Türkiye’de İşaret Dili Eğitimine Yönelik Güncel Sorunlar

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 1, 40 - 57, 25.05.2023

Hasan Hüseyin Selvi , Serkan Buğra Yıldırım

https://doi.org/10.37233/TRSPED.2023.0137

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmada Türkiye’de işaret dili eğitimlerinde yaşanan güncel sorunların betimlenmesi amaçlanmaktadır. Verilerin yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile toplandığı bu araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden fenomonoloji deseni kullanılmıştır. Araştırmaya Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde yaşayan ve Türk işaret dili kurslarında işaret dili eğitimi veren yetişkin işitme yetersizliğine sahip bireyler katılmıştır. Katılımcılar farklı eğitim düzeylerine sahip, işitme kaybı (90 dB üstü) olan iletişim olarak işaret dilini kullanan ve işaret dili eğitmenleridir. Her bir katılımcı ile görüşme ortalama iki saat sürmüştür. Katılımcılara işitme engellilerin eğitimleri ve işaret dili konularında çeşitli sorular yöneltilmiştir. Görüşmelerde elde edilen veriler, içerik analizi ile çözümlenmiştir. Bulgular, Türkiye’de işaret dili eğitmenliği için yasal bir düzenlemenin olmadığını, işaret dili eğitimlerinin çeşitli kurs ve derneklerce verildiğini, işaret dili eğitmenlerine yönelik kriterlerin oluşturulmadığını, Türk işaret dili eğitim uygulamalarında eksik ya da yanlış öğretime sıklıkla rastlandığını göstermektedir. Araştırma kapsamında Türk işaret dilinin kullanımı ve eğitimine yönelik yönelik Millî Eğitim Bakanlığınca politika geliştirmesi, işitme yetersizliği olan bireylerin eğitimine yönelik yöntem konusundaki tereddütlerinin giderilmesi, işaret/sağır kültürünün geliştirilmesi ve korunması için çalışmaların yapılması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türk işaret dili (TİD), işitme yetersizliği, sağır, sağır kültürü

Current Issues in Sign Language Education in Turkey

Öz

In this research, it is aimed to describe the current problems experienced in sign language education in Turkey. In this study, in which data were collected by semi-structured interview technique, phenomenology design, one of the qualitative research methods, was used. Adult individuals with hearing impairment living in various regions of Turkey and giving sign language education in Turkish sign language courses participated in the research. Participants are sign language instructors with different education levels, hearing loss (over 90 dB), using sign language as communication. The interview with each participant lasted an average of two hours. Various questions were asked to the participants about the education of the hearing impaired and sign language. The data obtained from the interviews were analyzed by content analysis. The findings show that there is no legal regulation for sign language teaching in Turkey, sign language training is given by various courses and associations, criteria for sign language trainers are not established, and incomplete or incorrect teaching is frequently encountered in Turkish sign language education practices. Within the scope of the research, it was suggested that the Ministry of National Education should develop a policy for the use and education of Turkish sign language, eliminate the hesitations about the method for the education of individuals with hearing impairment, and work to develop and protect the sign/deaf culture.

Anahtar Kelimeler

Turkish Sign Language (TSL), hearing impairment, deaf, deaf culture

Kaynakça

• Akalın, Ş. H. (2013). Türk işaret dili. Yeni Türkiye, 55, 1496-1502.
• Akçamete, G. (2007). İşitme yetersizliği olan çocukların eğitiminde neredeyiz? Özürlüler’07 Kongresi, İstanbul.
• Akmeşe, P., & Acarlar, F. (2016). Using narrative to investigate language skills of children who are deaf and with hard of hearing. Educational Research and Reviews, 11(15), 1367-1381. http://doi.org/10.5897/ERR2016.2865
• Alatlı, R., & Servi, C. (2017). Ortaokula devam işitme engelli öğrencilerin yazı performanslarının incelenmesi: Örnek grup incelemesi. Özel Eğitim Dergisi, 18(1), 27-43. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.292065
• Atlar, H., & Uzuner, Y. (2018). Okul öncesi dönemdeki işitme kayıplı bir çocuğun gelişen okuryazarlık yaşantılarının incelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6(1), 54-89. https://doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.6c1s3m
• Berdine, H., & Blackhurst, E. A. (1993). An introduction to special education. HarperCollins College Publishers.
• Chibuke, E. (2020) The challenges of teaching sign language to pupils with hearing ımpairment in special education primary school, Ibom Layout, Calabar. https://ssrn.com/abstract=3568246 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3568246
• Creswell, J. W. (2015). Nitel araştırma yöntemleri (2. Baskı) (Çev. Ed. M. Bütün & S. B. Demir). Siyasal Kitabevi.
• Enns, C., & Lafond, L. D. (2007). Reading against all odds: A pilot study of two deaf students with dyslexia. American Annals of the Deaf, 152(1), 63-72.
• Erdiken, B. (2010). İşitme engelli öğrencilere yazılı anlatım öğretiminde iki yaklaşım ve değerlendirme. Milli Eğitim Dergisi, 40(186), 85-105.
• Flick, U. (2014). An introduction to qualitative research. Sage.
• Girgin, C. (2003). İşitme engelli çocukların eğitimine giriş. Anadolu Ü. Yayınları.
• Girgin, Ü., & Karasu, H. P. (2007). İşitsel/sözel yaklaşımla eğitim gören işitme engelli öğrencilerin yazılı anlatım becerilerinin değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 146- 156.
• Grix, J. (2010). The foundations of research. Palgrave Macmillan.
• Ikwen, E. U., Nkebe, S. A., & James, D. D. (2017). A survey of opinions of primary school teachers and University lecturers on inclusive and equitable educational provision in primary schools in Central Education Zone of Cross River State. The Exceptional Child, 19(2), 47-55.
• Karakuş, Ö., Kalaycı-Kırlıoğlu, H. İ., Kırlıoğlu, M., & Başer, D. (2017). Üniversitelerde engelli öğrencilerin eğitim alanında karşılaştıkları sorunlar: Selçuk Üniversitesi örneği, Journal of Human Sciences, 14(3), 2577-2589. http://doi.org/10.14687/jhs.v14i3.4701
• Kemaloğlu, Y.K. (2012). Türkiye’de işitme kayıplıların ve işitme engellilerin genel görünümü. Türkiye Klinikleri, 5(2), 1-10.
• Marlatt, E.A. (2004). Comparing practical knowledge storage of deaf and hearing teachers of students who are deaf or hard of hearing. American Annals of The Deaf, 148(5), 349-357. http://doi.org/10.1353/aad.2004.0005
• McDermid, C. (2020). Educational interpreters, deaf students and inclusive education?. Turkish Journal of Special Education Research and Practice, 2(1), 27-46. https://doi.org/10.37233/TRSPED.2020.0107
• Osakwe, H. S. (2010). Educational psychology and the effectiveness of inclusive education/mainstreaming. British Journal of Educational Psychology, 77(1), 1-24. http://doi.org/10.1348/000709906X156881
• Patton, M.Q. (2014). Qualitative evaluation and research methods. Sage.
• Piştav-Akmeşe, P., & Kayhan, N. (2016). Okulöncesi düzeyde eğitim alan işitme engelli öğrencilerin eğitim süreçlerinde kullanılan iletişim modlarına/yaklaşımlarına ilişkin görüşleri. Ege Eğitim Dergisi, 17(2), 296-332. https://doi.org/10.12984/egeefd.280747
• Piştav-Akmeşe, P. (2015). Doğuştan ileri/çok ileri derecede işitme kayıplı çocukların dil becerilerine ilişkin araştırmaların incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 16(2), 392-407. https://doi.org/10.12984/eed.60663
• Piştav-Akmeşe, P., Sezgin, D., & Öğüt, F. (2019). Investigation of early literacy skills in preschool children with deaf and hard of hearing: Early literacy skills in children with deaf and hard of hearing. International Electronic Journal of Elementary Education, 12(2), 137-143. https://doi.org/10.26822/iejee.2019257659
• Poelane, N. W. (2017). The effect of limited sign language as barrier to teaching and learning among deaf learners in South Africa. South African Journal of Education, 40(2), 1-7. https://doi.org/10.15700/saje.v40n2a1735
• Polat, F. (1995). İşitme engellilerin eğitiminde kullanılan yöntemler. Özel Eğitim Dergisi, 2(1), 24-32.
• Selvi, H. H. (2004). Resmi işitme engelliler eğitim kurumlarının işlevsel süreçlerinin değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Selvi, H. H. (2012). İşitme engelliler meslek lisesinden mezun olan öğrencilerin başarı düzeylerinin betimlenmesi. 22. Özel Eğitim Kongresi, Trabzon.
• Selvi, H. H., Gökgöz, K., Demirtaş, S., Özsoy, A. S., & Göl-Güven, M. (2019). İşitme engelli bireylerin eğitim sorunlarının betimlenmesi. 29. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, Kuşadası.
• Sunal, Ş., & Çam, O (2005). Okul öncesi dönemi işitme engelli çocukların ruhsal uyum düzeylerinin incelenmesi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 12(1), 11-18.
• Tekin, H, H. (2019). Engelli üniversite öğrencilerinin eğitim yaşamındaki sorunları: Konya örneği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 1531-1548. https://doi.org/10.33206/mjss.479132
• Tüfekçioğlu, Ü. (1989). Farklı iki eğitim ortamında sözel iletişim eğitimi gören işitme engelli öğrencilerin konuşma dillerinin karşılaştırılması. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Wilcox, S., & Janzen, T. (2004). Introduction: Cognitive dimensions of signed languages. Cognitive Linguistics, 15(2), 113–117. https://doi.org/10.1515/cogl.2004.004
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Zekveld, A. A., Deijen, J. B., Goverts, S. T., & Kramer, S. E. (2007). The relationship between nonverbal cognitive functions and hearing loss. Journal of Speech Language and Hearing Research, 50, 74–82. https://doi.org/10.1044/1092-4388(2007/006)
• Zeshan, U. (2002). Sign language in Turkey: The story of a hidden language. Turkic Languages, 6(2), 229-274. Zeshan, U. (2003). Aspects of Türk İşaret Dili (Turkish Sign Language). Sign Language & Linguistics, 6(1). 43-75. https://doi.org/10.1075/sll.6.1.04zes