573 Sayılı KHK’dan Günümüze Özel Eğitimde Eğitsel Tanılama ve Değerlendirme: Neredeyiz, Nereye Gitmeliyiz?

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 47 - 67, 30.12.2020

Veysel Aksoy Pınar Şafak

https://doi.org/10.37233/TRSPED.2020.0108

Cited By: 10

Öz

Bu çalışmada 573 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin (KHK) yayınlandığı 1997’den günümüze yönetmelik değişiklikleri ve yasal düzenlemeler ışığında, “Eğitsel Tanılama ve Değerlendirme” ve bu konuya ilişkin yapılmış bilimsel çalışmalarda yaşanan değişimler incelenerek, nerede olduğumuz ve nereye gitmemiz gerektiğine ilişkin düşünceler paylaşılmaya çalışılmıştır. Bu amaçla tarama modeli kullanılmıştır. Tarama için 573 sayılı KHK, Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği (2000-2018 güncellemeleri), Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bireylere Yönelik Ulusal Eylem Planı (2016) ve Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) eğitim istatistikleri incelenmiş; üniversite veri tabanları ve Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) Tez Merkezinde “eğitsel değerlendirme”, “eğitsel tanı” ve “rehberlik araştırma merkezi” sözcük grupları taranmıştır. 1997’den sonra Türkiye’de gerçekleştirilen 21 tez ve 13 makale olmak üzere toplam 34 araştırma gözden geçirilmiştir. Bulgular, yasalar ve yönetmelikler konusunda ülkemizin sürekli bir değişim içerisinde olduğunu, ancak eğitsel tanılama ve değerlendirmede standart oluşturmanın önemli bir sorun olduğunu göstermektedir. Ayrıca erken tanılamada, sağlık ve eğitim kurumları arasındaki iş birliğinde, RAM) yapı ve işleyiş, nitelikli personel, değerlendirme standartlarının oluşturulması, güncel ve geçerli-güvenilir değerlendirme araçları ve fiziksel koşullar konularında sorunlar göze çarpmaktadır. Bulgular ışığında eğitsel değerlendirme ve tanılama sürecindeki eksikler belirlenmiş, niteliği artırıcı önerilerde sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

özel eğitim, eğitsel tanılama ve değerlendirme, 573 sayılı KHK

Teşekkür

Teşekkür. Bu çalışmada sağladıkları katkı ve destekleri için Gamze KAPLAN, Hamdi GÖNÜLDAŞ ve Zülal ÇAKMAK’a teşekkür ederiz.

Educational Diagnosis and Assessment in Special Education since Decree Law No. 573: Where Are We? Where Should We Go?

Öz

This study attempts to share views on where we currently are and where we should lead in terms of “Educational Diagnosis and Assessment” by analyzing the changes in legislations since the passage of Decree Law No. 573. and reviewing relevant scientific studies. To this end, Decree Law No. 573, Regulations for Special Education Services and its amendments, National Action Plan for Individuals with Autism Spectrum Disorder (2016), and educational statistics of the Ministry of National Education were examined. Also, a review of literature was conducted using the university and the Thesis Center of Council of Higher Education databases. A total of 34 studies (21 theses and 13 papers) were reviewed. Findings show that although laws and regulations have been subject to continuous change in Turkey, setting standards in educational diagnosis and assessment is still a significant problem. Furthermore, significant problems stand out in the areas of early diagnosis, collaboration between health and educational institutions, structure and operation at counseling and research centers, qualified staff, setting assessment standards, current and valid/reliable assessment tools and physical circumstances. Based on the findings, this study identifies the deficiencies in the processes of educational assessment and diagnosis and offers suggestions to improve the system. 

Anahtar Kelimeler

special education, educational diagnosis and evaluation, Decree Law No. 573

Kaynakça

• Aksoy, V. (2013). Eğitsel planlama için otizm tarama araçları (ASIEP-3)'nın psikometrik niteliklerinin belirlenmesi: Türkiye örneği (Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Alev, G. (2011). Pragmatik Dil Becerileri Envanteri’nin Türkçe standardizasyon çalışması (Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Alkan, N. (2008). 8 – 12 yaş çocuklarına uygulanan “Sözel Olmayan Öğrenme Güçlüğü Skalası” sonuçlarının karşılaştırılması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Ataoğlu, N., K. (2009). Oyun Alanı Gözlem Kontrol Listesi’nin dilsel eşdeğerlik, geçerlik ve güvenirlik çalışması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi İstanbul.
• Avcıoğlu, H. (2012). Rehberlik ve Araştırma Merkez (RAM) müdürlerinin tanılama, yerleştirme-izleme, Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) geliştirme ve kaynaştırma uygulamasında karşılaşılan sorunlara ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(3), 2009-2031.
• Aydın, A. (2008). Sembolik Oyun Testi’nin Türkçe’ye uyarlanması ve okul öncesi dönemdeki normal, otistik ve zihin engelli çocukların sembolik oyun davranışlarının karşılaştırılması (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Aydoğdu, A., Akalın, A., Polat, B., İrice, N. & Akpınar, M. (2016). Okulöncesi öğretmenlerin özel gereksinimli çocukların tanılanması konusundaki görüşlerinin incelenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(4), 13-21.
• Bozkurt, F. (2009). Zihinsel yetersiz tanısı alan çocukların tanılama süreçlerinin betimlenmesi (Doktora tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Çakmak, Z. (2017). Rehberlik ve araştırma merkezi personelinin öğrenme güçlüğü olan bireylerin değerlendirilme süreçlerine ilişkin görüşleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Çiftçi Çiçek, M. (2015). Özel gereksinimli bireyin eğitsel tanılama sürecinde; ram’ da yönlendirme, yerleştirme ve izleme çalışmalarına yönelik çalışanların görüşlerinin belirlenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Çuhadar, S. (2017). Sınıf öğretmenlerinin eğitsel değerlendirme sürecine ilişkin görüşleri. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 526-549.
• Demir, B. (2005). Okulöncesi ve ilköğretim birinci sınıfa devam eden öğrencilerde özel öğrenme güçlüğünün belirlenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Diken, Ö. (2014). Pragmatic language skills of children with developmental disabilities: A descriptive and relational study in Turkey. Eurasian Journal of Educational Research, 55, 109-122.
• Dikmen, U. (2008). Otistik davranış kontrol listesi ve değiştirilmiş erken çocukluk dönemi otizm tarama ölçeği’nin otistik çocukları belirleme yönünden karşılaştırılması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Düver, E. (2006). 5-7 yaş grubu normal gelişim gösteren ve özel gereksinimi olan çocukların dil kullanım (pragmatik) becerilerinin karşılaştırılması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Ergül, C., Yılmaz, Ç. Ö., & Demir, E. Validity and reliability of the working memory scale for children aged 5-10 years. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 14(2), 187-214.
• Kırbıyık, M., E. (2011). Özel eğitim değerlendirme kurulunda görevli rehber öğretmenlerin eğitsel değerlendirme ve tanılama sürecine ilişkin görüşleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uşak Üniversitesi, Uşak.
• Küçük Doğaroğlu, T. (2012). Vanderbilt Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Aile Değerlendirme Ölçeği Türkçe uyarlama çalışması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Maraklı, Ö. (2016). Rehberlik ve araştırma merkezlerinde çalışan özel eğitim öğretmenlerinin eğitsel değerlendirme ve yerleştirmeye bağlı olarak kullanılan modül programlarının uygulanması hakkındaki görüşlerinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Millî Eğitim Bakanlığı Özel, Özel Eğitim Okulları Çerçeve Yönetmeliği (2000, 18 Ocak). Resmi Gazete (Sayı: 23937). Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2004/12/20041218.htm
• Mor Dirlik, E. & Koç, D., (2017). Eğitim kurumlarında kullanılan psikolojik testlerin ölçme standartlarına göre incelenmesi. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 8(4), 453-468.
• Olkun, S. (2015). 6-11 yaş türk çocukları örnekleminde diskalkuliye yatkınlığı ayırt etmede kullanılacak bir ölçme aracı (Proje No:111K545). Tübitak: Ankara.
• Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bireylere Yönelik Ulusal Eylem Planı (2016-2019) (2016, 3 Aralık). Resmi Gazete (Sayı: 29907). Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/12/20161203-16.htm
• Özak, H., Vural, M., & Avcıoğlu, H. (2008). Rehberlik araştırma merkezi müdürlerinin gönderme tanılama yerleştirme izleme ve değerlendirmeye ilişkin görüş ve önerileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 189-206.
• Özdemir, O. (2014). Otizm Davranış Kontrol Listesi Türkçe versiyonu geçerlik ve güvenirlik çalışmaları (Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (1997, 6 Haziran). Resmi Gazete (Sayı: 23011 ). Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/23011_1.pdf
• Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği (2006, 5 Mayıs). Resmi Gazete (Sayı: 26184). Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/05/20060531.htm
• Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği (2009, 14 Mart). Resmi Gazete (Sayı: 27169). Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/03/20090314-19.htm
• Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği (2009, 31 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı: 27305). Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler
• Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği (2010, 6 Haziran). Resmi Gazete (Sayı: 27619). Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/06/20100622-2.htm
• Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği (2012, 21 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı: 28360). Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/07/20120721-10.htm
• Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği (2018, 7 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı: 30471). Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180707-8.htm
• Özgüler, E., B. (2003). Rehberlik araştırma merkezi müdürlerinin karşılaştıkları yönetsel stres kaynakları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Philofsky, A., Fidler, D. J., & Hepburn, S. (2007). Pragmatic language profiles of school-age children with autism spectrum disorders and Williams syndrome. American Journal of Speech-Language Pathology, 16(4), 368-380.
• Selimoğlu, Ö. G., Özdemir, S., Töret, G., & Özkubat, U. (2013). Otizmli çocuğa sahip ebeveynlerin otizm tanılama sürecinde ve tanı sonrasında yaşadıkları deneyimlerine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. International Journal of Early Childhood Special Education, 5(2), 129-161.
• Tamura, R., Thoma, C. A. (2013). Transition assessment. C.A. Thoma, R. Tamura. (Ed.). Demystifying transition assessment içinde (s. 1-19). Paul H. Brookes Publishing
• Thoma, C. A., Held, M. F., & Saddler, S. (2002). Transition assessment practices in Nevada and Arizona: Are they tied to best practices?. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 17(4), 242-250.
• Tiryakioğlu, Ö., & Avcıoğlu, H. (2013). Rehberlik ve araştırma merkezi müdürlerinin özel eğitim bölümünün sorunlarını algılamaları. Turkish International Journal of Special Education and Guidance & Counselling (TIJSEG), 2(1), 13-29.
• Topbaş, S. (2001). İletişim, dil ve konuşma: Temel kavramlar. S. Topbaş (Ed.). Çocukta dil ve kavram gelişimi içinde (s.1-21) Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Türkkal, A. (2018). Matematik becerilerinde yetersizlik görülen ilkokul öğrencilerinin rehberlik ve araştırma merkezindeki eğitsel tanılama süreçlerinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Uğurlu, N. I., & Kayhan, N. Sınıf Öğretmenlerinin Özel Gereksinimli Öğrencilerin Eğitsel Değerlendirme Süreçlerine Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(29), 626-669.
• Yanık, Ş. (2016). İşitme yetersizliği olan ilkokul öğrencilerinin kaynaştırma ortamlarına yönlendirme ve yerleştirme süreçlerinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Yılmaz Irmak, T., Tekinsav Sütçü, S., Aydın, A., & Sorias, O. (2007). Otizm Davranış Kontrol Listesi’nin (ABC) geçerlik ve güvenirliğinin incelenmesi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 14(1), 13-23.
• Yılmaz, Y. (2016). Rehberlik ve araştırma merkezlerinde tanı, değerlendirme ve izleme süreçlerinin incelenmesi: işitme kayıplı çocuklar örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Young, E. C., Diehl, J. J., Morris, D., Hyman, S. L., & Bennetto, L. (2005). The use of two language tests to identify pragmatic language problems in children with autism spectrum disorders. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 36(1), 62-72.
• Yurtsever, Ş. (2013). Eğitsel tanılama ve değerlendirme sürecinde görev alan rehberlik ve araştırma merkezi personelinin karşılaştığı sorunların belirlenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.