: sistematik derleme hazırlamak için bir rehber. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(1), 26-33. https://dergipark.org.tr/tr/pub/deuhfed/issue/46815/587078
  • Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
  • Kauffman, J. M., & Landrum, T. J. (2015). Duygusal ve davranışsal bozukluğu olan çocukların ve gençlerin özellikleri [Characteristics of emotional and behavioral disorders of children and youth] (10 Baskı) [10th ed]. (S. Kaner, Çev.). Nobel Akademik Yayıncılık (Orijinal kitabın yayın tarihi 2013).
  • Kavurma, C. (2023). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı olan çocuklarda sosyal beceri eğitiminin yaşam kalitesi üzerine etkisi. Turkish Journal of Clinics and Laboratory, 14(3), 527-533. https://doi.org/10.18663/tjcl.1344456
  • Kayaalp, L. (2008). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu. Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Sempozyum Dizisi, 62, 147-152.
  • Kaymak Özmen, S. (2011). The effect of multimodal trainings on attention deficit hyperactivity disorder. Education and Science, 36(161), 256-270. https://doi.org/10.15390/ES.2011.967
  • Keskin Demir, P. (2023). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanısı almış üstün zekalı çocukların yaşadığı psikolojik sorunlar örnek olay çalışması. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Aydın Üniversitesi.
  • Kurt Özdöner, B. & Konuk Er, R. (2023). Okul öncesi dönemde dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuklara yönelik yapılan çalışmaların incelenmesi. Eğitim Yönetimi ve Politikaları Dergisi, 4(1), 79-90. https://dergipark.org.tr/tr/pub/eypd/issue/78498/1218226
  • Küçük Doğaroğlu, T. (2013). Türkiye’de dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu ile ilgili çalışmaların yürütüldüğü lisansüstü tezlerin incelenmesi. Bilgisayar ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 90-112. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jcer/issue/18614/196497
  • Luş, M. G. (2019). Social anxiety, internet addiction and attention deficit/hyperactivity disorder in adolescence. Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi, 1(Özel Sayı 1), 53–55. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1281971
  • Moher, D., Shamseer, L., Clarke, M., Gersi, D., Liberati, A. ve Petticrew, M., 2015, Preferred reporting items for systematic review and meta-analysis protocols (prisma-p) 2015 statement. Systematic Reviews, 4 (1), 1–9. https://doi.org/10.1186/2046-4053-4-1
  • Mulrow, C. D. (1994). Systematic reviews: Rationale for systematic reviews. British Medical Journal, 309(6954), 597-599. https://doi.org/10.1136/bmj.309.6954.597
  • National Institute for Health and Care Excellence. (2018). Attention deficit hyperactivity disorder: diagnosis and management, NICE Guideline (NG87). https:// www.nice.org.uk/guidance/ng87.
  • Omaç, E. (2019). KKTC’de rehberlik ve psikolojik danışma alanında yapılan araştırma makalelerinin içerik analizi: 2008-2018 yılları arası. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Lefke Avrupa Üniversitesi.
  • Özbay, A. & Kayhan, Z. (2024). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun (DEHB) nedenleri ve tedavi yöntemleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 23 (89), 394-406. https://doi.org/10.17755/esosder.1283141
  • Özdemir, Ş. (2024). Ebeveyn psiko-eğitim programları üzerine sistematik bir derleme. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa.
  • Özoğlu, E. B., & Yüksel, M. (2018). DEHB tanısı almış 9-10 yaş grubu öğrencilerine uygulanan duygusal okur-yazarlık programının duygusal zekâ ve dikkat becerisi düzeyleri üzerindeki etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 47(47), 141-156. https://doi.org/10.15285/maruaebd.297272
  • Özoğlu, E.B. (2016). DEHB tanısı almış 9-10 yaş grubu öğrencilerine uygulanan duygusal okur-yazarlık psikoeğitim programının duygusal zeka ve dikkat becerisi düzeyleri üzerindeki etkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
  • Öztürk, M., Sayar, K., Tüzün, Ü., & Kandil, S. T. (2000). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğundan metilfenidat ve benlik saygısı. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 10(3), 139-143.
  • Öztürk, N. ve Parlar, H., (2022), Türkiye’de aile eğitimi alanında yazılmış lisansüstü tezlerin içerik analizi yöntemiyle incelenmesi, Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 22 (57), 863–891. https://doi.org/10.21560/spcd.vi.889937
  • Öztürk, O. (2008). Ruh sağlığı ve bozuklukları. Nobel Tıp Kitabevleri.
  • Öztürk, Y. (2013). Triple p olumlu anne babalık eğitiminin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan 7-12 yaş arası çocuklarda dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirtileri üzerine etkilerinin araştırıldığı randomize kontrollü bir çalışma. [Yayınlanmamış uzmanlık tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi. Page, M. J., McKenzie, J. E., Bossuyt, P. M., Boutron, I., Hoffmann, T. C., Mulrow, C. D., Moher, D., 2021, The PRISMA 2020 statement: An updated guideline for reporting systematic reviews, The BMJ, 372, 2020–2021. https://doi.org/10.1136/bmj.n71
  • Polanczyk, G. & Lima, M. S. (2007). The worldwide prevalence of ADHD: A systematic review and metaregression analysis. Psychiatry, 164, 942–948. https://doi.org/10.1176/ajp.2007.164.6.942
  • PRISMA 2020 Kontrol Listesi (Çeviren: Çınar N, Hür G). PRISMA 2020 translations. https://www.prisma-statement.org/translations
  • Rado, F. (2024). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu üzerinde derleme çalışması. Pearson Journal of Social Sciences & Humanities, 8(29), 1615-1624. http://doi.org/10.5281/zenodo.13628871
  • Sanders, M.R. (1999). Triple P-Positive Parenting Program: Towards an empirically validated multilevel parenting and support strategy for the prevention of behavior and emotional problems in children. Clinical Child and Family Psychology Review, 2(2), 71-90. https://doi.org/10.1023/a:1021843613840
  • Selçuk, Z. (2002). Dikkat eksikliği ve hiperaktif çocuklar. (3. baskı). Pegem Yayıncılık.
  • Shaw, P., Stringaris, A., Nigg, J. & Leibenluft, E. (2014). Emotional dysregulation and attention-deficit/hyperactivity disorder. American Journal of Psychiatry, 171(3), 276-293. https://doi.org/10.1176/appi.ajp.2013.13070966
  • Siddaway, A. P., Wood, A. M. & Hedges, L. V. (2019). How to do a systematic review: A best practice guide for conducting and reporting narrative reviews, meta-analyses, and meta-syntheses. Annual Review of Psychology, 70, 747-770 https://doi.org/10.1146/annurev-psych-010418-102803
  • Skounti, M., Philalithis, A. & Galanakis, E. (2007). Variations in prevalence of attention deficit hyperactivity disorder worldwide. European Journal of Pediatrics, 166(2), 117-123. https://doi.org/10.1007/s00431-006-0299-5
  • Sökmen, Z. (2023). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan ergenlerde öz düzenleme temelli bilişsel psikoeğitim programının duygu düzenleme ve öz-yeterliğe etkisi. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
  • Sürücü, Ö. (2022). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB): Anne baba öğretmen el kitabı (19. Basım). Bilgi Yayınevi.
  • Şen, D. (2022). Bilişsel davranışçı terapi temelli grup müdahalelerinin DEHB üzerindeki etkiler. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
  • Şenol, S. (2007). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu: Psikiyatri temel kitabı. Hekimler Yayım Birliği.
  • Tangül Özcan, C. (2007). Kişilerarası sorun çözme eğitiminin dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuklardaki karşı gelme belirtileri üzerine etkileri. [Yayınlanmamış doktora tezi]. GATA.
  • Tavil, Y. Z. & Karasu, N. (2013). Aile eğitim çalışmaları: Bir gözden geçirme ve meta-analiz örneği. Eğitim ve Bilim, 38 (168), 85–95. https://doi.org/10.15390/ES.2013.1129
  • Toker, A. (2022). Bir araştırma metodolojisi olarak sistematik literatür incelemesi: Meta sentez yöntemi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22 (2), 313-340. https://doi.org/10.18037/ausbd.1227360
  • Tunç, Z., & Melekoğlu, M. A. (2024). Examination of educational interventions for elementary and secondary school students diagnosed with ADHD. Inonu UniversityJournal of the Faculty of Education, 25(3), 1414-1438. https://doi.org/10.17679/inuefd.1492655
  • Tunçkol, E. (2019). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocukların bazı bilişsel süreçlerinin arttırılmasına yönelik eğitim programının etkililiği. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
  • Türkmen Noyan, G. (2023). Dikkat eksikliği-hiperaktivite bozukluğu tanılı uyku sorunu olan çocuklarda yapılandırılmış bir uyku hijyeni eğitimi ve progresif kas gevşeme egzersizi programının uyku, yürütücü işlevler ve DEHB semptomları üzerine etkisinin incelenmesi. [Yayınlanmamış uzmanlık tezi]. İstanbul Üniversitesi.
  • Uluçay, Y. (2023). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) tanılı çocukların ebeveynlerine yönelik kabul ve kararlılık terapisi temelli bir müdahalenin geliştirilmesi ve etkinliğinin incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İbn Haldun Üniversitesi.
  • Ulusoy Gökçek, B. (2022). Diyalektik davranış terapisi grup beceri eğitiminin yetişkin dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunda incelenmesi. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi.
  • Uysal Özaslan, T. & Bilaç, Ö. (2015). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu epidemiyolojisi. Türkiye Klinikleri Çocuk Psikiyatrisi Dergisi, 1(1), 1-5.
  • Webster-Stratton, C. (2001). The incredible years: Parents, teachers, and children training series. Residential Treatment for Children & Youth, 18(3), 31 45. https://doi.org/10.1300/J007v18n03_04
  • WHO (2017). Adult ADHD prevalence worldwide. World Health Organization Report.
  • Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
  • Yılmaz, K. (2021). Sosyal bilimlerde ve eğitim bilimlerinde sistematik derleme, meta değerlendirme ve bibliyometrik analizler. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(2), 1457-1490. https://doi.org/10.33206/mjss.791537
  • Yılmaz, M. (2024). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanılı çocuklarda ebeveyn duygu düzenleme becerilerinin anksiyete semptomları ve yaşam kalitesi ile ilişkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Sağlık Bilimleri Üniversitesi.
  • Yılmaz, R. (2022). Dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu olan çocuklara verilen bilişsel davranışçı terapi temelli psikoeğitimin içselleştirilmiş damgalanma ve umuda etkisi. [Yayınlanmamış doktora tezi]. İnönü Üniversitesi.
  • Zorbaz, S. D., Kızıldağ, S. ve Volton-Acar, N., (2016), Türkiye’deki üniversitelerde lisansüstü düzeyde yapılan grup çalışmaların incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24 (4), 1765–1784. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/343850
  • Zorlu, A. (2016). Yönlendirici olmayan oyun terapisinin dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirtili çocukların duygu ve davranışları üzerindeki etkisinin incelenmesi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.
Toplam 85 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil İngilizce
Konular Özel Eğitim ve Engelli Eğitimi (Diğer)
Bölüm Sistematik Derlemeler ve Meta Analiz
Yazarlar

İrem Yağmur Keskin 0000-0002-9710-4070

Çare Sertelin Mercan 0000-0002-5594-1196

Gönderilme Tarihi 8 Eylül 2025
Kabul Tarihi 12 Kasım 2025
Erken Görünüm Tarihi 18 Kasım 2025
Yayımlanma Tarihi 8 Aralık 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 7 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA Keskin, İ. Y., & Sertelin Mercan, Ç. (2025). Group Interventions for Attention Deficit Hyperactivity Disorder: A Systematic Analysis of Thesis Studies in Türkiye. Turkish Journal of Special Education Research and Practice, 7(2), 42-69. https://doi.org/10.37233/trsped.obr.1780007