Artificial Intelligence and Free Will: The possibility of Artificial Free Will

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 13, 788 - 811, 30.09.2021

Mehtap Doğan

https://doi.org/10.37679/trta.969912

Cited By: 3

Öz

Anahtar Kelimeler

Artificial Intelligence, Philosophy of Mind, Free Will, Determinism, Compatibilism, Incompatibilism

Yapay Zekâ ve Özgür İrade: Yapay Özgür İradenin İmkânı

Öz

Yapay zekâ çalışmalarının nihai amacı insan zihnini bütünüyle yapay bir sistemde yeniden inşa etmektir. İnsan zihni ise zekânın yanı sıra bilinç, duygulanım, karar verme, özgür irade gibi fiziksel açıklamasını yapmakta zorlandığımız öznel nitelikler barındırmaktadır. Bu sebeple, insan zihnine eş değer bir yapay zekânın imkânını tartışmak için bu niteliklere sahip olup olamayacağına dair derin bir değerlendirme yapılması gereklidir. Özgür irade de insan zihnini karmaşık bir hesap makinesi olmaktan uzaklaştıran niteliklerin başında gelmektedir. Ancak özgür iradenin hem varlığı hem de tanımı teorik ve empirik düzeylerde ele alınan önemli birer sorunsaldır. Eylemlerimizin ve kararlarımızın özgür irademizle gerçekleştiğine o kadar eminizdir ki günlük hayatımızda irademizin varlığını sorgulamaya dahi gerek duymayız. Ancak hem klasik fizik hem de nörobilim, varlığından şüphe etmediğimiz iradenin büyük bir yanılgı olabileceğine dair güçlü saptamalarda bulunmaktadır. Bu çalışmada, özgür iradenin varlığı ve tanımına dair
fiziksel ve fiziksel-olmayan teorik yaklaşımların temel tezleri ortaya konulmuş, bu teorilerin yapay özgür iradenin imkânına dair savunabilecekleri muhtemel iddialar analitik bakış açısı ile öngörülmeye çalışılmıştır. Sonrasında ise bilişsel özgürlük ve ontolojik özgürlük ayrımı üzerinden yapay özgür irade için alternatif bir bakış açısı geliştirilmek istenmiştir. Buna göre, yapay zekâ sistemlerinin özgürlüğünün bilişsel seviyede mümkün olabileceği ancak ontolojik olarak özgür yapay zekâdan başka bir deyişle bir “özne” olarak yapay zekâdan bahsetmenin ilkece mümkün olamayacağı iddia edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yapay Zekâ, Zihin Felsefesi, Özgür İrade, Determinizm, Bağdaşırcılık, Bağdaşmazcılık

Kaynakça

• ---------- (2002). “Introduction: The Contours of Contemporary Free Will Debates”. The Oxford Handbook of Free Will. ed. Robert Kane. New York: Oxford University Press. 3-41.
• Arute F., Arya Kunal, Babbush, R. v.d. (2009). “Quantum Supremacy Using a Programmable Superconducting Processor”, Nature (574): 505–510.
• Baars, B. (1998). A Cognitive Theory of Consciousness. Cambridge: Cambridge University Press.
• Bostrom, N. (2020). Süper Zekâ Yapay Zekâ Uygulamaları, Tehlikeler ve Stratejiler. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Chrisley, R. (2003). “Embodied Artificial Intelligence”. Artificial Intelligence 149 (1): 131- 150.
• Clarke, R. (2002). “Libertarian Views: Critical Survey of Noncausal and Eventcausal Accounts of Free Agency”. The Oxford Handbook of Free Will. ed. Robert Kane. New York: Oxford University Press. 356-385.
• Dennett, D. C. (1991). Consciousness Explained. New York: Back Bay Books/Little, Brown and Company
• Fischer, J.M. (2002). “Frankfurt-Type Examples and Semi-Compatabilism”. The Oxford Handbook of Free Will, ed. Robert Kane. New York: Oxford University Press. 281-308.
• Frankfurt, H. (1969). “Alternate Possibilities and Moral Responsibility". The Journal of Philosophy 23 (66): 829-839.
• Halpern, P. (2017). Einstein'ın Zarı ve Schrödinger'in Kedisi. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi.
• Haynes, J. D. (2011). “Decoding and Predicting Intentions.” Annals of the New York Academy of Sciences (1224): 9-21.
• James, W. (2014). “The Dilemma of Determinism”, The Will to Believe and Other Essays in Popular Philosophy. Cambridge: Cambridge University Press. 145-183.
• Kane, R. (1996). The Significance of Free Will. New York: Oxford University Press.
• Kant, I. (2015). Gelecekte Bilim Olarak Ortaya Çıkabilecek Her Metafiziğe Prolegomena. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Kapitan, T. (2002). “A Master Argument for Incompatabilism?”. The Oxford Handbook of Free Will. ed. Robert Kane. 127-157.
• Laplace, P.S. (1995). Philosophical Essay on Probabilities, New York: Springer.
• Levine, J. (1983). “Materialism and Qualia the Explanatory Gap” Pacific Philosophical Quarterly (64): 354-361. Libet, B., Gleason, C. A.,
• Loewenstein, W. L. (2018). Zihnin Fiziği. İstanbul: Papersense Yayınları.
• Manzotti, R. (2007). “From Artificial Intelligence to Artificial Consciousness”. Artificial Consciousness (ed. Antonio Chella ve Riccardo Manzotti). Exeter: Imprint Academic, 174-190.
• McCarthy, J., Minsky, M. L., Rochester, N., & Shannon, C. E. (1956). A Proposal for the Dartmouth Summer Research Project on Artificial Intelligence. http://jmc.stanford.edu/articles/dartmouth/dartmouth.pdf
• O’Connor,T.(2004). Persons and Causes The Metaphysics of Free Will. New York: Oxford University Press.
• Pink, T. (2004) Free Will: A Very Short Introduction. New York: Oxford University Press.
• Reese, B. (2020). Yapay Zekâ Çağı. İstanbul: Say Yayınları.
• Silver, D. Hubert, T., Schrittwieser, v.d. (2018). “A General Reinforcement Learning Algorithm that Masters Chess, Shogi, and Go through Self-play”. Science (362): 1140-1144.
• Strawson, G. (2010). Freedom and Belief. New York: Oxford University Press.
• Sun, R. (1997). “Learning, Action and Consciousness: A Hybrid Approach toward Modelling Consciousness”. Neural Networks 10 (7): 1317-1331.
• Tononi, G. (2013). “On the Irreducibility of Consciousness and Its Relevance to Free Will”. Is Science Compatible with Free Will? Exploring Free Will and Consciousness in the Light of Quantum Physics and Neuroscience. ed. Antoine Suarez, Peter Adams. New York: Springer. 147-176.
• Walsh, T. (2020). 2062 Yapay Zekâ Dünyası. İstanbul: Say Yayınları.
• Wegner, D. & Wheatley T. (1999). "Apparent Mental Causation Sources of the Experience of Will". American Psychologist 54 (7): 480-492.
• Yonck, R. (2019). Makinenin Kalbi Yapay Duygusal Zekâ Dünyasında Geleceğimiz. İstanbul: Paloma Yayınevi.
• Zambak, A. (2018). “Free Will and Artificial Intelligence”. MetaZihin: Yapay Zekâ ve Zihin Felsefesi Dergisi (2): 167-181.