Türkiye’de Yapay Zekânın Dezenformasyon Karnesi: Yapay Zekâ ile Üretilen Dezenformasyona İlişin Doğruluk Kontrollerinin İçerik Analizi

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 23, 104 - 139, 31.01.2025

Elif Karakoç Keskin

https://doi.org/10.37679/trta.1557154

Öz

Dezenformasyon, yapay zekâ alanındaki gelişmeler sayesinde hızla üretilebilmekte, yayılabilmekte ve doğru bilgiyi algılama sürecini daha karmaşık hale getirmektedir. Bu noktada doğrulama platformlarının şüpheli bilgileri kontrol ederek doğruluk faaliyeti gerçekleştirmeleri önem kazanmaya devam etmektedir. Bu faaliyet, aynı zamanda ülke gündeminde viral olan yani hızlı ve denetlenemez bir şekilde yayılan içerikler üzerinden çeşitli anlamlandırmalarda bulunmaya imkân tanımaktadır. Buradan hareketle çalışma, Türkiye’nin internet gündeminde dolaşıma giren ve çoğunlukla viral hale gelen dezenformasyonun yapay zekâ ile ilişkisini öne çıkararak, doğrulama platformları tarafından tespit edilen yapay zekâ ilişkili doğrulamaları analiz etmeyi amaçlamaktadır. Bu amaçtan yola çıkarak çalışmada, Türkiye’de doğrulama faaliyeti yürüten ve Uluslararası Doğruluk Kontrolü Ağı’nın imzacısı olan Doğrula, Doğruluk Payı ve Teyit platformları ile Anadolu Ajansı’nın Teyithattı platformlarında 01.01.2023-31.08.2024 tarihleri arasında yapay zekâ ile üretildiği tespit edilen dezenformasyon barındıran doğrulamalara içerik analizi uygulanmıştır. Çalışma sonunda, dezenformasyonun en yaygın türünün manipülasyon olduğu, sıklıkla siyaset, yaşam, kültür sanat ve eğlence, teknoloji alanına ilişkin konuları içerdiği, çoğunlukla tüm konuların siyasi manipülasyonla ilişkilenen yönlerinin olduğu ve bu doğrultuda en fazla siyasi aktörleri hedef aldığı, dezenformasyon kaynaklarının ağırlıklı olarak yabancı hesaplar tarafından X ve TikTok platformlarından yayıldığı tespit edilmiştir. Diğer yandan dezenformasyonun içerdiği alt konulardan yola çıkılarak yapay zekânın etkileşim kazanma yoluyla dolandırıcılık faaliyetlerine teşvik etme, komplo teorilerini pekiştirme gibi potansiyel etkileri de değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yapay zekâ, dezenformasyon, doğrulama, doğrulama platformları

Disinformation Cases of Artificial Intelligence in Turkey: Content Analysis of Verifications Detecting Disinformation Generated by Artificial Intelligence

Öz

Thanks to advances in artificial intelligence, disinformation can be generated and disseminated rapidly, making the process of detecting accurate information more complex. At this point, it continues to gain importance for platforms to perform fact-checking activities by checking suspicious information. At the same time, this activity also allows various interpretations to be made through the content that is viral in the country's agenda, that is, content that spreads rapidly and uncontrollably. From this point of view, this study aims to analyze the AI-related fact-checks detected by fact-checking platforms by highlighting the relationship between disinformation, which circulates on Turkey's internet agenda and often goes viral, and artificial intelligence. Based on this aim, the study applied content analysis to the disinformation-related fact-checks identified as being produced with artificial intelligence between 01.01.2023 and 31.08.2024 on Doğrula, Doğruluk Payı, and Teyit platforms, which carry out fact-checking activities in Turkey and are signatories of the International Fact-Checking Network, and Anadolu Agency's Teyithattı platforms. At the end of the study, it was determined that the most common type of disinformation is manipulation; it frequently includes topics related to politics, life, culture, arts and entertainment, and technology. Mostly all topics have aspects related to political manipulation, and in this direction, it targets political actors the most. Disinformation sources are mainly spread by foreign accounts on X and TikTok platforms. On the other hand, based on the sub-topics of disinformation, the potential effects of artificial intelligence such as encouraging fraudulent activities and reinforcing conspiracy theories through gaining interaction were also evaluated.

Anahtar Kelimeler

Artificial intelligence, disinformation, fact-checking, fact-checking platforms

Kaynakça

• AA Teyithattı. (2024a). Teyit Hattı Hakkında. https://www.aa.com.tr/tr/teyithatti/p/teyit-hatti-hakkinda- (Erişim Tarihi: 20.08.2024).
• AA Teyithattı. (2023a). Videonun Kanada’daki Bir Polis Aracının Tırın Altına Girerek İlerlediği Anı Gösterdiği İddiası. https://www.aa.com.tr/tr/teyithatti/ bilim-teknoloji/videonun-kanada-polisininin-uyguladigi-yeni-teknigi-gosterdigi-iddiasi-/1816509 (Erişim Tarihi: 10.09.2024).
• AA Teyithattı. (2023b). Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Vatandaşları Bazı Yatırım Araçlarına Yönlendirdiği İddiası. https://www.aa.com.tr/tr/teyithatti/aktuel/cumhurbaskani-erdoganin-vatandaslari-bazi-yatirim-araclarina-yonlendirdigi-iddiasi/1816878 (Erişim Tarihi: 10.09.2024).
• AA Teyithattı. (2023c). Fotoğraf Gazze’deki Hamas Tünellerini Gösteriyor İddiası. https://www.aa.com.tr/tr/teyithatti/gazze/fotograf-gazzedeki-hamas-tunellerini-gosteriyor-iddiasi/1817063 (Erişim Tarihi: 10.09.2024).
• AA Teyithattı. (2024b). Dubai’de Kar Yağdığı Anları Gösteren Video Gerçek mi?https://www.aa.com.tr/tr/teyithatti/aktuel/dubaide-kar-yagdigi-anlari-gosteren-video-gercek-mi/1817273 Erişim Tarihi: (10.09.2024).
• AA Teyithattı. (2024c). The Simpsons Dizisi Helikopter Kazasını Bildi mi? https:// www.aa.com.tr/tr/teyithatti/aktuel/the-simpsons-dizisi-helikopter-kazasini-bildi-mi/1817804 (Erişim Tarihi: 10.09.2024)
• AA Teyithattı. (2024d). The Simpsons Dizisi Afrika Kupasını Kimin Kazanacağını Önceden Bildi İddiası. https://www.aa.com.tr/tr/teyithatti/aktuel/the-simpsons-dizisi-afrika-kupasini-kimin-kazanacagini-onceden-bildi-iddiasi/1817389 (Erişim Tarihi: 10.09.2024).
• AA Teyithattı. (2023d). Videonun Futbol Oynayan Robotu Gösterdiği İddiası. https:// www.aa.com.tr/tr/teyithatti/aktuel/videonun-futbol-oynayan-robotu-gosterdigi-iddiasi-/1816472 (Erişim Tarihi: 10.09.2024).
• AA Teyithattı. (2024e). Elon Musk, Türkiye’ye Özel Projesi Hakkında Konuştu İddiası.https://www.aa.com.tr/tr/teyithatti/aktuel/elon-musk-turkiyeye-ozel-projesi-hakkinda-konustu-iddiasi/1817340 (Erişim Tarihi:10.09.2024).
• Agarwal, S., Farid, H., Gu, Y., Mingming, H. Nagano, K., Li, H. (2019). Protecting World Leaders Against Deepfakes. Proceedings of the IEEE/CVF Conference on Computer Vision and Pattern Recognition (CVPR) Workshops (ss. 38-45). Computer Vision Foundation
• Akers, J., Bansal, G., Cadamuro, G., Chen, C., Chen, Q., Lin, L., Mulcaire, P., Nandakumar, R., Rockett, M., Simko, L., Toman, J., Wu, T., Zeng, E., Zorn, B.,& Roesner, F. (2018). Technology-Enabled Disinformation: Summary, Lessons, and Recommendations, Technical Report UW-CSE, 21. https://arxiv.org/abs/1812.09383 (Erişim Tarihi: 10.08.2024)
• Akyüz, S. S., & Özkan, M. (2022). Kriz Dönemlerinde Enformasyon Süreçleri: Ukrayna-Rusya Savaşında Dolaşıma Giren Sahte Haberlerin Analizi. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 66-82. https://doi.org/10.46442/intjcss.1213993
• Appel, M. & Prietzel, F. (2022). The Detection of Political Deepfakes. Journal of Computer-Mediated Communication, 27(4), 1-13.
• Asamoah, A. D. & Sharda, R. (2021). What hould I believe? Exploring information validity on social network platforms. Journal of Business Research, 122, 567-581
• Avram, M., Micallef, N., Patil, S. & Menczer, F. (2020). Exposure to Social Engagement Metrics Increases Vulnerability to Misinformation. The Harvard Kennedy School Misinformation Review, 1(5), 1-11.
• Bennett, L. W., Livington, S. (2020). The Disinformation Age. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/9781108914628
• Beridze, I., & Butcher, J. (2019). When Seeing is No Longer Believing. Nature Machine Intelligence, 1, 332–334
• Bhadani S., Yamaya, S., Flammini, A., Menczer, F., Ciampaglia, G. L., & Nyhan, B. (2022). Political Audience Diversity and News Reliability in Algorithmic Ranking. Nature Human Behaviour, 6(4), 495–505
• Bontridder, N. & Poullet, Y. (2021). The Role of Artificial Intelligence in Disinformation. Data & Policy, 3, e32. doi:10.1017/dap.2021.20
• Bowen, G. (2009). Document Analysis as a Qualitative Research Method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27–40.
• Çömlekçi, M. F. (2022). Why do Fact-checking Organizations Go Beyond Fact-checking? A Leap Toward Media and Information Literacy Education. International Journal of Communication, 16, 21.
• DataReportal. (2023). Digital 2023: Global Overview Report. https://datareportal.com/reports/digital-2023-global-overview-report (Erişim tarihi: 25.09.2024)
• Delal Abanoz, Ö. (2023). Türkiye’de Haber Doğrulama Ekosistemi ve Kullanıcıların Doğrulama Platformlarını Kullanım Pratikleri. Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya.
• DiFranzo, D., & Gloria-Garcia, K. (2017). Filter Bubbles and Fake News. XRDS: Crossroads, The ACM Magazine for Students, 23(3), 32–35.
• Drisko, J. & Maschi, T. (2016). Content Analysis. New York: Oxford University Press
• Doğrula. (2024a). İddia Kontrol Süreci. https://www.dogrula.org/iddia-kontrol-sureci/ (Erişim Tarihi:20.08.2024).
• Doğrula. (2024b). Videodaki Su Samurunun Gerçek Olduğu İddiası. https://www. dogrula.org/dogrulamalar/videodaki-yavru-su-samurunun-gercek-oldugu-iddiasi/ (Erişim Tarihi:12.09.2024).
• Doğrula. (2023). Elon Musk’ın Robotlarla Olan Fotoğraflarının Gerçek Olduğu İddiası. https://www.dogrula.org/dogrulamalar/elon-muskin-robotlarla-olan-fotograflarinin-gercek-oldugu-iddiasi/ (Erişim Tarihi: 12.09.2024).
• Doğruluk Payı. (2024a). Değerlendirme Kriterleri. https://www.dogrulukpayi.com/sayfa/metodoloji (Erişim Tarihi: 20.08.2024).
• Doğruluk Payı (2024b). Görsel Ayder Yaylası’nda Açan Kedi Çiçeğini mi Gösteriyor? https://www.dogrulukpayi.com/dogruluk-kontrolu/gorsel-ayder-yaylasi-nda-acan-kedi-cicegini-mi-gosteriyor (Erişim Tarihi: 12.09.2024)
• Doğruluk Payı. (2024c). Fatih Erbakan Enerya-Gaz Yatırım Fırsatı. https://www. dogrulukpayi.com/bulten/yaniltici-iceriklerin-yapay-yuzleri-degistirilmis-videolar (Erişim Tarihi: 12.09.2024).
• Doğruluk Payı. (2024d). Görsel Endonezya’da Sahile Vuran Dev Kalamarı Mı Gösteriyor? https://www.dogrulukpayi.com/dogruluk-kontrolu/goruntuler-endonezya-da-sahile-vuran-dev-kalamari-mi-gosteriyor (Erişim Tarihi: 12.09.2024)
• Doğruluk Payı. (2024e). Elon Musk ve Sadece Türkiye Vatandaşlarına Özel Yatırım Fırsatı. https://www.dogrulukpayi.com/bulten/yaniltici-iceriklerin-yapay-yuzleri-degistirilmis-videolar (Erişim Tarihi: 12.09.2024)
• Dourado T. (2023). Who Posts Fake News? Authentic and Inauthentic Spreaders of Fabricated News on Facebook and Twitter. Journalism Practice, 17(10), 1–20.
• Elo, S., & Kyngäs, H. (2008). The Qualitative Content Analysis Process. Journal of Advanced Nursing, 62(1), 107–115
• Erkan, G. & Ayhan, A. (2018). Siyasal İletişimde Dezenformasyon ve Sosyal Medya: Bir Doğrulama Platformu Olarak Teyit.org. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi, 30, 201-223.
• Eroğlu, E. (2023). Seçim Dönemlerinde Sosyal Medya Dezenformasyonu: 2023 Genel Seçimleri Üzerine Bir İçerik Analizi. Elektronik Cumhuriyet İletişim Dergisi, 5(2), 142-151
• Eyüboğlu, E., & Kodak, D. (2023). İnfodemi ve Dijital Kamusal Alan: Afet Dönemi Özelinde Bir Araştırma. TRT Akademi, 8(18), 528-551.
• Fallis, D. (2009). A Conceptual Analysis of Disinformation. iConference 2009: iSociety: research, Education, Engagement. https://www.ideals.illinois. edu/items/15210 (Erişim Tarihi: 20.07.2024)
• Fallis, D. (2015). What is Disinformation? Library Trends, 63(3), 401–426
• FrauMeigs, D. (2021). Addressing the Risks of Harms Caused by Disinformation. İçinde L. Corredoira, I. Bel Mallén, & R. C. Presuel (Eds.). Handbook of Communication Rights, Law, and Ethics (ss. 135–146). John Wiley & Sons. https://doi.org/10.1002/9781119719564.ch11
• Gillespie, T. (2014). The Relevance of Algorithms. İçinde T. Gillespie, P. J. Boczkowski, K. A. Foot (Eds.). Media Technologies: Essays on Communication, Materiality and Society (ss. 167- 193). The MIT Press. https://doi. org/10.7551/mitpress/9780262525374.001.0001
• Gutiérrez-Caneda, B., & Vázquez-Herrero, J. (2024). Redrawing the Lines Against Disinformation: How AI Is Shaping the Present and Future of Fact-checking. Tripodos, 55, 55-74.
• Gül Ünlü, D. & Küçükşabanoğlu, Z. (2023). Dezenformasyon ve Yapay Zekâ: Dezenformasyonla Mücadele Yollarına Yapay Zekâ Uzmanlarının Gözünden Bakmak. İletişim ve Diplomasi, 11, 83-106
• Kesgin, Y. & Gül Ünlü, D. (2022). Komplo Teorilerine Neden İnanırız?: Komplo Zihniyeti, Komplo Teorilerinin Yapısı ve Dijital Ortam İlişkisi Üzerine Düşünmek. İçinde Y. Kesgin, E. Karakoç Keskin (Ed.). Yeni Medyada Yanlış Bilgi: Komplo Teorileri ve Bilimin İnkârı (ss. 1-20). İstanbul: Kriter
• Hameleers, M., Powell, T. E., Van Der Meer, T. G., & Bos, L. (2020). A Picture Paints a Thousand Lies? The Effects and Mechanisms of Multimodal Disinformation and Rebuttals Disseminated Via Social Media. Political Communication, 37(2), 281–301.
• Hanley, H. W. A., Kumar, D., & Durumeric, Z. (2023). A Golden Age: Conspiracy Theories’ Relationship with Misinformation Outlets, News Media, and the Wider Internet. Proc. ACM Human Computer Interaction, 7. https:// doi.org/10.1145/3610043
• Harari, N. Y. (2016). Homo Deus Yarının Kısa Bir Tarihi. P. N. Taneli (Çev.). İstanbul: Kolektif Kitap.
• Hashmi, U. M., Ab Rashid, R., & Hashmi, H. A. (2021). Informed Intertextuality in the Conspiracy Theories on Kovid-19 within Social Media. 7th International Conference on Web Research (ICWR), Tehran, Iran. ss. 103-108, doi: 10.1109/ICWR51868.2021.9443115.
• Helmus, C. T. (2022). Artificial Intelligence, Deepfakes, and Disinformation: A primer. RAND Corporation. http://www.jstor.org/stable/resrep42027.
• Hirsch, B. P. (2023). At the Crossroads: Generative AI and Corporate Risk Management. Journal of Business Strategy, 44(6), 426-429.
• IFCN. (2024a). Signatories. https://ifcncodeofprinciples.poynter.org/signatories (Erişim Tarihi: 20.08.2024)
• IFCN. (2024b). International Fact-Checking Network Transparency Statement. https://www.poynter.org/international-fact-checking-network-transparency-statement/ (Erişim Tarihi: 20.08.2024)
• Jack, C. (2017). Lexicon of Lies: Terms for Problematic Information. Data ve Society Research Institute, https://datasociety.net/pubs/oh/DataAndSociety_ LexiconofLies.pdf (Erişim Tarihi: 01.08.2024).
• Karakoç Keskin, E. (2022). Yanlış Bilgi Ekosisteminde Cinsiyete Dayalı Yükselişler: Cinsiyetçi Dezenformasyon Üzerine. İçinde Y. Kesgin, E. Karakoç Keskin (Ed.). Yeni Medyada Yanlış Bilgi: Komplo Teorileri ve Bilimin İnkârı (ss. 119- 134). İstanbul: Kriter.
• Karakoç, E. & Zeybek, B. (2022). Görmek İnanmaya Yeter mi? Görsel Dezenformasyonun Ayırt Edici Biçimi Olarak Siyasi Deepfake İçerikler. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 17(57), 50-72.
• Kavaklı, N. (2019). Yalan Haberle Mücadele ve İnternet Teyit/Doğrulama Platformları. Erciyes İletişim Dergisi, 6(1), 663-682.
• Kriplean, T., Bonnar, C., Borning, A., Kinney, B., and Gill, B. Integrating on-demand Fact-checking with Public Dialogue. 17th ACM Conference on Computer-Supported Cooperative Work & Social Computing (Baltimore, MD, Feb. 15–19). ss. 1188-1199. New York: ACM Press
• Kocaağa, N. & Lokmanoğlu, E. (2023). Sosyal Medyanın Siyasal İletişim Aracı Olarak Kullanılması: 28 Mayıs 2023 2.Tur Cumhurbaşkanlığı Seçimi. İçinde G. N. Büyükbaykal & A.C. Ilgaz Büyükbaykal (Eds.). İletişim ve Medya Alanında Uluslararası Araştırmalar XV (ss. 87-100). Ankara: Eğitim Yayınevi.
• Koçer, S. (2024). Yapay Zeka ve Doğrulama. REFLEKTİF Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 103–114
• Lim, M. W. (2023). Fact or Fake? The Search for Truth in an Infodemic of Disinformation, Misinformation, and Malinformation with Deepfake and Fake News. Journal of Strategic Marketing, 1-37. https://doi.org/10.1080/0965254X.2023.2253805
• Marwick, A. ve Lewis, R. (2017). Media Manipulation and Disinformation Online. Data ve Society Research Institute. https://datasociety.net/library/media-manipulation-and-disinfo-online/ (Erişim Tarihi: 03.08.2024).
• McKay, S. ve Tenove, C. (2020). Disinformation as a Threat to Deliberative Democracy. Political Research Quarterly, 74(3), 703-717.
• McPherson, M., Smith-Lovin, L., & Cook, J. M. (2001). Birds of a Feather: Homophily in Social Networks. Annual Review of Sociology, 27(1), 415–444.
• Merriam, S. B. (2009). Qualitative Research: A Guide to Design and Implementation. San Francisco: Jossey-Bass
• Monsees, L. (2023). Information Disorder, Fake News and the Future of Democracy. Globalizations, 20(1), 153-168.
• Open Society Institute. (2023). The Media Literacy Index Report 2023. https://osis.bg/wp content/uploads/2023/06/MLI-report-in-English-22.06.pdf (ErişimTarihi: 05.09.2024).
• Pariser, E. (2011). The Filter Bubble What the Internet Hiding From You, New York: Penguin Press.
• Pawelec, M. (2022). Deepfakes and Democracy (Theory): How Synthetic AudioVisual Media for Disinformation and Hate Speech Threaten Core Democratic Functions. Digital Society, 1(19), 1-37.
• Reuters Institute. (2024). Reuters Institute Digital News Report 2024. https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/sites/default/files/2024-06/RISJ_DNR_2024_ Digital_v10%20lr.pdf (Erişim Tarihi: 10.09.2024)
• Richterich, A. (2018). The Big Data Agenda: Data Ethics and Critical Data Studies. London: University of Westminster Press.
• Serrano-Puche, J. (2021). Digital Disinformation and Emotions: Exploring the Social Risks of Affective Polarization. International Review of Sociology, 31(2), 231–245.
• Shoaib, M. R., Wang, Z., Ahvanooey, M. T., & Zhao, J. (2023). Deepfakes, Misinformation, and Disinformation in the Era of Frontier AI, Generative AI, and Large AI Models, International Conference on Computer and Applications (ICCA), ss. 1-7. Cairo, Egypt
• Singh, P. & Dhiman, B. (2024). Exploding AI-Generated Deepfakes and Misinformation: A Threat to Global Concern in the 21st Century. Journal of Robotics and Automation Research, 5(1), 1-7.
• Kocabay Şener, N. (2018). “Doğruluk Kontrol Merkezi” ve “Yalan Haber” Kavramlarına İlişkin İçeriklerin Medyada Yansımasının Araştırılması. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi (29. Özel Sayısı), 355-373
• Tandoc, E. C., Lim, D., & Ling, R. (2019). Diffusion of Disinformation: How Social Media Users Respond to Fake News and Why. Journalism, 21(3), 381-398
• Tanır Levendeli, Ş. (2024). Dijital Çağda Yapay Zekâ Tabanlı Ses Taklidi: Algoritmik Vantrilokizm. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 8(2), 355-373.
• Teyit. (2024a). Metodoloji. https://teyit.org/metodoloji (Erişim Tarihi: 20.08.2024).
• Teyit. (2023a). Kemal Kılıçdaroğlu’nun İngilizce Konuştuğu Videonun Gerçek Olduğu İddiası. https://teyit.org/analiz/kemal-kilicdaroglunun-ingilizce-konustugu-videonun-gercek-oldugu-iddiasi (Erişim Tarihi: 15.09.2024).
• Teyit. (2024b). Video “Şeytan Çıkarma Ayini Sırasında İçine Şeytan Giren Kadını” mı Gösteriyor? https://teyit.org/analiz/video-seytan-cikarma-ayini-sirasinda-icine-seytan-giren-kadini-mi-gosteriyor (Erişim Tarihi: 15.09.2024)
• Teyit. (2023c). Fotoğraflar 70’li Yıllarda mı Çekilmiş? https://teyit.org/analiz/fotograflar-70li-yillarda-mi-cekilmis (Erişim Tarihi: 15.09.2024).
• Teyit. (2024c). Video Yusuf Dikeç’i İngilizce Konuşurken mi Gösteriyor? https://teyit.org/analiz/video-yusuf-dikeci-ingilizce-konusurken-mi-gosteriyor (Erişim T).
• Teyit. (2024d). Ekrem İmamoğlu’nun Yatırım Fırsatı Duyurduğu Görüntüler Gerçek mi? https://teyit.org/analiz/ekrem-imamoglunun-yatirim-firsati-duyurdugu-goruntuler-gercek-mi (Erişim Tarihi: 15.09.2024).
• Teyit. (2024e). Video Tayvan’da Gökyüzünde Bir Portal Açıldığını mı Gösteriyor? https://teyit.org/analiz/video-tayvanda-gokyuzunde-bir-portal-acildigini-mi-gosteriyor (Erişim Tarihi: 15.09.2024).
• Teyit. (2023d). Video UFO’ları Takip Eden Savaş Uçaklarını mı Gösteriyor? https://teyit.org/analiz/video-ufolari-takip-eden-savas-ucaklarini-mi-gosteriyor (Erişim Tarihi: 15.09.2024)
• Teyit. (2024f). Hamur Açan Robot Videosu Gerçek mi? https://teyit.org/analiz/hamur-acan-robot-videosu-gercek-mi (Erişim Tarihi: 15.09.2024).
• Tight, M. (2019). Documetary Research in the Social Sciences. London: Sage Publications
• Tomassi, A., Falegnami, A., & Romano, E. (2024). Mapping Automatic Social Media Information Disorder. the Role of Bots and AI in Spreading Misleading Information in Society. PLoS ONE 19(5). https://doi.org/10.1371/ journal.pone.0303183
• Twomey, J., Ching, D., Aylett, M. P., Quayle, M., Linehan, C., & Murphy, G. (2023). Do Deepfake Videos Undermine Our Epistemic Trust? A Thematic Analysis of Tweets That Discuss Deepfakes in the Russian Invasion of Ukraine. PLoS ONE 18(10). https://doi.org/10.1371/journal.pone.0291668
• Walorska, M. A. (2020). Deepfakes & Disinformation. Potsdam: Friedrich Naumann Foundation for Freedom
• Wardle, C., Derakhshan, H., Burns, A. & Dias, N. (2017). Information Disorder: Toward an Interdisciplinary Framework for Research and Polict Making. Council of Europe. https://edoc.coe.int/en/media/7495-information-disorder-toward-an-interdisciplinary-framework-for-research-and-policy-making.html (Erişim Tarihi: 10.08.2024).
• Wardle, C. (2018). Information Disorder: The Essential Glossary. Harvard Kennedy School Shorenstein Center on Media, Politics and Public Policy, https:// firstdraftnews.org/wp-content/uploads/2018/07/infoDisorder_glossary. pdf (Erişim Tarihi: 01.08.2024).
• Wardle, C. (2020). Understanding Information Disorder. https://firstdraftnews.org/ long-form-article/understanding-information-disorder/ (Erişim Tarihi:03.08.2024)
• Whittaker, L., Kietzmann, T.C., Kietzmann, J., & Dabirian, A. (2020). “All Around Me Are Synthetic Faces”: The Mad World of AI-Generated Media. IT Professional, 22(5), 90–99.
• Vaccari, C. & Chadwick, A. (2020). Deepfakes and Disinformation: Exploring the Impact of Synthetic Political Video on Deception, Uncertainty, and Trust in News. Social Media + Society, 6(1), 1-13.
• Venturini, T. (2019). From Fake to Junk News, the Data Politics of Online Virality. İçinde D. Bigo, E. Isin, & E.Ruppert (Eds.), Data Politics: Worlds, Subjects, Rights (ss. 123–144). New York: Routledge.
• Yumrutaş, M. (2022). Kovid-19 Pandemi Sürecinde Aşı Haberleri ve Haber Doğrulama Platformları: “Doğruluk Payı” ve “Teyit” Örnekleri. Etkileşim, (9), 194-222.
• Zannettou, S., Sirivianos, M., Blackburn, J. & Kourtellis, N. (2019). The Web of False Information. Journal of Data and Information Quality. 11 (3), 1-37.
• Zweig, K. (2019). Martin Orth tarafından gerçekleştirilen röportaj: “İyi algoritma, kötü algoritma”. https://www.deutschland.de/tr/topic/ekonomi/dijtallesme-algortimalar-hayatimizi-kolaylastiriyor-mu-yoksa-birer-tehlike-mi (Erişim Tarihi: 03.08.2024).