Küresel Popüler Kültüre Karşı TRT Ortak Yapımları: Quiet Life, Gülizar, March to May ve Shambhala Örnekleri

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 25, 866 - 901, 30.09.2025

Tuna Kuzucan

Öz

Türkiye merkezli bir kamu yayıncısı olan TRT, son yıllarda uluslararası ortak yapım filmler aracılığıyla sinemayı stratejik bir kültürel anlatı ve karşı popüler kültür aracı olarak konumlandırmaktadır. Bu makale, TRT’nin ortak yapımcı olduğu Quiet Life, Gülizar, March to May ve Shambhala filmlerini inceleyerek, küresel popüler kültür tekelinin hegemonyasına karşı TRT’nin geliştirdiği stratejiyi analiz etmektedir. Çalışmada ilk olarak TRT’nin uluslararası ortak yapım politikaları ve motivasyonları ele alınmakta, ardından incelenen filmlerde öne çıkan temalar, anlatı yapıları ve estetik tercihleri değerlendirilmektedir. TRT’nin bu yapımlar aracılığıyla küresel kültürel hegemonya karşısında nasıl bir karşı duruş sergilediği, kültürel emperyalizm ve karşı hegemonya kuramları bağlamında tartışılmaktadır. Son olarak her bir filmin uluslararası festivallerdeki performansı, eleştirmenlerden aldığı yankılar ve yarattığı kültürel etki analiz edilerek TRT’nin yerli-millî anlatılar, alternatif estetikler ve küresel görünürlük stratejileri üretme çabasının sonuçları değerlendirilmektedir. Bu bağlamda TRT’nin sinema alanındaki ortak yapımlarının, Türkiye’nin yumuşak güç ve kültürel karşı hegemonya arayışının bir parçası olduğu sonucuna varılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

TRT , Ortak Yapım , Kültürel Hegemonya , Karşı-Hegemonya , Popüler Kültür , Film Festivalleri

TRT Co-productions Against Global Popular Culture: Examples of Quiet Life, Gülizar, March to May and Shambhala

Öz

As a Turkey-based public broadcaster, TRT has in recent years positioned cinema as a strategic cultural narrative and a tool of counter-popular culture through international co-productions. This article examines the films Quiet Life, Gülizar, March to May, and Shambhala, which are coproduced by TRT, to analyze TRT’s strategy against the monopoly of global popular culture. The study first discusses TRT’s international co-production policies and motivations, then evaluates the prominent themes, narrative structures, and aesthetic choices in these films. It further explores how TRT, through these productions, develops a counter-stance against global cultural hegemony, in the context of cultural imperialism and counter-hegemony theories. Finally, each film’s performance in international festivals, critical reception, and cultural impact are analyzed, assessing TRT’s efforts to create local-national narratives, alternative aesthetics, and global visibility. The analysis suggests that TRT’s co-production ventures in cinema form part of Turkey’s soft power and cultural counterhegemony strategy, leveraging film as a medium to challenge global cultural dominance and to promote diverse voices on the world stage.

Anahtar Kelimeler

TRT , Co-Production , Cultural Hegemony , Counter-Hegemony , Popular Culture , Film Festivals

Kaynakça

• Abbatescianni, D. (2024, 30 Ağustos). Quiet Life Review. Cineuropa. (Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2025), https://cineuropa.org/film/465595/
• Akgün, S. (2025, 16 Mart). TRT’nin uluslararası sinema stratejisi [Röportaj]. Daily Sabah, s. 4
• Akhiil, A. (2024, 7 Eylül). Gülizar Review. Film Fest Report. (Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2025), https://film-fest-report.com/tiff-2024-gulizar-by-belkis-bayrak-review/
• Akser, M. (2018). Turkish independent cinema: Between bourgeois auteurism and political radicalism. Studies in European Cinema, 15(1), 2-21. https://doi.org/10.1080/17411548.2017.1353889
• Alankuş, S., & Yanardağoğlu, E. (2016). Türkiye’de medya ve kültürel hegemonya. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Altınay, A. G., & Arat, Y. (2008). Türkiye’de kadına yönelik şiddet. Punto Yayınları.
• Asian Movie Pulse. (2024, 10 Eylül). Gülizar Film Review. (Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2025), https://asianmoviepulse.com/2024/09/gulizar-review/
• Berlin International Film Festival. (2023). Competition 2024 Official Selection. Berlinale. (Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2025), https://berlinale.de/2024/competition/shambhala
• Bordwell, D. (2005). Figures traced in light: On cinematic staging. University of California Press.
• Bordwell, D. (2021). Film Art: An Introduction (12. Baskı). McGraw-Hill Education.
• Bulut, E., & İleri, N. (2019). Türkiye’de medya, iktidar ve hegemonya. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Cineuropa. (2024, 24 Ocak). TRT and Eastern Europe collaborations at WEMW. Cineuropa. (Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2025), https://cineuropa.org/en/newsdetail/467101/
• Czech Film Center. (2024). March to May film profile. Czech Film Center. (Erişim Tarihi:2 Ağustos 2025), https://filmcenter.cz/en/march-to-may
• Daily Sabah. (2023, 12 Temmuz). TRT aims to strengthen Turkey’s global presence through co-productions. Daily Sabah. (Erişim Tarihi: 1 Ağustos 2025),https://www.dailysabah.com/arts/trt-promotes-international-cinema-partnerships-to-boost-cultural-ties/news
• Dalton, S. (2013). Miss Violence review. The Hollywood Reporter, 45-47.
• Dönmez-Colin, G. (2014). The Routledge dictionary of Turkish cinema. Routledge.
• Durban FilmMart Institute. (2023). DFM Annual Report 2023. Durban FilmMart Institute. (Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2025), https://durbanfilmmart.com/annualreport2023
• Elsaesser, T. (2005). European Cinema: Face to Face with Hollywood. Amsterdam University Press.
• Elsaesser, T. (2019). European Cinema and Continental Philosophy: Film as Thought Experiment. Bloomsbury Publishing.
• Erdoğan, E., & Kaya, A. (2020). Türkiye’de kültürel diplomasi ve yumuşak güç. İçindeA. Kaya & M. Hisarlıoğlu (Ed.), Türkiye’nin kültürel diplomasi stratejileri (ss. 107–130). Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Erdoğan, M. M. (2019). Suriyeli mülteciler sorunu ve Türkiye’nin rolü. SETA Yayınları.
• Goodfellow, M. (2023, 27 Şubat). Shambhala Film Review. Screen Daily. (Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2025), https://www.screendaily.com/reviews/shambhala-berlin-review/5178805.article
• Gopaul, S. (2024, 12 Eylül). TIFF 2024 Review: Gülizar. Film Inquiry. (Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2025), https://filminquiry.com/tiff2024-review-gulizar
• Gramsci, A. (1971). Selections from the prison notebooks (Q. Hoare & G. N. Smith, Eds. &Trans.). New York: International Publishers.
• Hayward, S. (2005). French National Cinema. Routledge.
• Hesmondhalgh, D. (2018). The Cultural Industries (4. Baskı). Sage Publications.
• Hunter, A. (2024, 30 Ağustos). Quiet Life: Venice Review. Screen Daily. (Erişim Tarihi:2 Ağustos 2025), https://www.screendaily.com/reviews/quiet-life-venice-review/5196674.article
• ldır, S. (2023). Netflix etkisi: Türkiye’de dijital platformların kültürel dönüşümü. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 3(1), 8-18.
• Iwabuchi, K. (2010). Globalization, East Asian media cultures and their publics. Asian Journal of Communication, 20(2), 197-212. https://doi.org/10.1080/01292981003693487
• İçduygu, A., & Millet, E. (2016). Syrian refugees in Turkey: Insecure lives in an environment of pseudointegration. Koç Üniversitesi Yayınları.
• Jin, D. Y. (2019). Globalization and Media in the Digital Platform Age: Counter-flows in Cultural Exchange. Routledge.
• Kandiyoti, D. (2022). Türkiye’de toplumsal cinsiyet ve şiddet sorunsalı. İçinde E. Özyürek & Z. Gambetti (Ed.), Türkiye’de feminizm ve toplumsal cinsiyet politikaları (ss. 145–162). Metis Yayınları.
• Karlovy Vary International Film Festival. (2024). March to May film katalogu. Karlovy Vary IFF. (Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2025), https://kviff.com/en/programme/film/6347459-march-to-may
• Kellner, D. (2020). Media Spectacle and the Crisis of Democracy. Routledge.
• Kočárník, J. (2024). March to May. Karlovy Vary Festival Kataloğu 2024, 47-48. (Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2025), https://kviff.com/en/films/march-to-may
• Kudláč, M. (2024, 10 Temmuz). March to May Review. Cineuropa. (Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2025), https://cineuropa.org/en/newsdetail/468157
• Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2019). Kültür ve Turizm Bakanlığı Stratejik Planı 2019–2023. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Kiang, J. (2023, 1 Eylül). Quiet Life review. Variety, ss. 3-6. (Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2025), https://variety.com/review/quiet-life/
• Kraidy, M., & Al-Ghazzi, O. (2013). Neo-Ottoman cool: Turkish popular culture in the Arab public sphere. Popular Communication, 11(1), 17-29. https://doi.org/10.1080/15405702.2013.747940
• Lemercier, F. (2023, 28 Şubat). Shambhala Review. Cineuropa. (Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2025), https://cineuropa.org/en/newsdetail/472374
• Lobato, R. (2019). Netflix Nations: The Geography of Digital Distribution. NYU Press.
• Lobato, R., & Lotz, A. D. (2020). Streaming Video: Industrial Innovation and Cultural Practice. NYU Press.
• Netflix Investor Relations. (2023). Netflix Annual Report 2023. (Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2025), https://ir.netflix.net/annual-report-2023
• Nye, J. S. (2004). Soft power: The means to success in world politics. New York: Public Affairs.
• Özdemir, S., & Akpınar, G. (2025). Dijital platformlar ve kültürel emperyalizm tartışmaları. Kültür ve İletişim, 12(3), 5-22.
• Pan, Y., Mutgan, S., Adeel, A., & Rizi, S. A. (2025). Turkish dramas and the rise of cultural soft power in Asia. Global Media and China, 10(1), 3-19.
• Popp, O. (2024, 13 Eylül). Gülizar: Toronto 2024 Discovery. Cineuropa. (Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2025), https://cineuropa.org/en/newsdetail/468244
• Romney, J. (2023, 27 Şubat). Shambhala Review: Berlin Film Festival. Screen Daily. (Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2025), https://www.screendaily.com/reviews/ shambhala-berlin-review/5178805.article
• Roy, A. (2016). Cultural Diplomacy and Soft Power: India’s Role. Springer International Publishing.
• Said, E. W. (1978). Orientalism. Pantheon Books
• San Sebastián Film Festival. (2024). Gülizar Official Selection. (Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2025), https://sansebastianfestival.com/2024/films/gulizar
• Seghedoni, S. (2024, 29 Ağustos). Quiet Life Review. Loud and Clear Reviews. (Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2025), https://loudandclearreviews.com/quiet-life-review
• Screen Daily. (2023, 27 Şubat). Shambhala: Berlin Review. (Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2025),https://www.screendaily.com/reviews/shambhala-berlin-review/5178805.article
• Screen Daily. (2024, 12 Temmuz). March to May Karlovy Vary Review. Screen Daily. Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2025), https://screendaily.com/reviews/marchto-may-review
• Shohat, E., & Stam, R. (2014). Unthinking Eurocentrism: Multiculturalism and the Media (2. Baskı). Routledge.
• Sinema Genel Müdürlüğü. (2021). Türkiye Sinema Endüstrisi Raporu. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Sobacı, M. Z. (2023, 16 Mart). TRT’nin uluslararası ortak yapım stratejisi. Daily Sabah. https://www.dailysabah.com/arts/trt-promotes-international-cinema-partnerships-to-boost-cultural-ties/news (Erişim Tarihi: 1 Ağustos 2025).
• Storey, J. (2018). Cultural Theory and Popular Culture: An Introduction (8. Baskı). Routledge.
• Suner, A. (2015). New Turkish cinema: Belonging, identity and memory. I.B. Tauris.
• Şani, M. (2024, 1 Ağustos). TRT Uluslararası Ortak Yapımları ve Festival Stratejisi[Söyleşi]. TRT Haber. (Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2025), https://trthaber. com/sinema/trt-uluslararasi-ortak-yapim-stratejisi-2024
• Thussu, D. K. (2007). Media on the Move: Global Flow and Contra-Flow. Routledge.
• Tomlinson, J. (1991). Cultural imperialism: A critical introduction. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
• Toronto Film Festival. (2024). Gülizar film profile, TIFF 2024 Discovery Section. (Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2025), https://tiff.net/events/gulizar
• TRT Haber. (2023, 12 Temmuz). TRT 12 Punto ödülleri sahiplerini buldu. TRT Haber. https://www.trthaber.com/haber/kultur-sanat/trt-12-punto-odulleri-sahiplerini-buldu-791234.html (Erişim Tarihi: 1 Ağustos 2025).
• TRT Sinema. (2022, Kasım). Resmî TRT Sinema Sunumu.
• TRT Sinema Raporu. (2022, Aralık). TRT Uluslararası Ortak Yapım ve Proje Destekleri 2022 Raporu.
• TRT Sinema. (2023). TRT ortak yapımları ve ödüller. TRT Sinema Resmî Websitesi. https://www.trtsinema.com.tr/ortak-yapimlar (Erişim Tarihi: 1 Ağustos 2025).
• TRT 12 Punto. (2024). TRT 12 Punto Ödül Töreni ve Seçkileri 2024. TRT Sinema Yayınları.
• TRT Haber. (2024, 25 Temmuz). TRT destekli March to May Karlovy Vary’de mansiyon aldı. TRT Haber. (Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2025), https://trthaber.com/kultur/march-to-may-karlovy-vary-odul
• TRT Haber. (2024, 27 Ekim). Shambhala Berlinale’de Ana Yarışmada. TRT Haber. (Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2025), https://trthaber.com/kultur/shambhala-berlinale-ana-yarisma
• TRT Sinema Raporu. (2022, Aralık). TRT Uluslararası Ortak Yapım ve Proje Destekleri Raporu 2022.
• TRT 2. (2024, Şubat). TRT Ortak Yapım Sinema Stratejisi [Rapor]. Ankara.
• TRT World Research Centre. (2020). TRT and Turkey’s Soft Power Strategy through Media.
• Variety. (2023, 28 Şubat). Shambhala Film Review. (Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2025), https://variety.com/2023/film/festivals/shambhala-review-berlin
• Yalkın, Ç., & Koçer, Z. (2022). Dijital platformların Türkiye kültürel pazarındaki rolü ve etkileri. Medya ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(2), 45-62.
• Yanatma, S. (2017). Türkiye’de kültürel iktidar mücadelesi ve medya politikaları. İletişim Yayınları.
• Yanardağoğlu, E., & Karam, İ. N. (2021). Turkish television series as soft power tools. European Journal of Cultural Studies, 24(1), 110-127. https://doi.org/10.1177/1367549420923995
• Yörük, E., & Vatikiotis, P. (2013). Soft power or illusion of hegemony: The case of the Turkish soap opera “Colonialism, Globalization and Culture”. Media, Culture & Society, 35(2), 236-247. https://doi.org/10.1177/0163443712467590
• YTB. (2023, Haziran). Türkiye’nin kültürel diplomasi ve diaspora stratejisi raporu 2023. Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı Yayınları.
• Wolagada, E. (2024, 12 Eylül). Gülizar: San Sebastián Review. Loud and Clear Reviews. (Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2025), https://loudandclearreviews.com/gulizar-san-sebastian-review/
• WEMW. (2024, 24 Ocak). When East Meets West Official Program 2024. (Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2025), https://wemw.it/2024-programme/