PUBLIC DEFICITS IN TURKEY: 1980-2012 PERIOD ANALYSIS

Yıl 2015, Cilt: 19 Sayı: 1, 247 - 274, 01.02.2015

İşıl Alkan A. Öznur Ümit

Öz

Public deficits; occuring due to the inadequate raise of public revenue, is a fiscal indicator having a general tendency to increase from 1980 until today. Public deficits in Turkey mostly originated from the consolidated budget deficit in 1980-2012 period, nevertheless, the deficits of state owned enterprises and local governments, extraordinary events like earthquakes, political and economic crises have accelerated the factor.Even though the financial incentives implemented for alleviating the impacts of 2008 global crisis has increased the budget deficit in 2009 finally, with the support of the resurgence in domestic demand and Medium Term Fiscal Programme, the deficit showed a falling tendency. In order to reduce public deficits in Turkey, public expenditure velocity has to be decelerated and precautions increasing public revenue has to be augmented.

Anahtar Kelimeler

Public deficits, Turkey, consolidated budget deficit, public revenue.

TÜRKİYE’DE KAMU AÇIKLARI: 1980-2012 DÖNEM ANALİZİ

Öz

Kamu gelirlerinin yeterli düzeyde artırılamaması sonucu oluşan kamu açıkları, Türkiye’de 1980’li yıllardan bugüne değin genel olarak artmıştır. Türkiye’de kamu açıkları 1980-2012 döneminde en fazla konsolide bütçe açıklarından kaynaklanmış olup, kamu iktisadi teşebbüsleri, yerel idarelerin bütçe açıkları ve ilgili dönemde yaşanan deprem gibi olağanüstü olaylar ile siyasal ve ekonomik krizler söz konusu açığı ivmelendirmiştir. Son olarak, 2008 yılında yaşanan küresel krizin etkilerini hafifletmeye yönelik olarak alınan mali teşvikler 2009 yılında bütçe açıklarını artırmışsa da, izleyen yıllarda iç talepteki canlanma ve Orta Vadeli Mali Program bütçe açıkları azalmasına katkı yapmıştır. Türkiye’de kamu açıklarını daha düşük seviyelere çekebilmek için kamu harcama artışı yavaşlatılmalı, kamu gelirlerini artırıcı tedbirler ise çoğaltılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Kamu açıkları, Türkiye, konsolide bütçe açığı, kamu geliri.

Kaynakça

• AKDOĞAN, A. (2002). Kamu Maliyesi, Gazi Kitabevi, Sekizinci Baskı, Ankara,
• ASLAN, A. (2006). Kamu Açıklarının Finansmanı: Enflasyon ve Büyüme Üzerindeki Etkileri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• DEMİR, O. (2001). Türkiye’de Kamu Açıkları ve Artış Sebepleri, Dokuz Eylül Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt:16, Sayı:2, 2001, s.11‐30.
• DURAN, M. (1993). Kamu Finansman Açıklarının Optimal Finansmanı, 10. Türkiye Maliye Sempozyumu Tebliği, 14‐18 Mayıs, Antalya,1993.
• EGELİ, H. (2002). Mali Açıkların Ölçümüne Yönelik Bazı Gözlemler ve Bu Konuda Geliştirilmiş Alternatif Açık Ölçüleri, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 2, 2002, s.29‐40.
• EJDER, H. L. (2002); Kamu Açıkları ile Enflasyon Arasındaki İlişkinin Analizi ve Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 4. Cilt, 3. Sayı.
• ERDOĞMUŞ, A. (2006). Türkiye’de Kamu Açıkları ve Borçlanmanın Sürdürülebilirliği Sorunu: 1990‐2005 Dönem Analizi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Teorisi Bilim Dalı, Ankara.
• EĞİLMEZ, M. ve KUMCU E. (2002). Ekonomi Politikası Teori ve Türkiye Uygulaması. 3. Baskı, Om Yayınevi, İstanbul.
• KEPENEK, Y. ve YENTÜRK N. (2005). Türkiye Ekonomisi. Onsekizinci basım. İstanbul, Remzi Kitabevi.
• SÖNMEZ, S. (1993). Bütçe Açıklarının Finansmanı ve Enflasyon, 9. Türkiye Maliye Sempozyumu Tebliği, 6‐8 Mayıs, Mersin.
• SÖZER, M. (2001). Türkiye’de Kamu Açıklarının Finansmanı ve Ekonomik Etkileri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, Ankara.
• ŞEN, H. ve SAĞBAŞ, İ. (2004). Bütçe Açıkları Teori ve Türkiye Uygulaması. Seçkin Yayınevi, Ankara.
• ŞİMŞEK, H. A. (2007). Türkiye’de 2000 Sonrasında Uygulanan İstikrar Programlarının Kamu Maliyesine Etkileri, Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, Cilt:44, Sayı:512, İstanbul.
• ÜMİT, A. Ö. (2007). Türkiye’de Bütçe Açığı ile Cari İşlemler Arasındaki İlişkilerin Zaman Serisi Analizi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Bilim Dalı, Eskişehir.
• ÜNSAL, H. (2006). Kamu Açıkları ile Ödemeler Bilançosu Açıkları Arasındaki Etkileşim, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• TCMB (2002). Küreselleşmenin Türkiye Ekonomisine Etkileri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Banknot Matbaası, Ankara.
• VARDAR, E. (2007). Türkiye’de İç Borçlanmanın Gelişimi, Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Piyasalar Genel Müdürlüğü, Ankara.
• YILDIRIM, E. ve YILDIRIM R. (2001). 1980 Sonrası Uygulanan Maliye Politikaları ve Türkiye Ekonomisi Üzerindeki Etkileri, XVI. Türkiye Maliye Sempozyumu, Antalya. WEB KAYNAKÇA
• KB, 2014. http://www.kalkinma.gov.tr
• MB, 2008; “2008 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri ve Beklentiler Raporu”. T.C. Maliye Bakanlığı Temmuz 2008.(Çevrimiçi) www.bumko.gov.tr.
• MB, 2010; “2010 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri ve Beklentiler Raporu”. T.C. Maliye Bakanlığı Ekim 2010.(Çevrimiçi) www.bumko.gov.tr.
• TCMB, 1997; T.C. Merkez Bankası. “Yıllık Rapor 1997”, (Çevrimiçi) http://www.tcmb.gov.tr/
• TCMB, 2010; T.C. Merkez Bankası. “Yıllık Rapor 2010”, (Çevrimiçi) http://www.tcmb.gov.tr/
• TCMB, 2005; T.C. Merkez Bankası “2005 Yılı Programı”, (Çevrimiçi) http://www.tcmb.gov.tr/