AN APPLICATION EXAMPLE RELATED WITH LEXICAL VIEW OF TURKISH LESSON AND STUDY BOOKS

Yıl 2013, Cilt: 172 Sayı: 172, 151 - 169, 01.02.2013

Esra Lüle Mert

Öz

Turkish language teaching includes many critical elements such as curriculum and books as learning tools. These books should provide Turkish usage opportunities and introduce all properties of the target language. In vocabulary teaching, a complimentary process in Turkish teaching, in light of the consideration that Turkish text and study books are important tools, the aim of the currenmt study is to examine the lexical view in the texts and activities in 8. grade Turkish text and study books in context of the measures determined by Güneyli (2011). This research is a descriptive research in “scanning on a produced structure” model. In the research; primary education 8th grade Turkish text and study books were examined in context of lexical view. The books were examined in direction of measures related with lexical view determined by Guneyli (2011) under 5 main headlines and 18 sub headings. While 6 out of 18 sub headings were found in the examined books, 9 sub headings could not be detected in the examined books. 3 sub headings were partially detected. In the examined study book, the ratio of activities related with word teaching is 32%. Word and concept differentiation is detected in 2 activities but conceptualization did not take place. In the examined books, ratio of foreign words was determined as 13% in context of the texts. In 15,8% of the activities in the examined study books the students were assured to make comment and explanation about the meaning of the word. In 12,6% of the activities the students were given the opportunity to use the words which they recently learned. It was observed that the determined ratios are not in sufficient level and variety.

Anahtar Kelimeler

Word teaching, concept teaching, Turkish text book, Turkish study book.

TÜRKÇE DERS VE ÇALIŞMA KİTAPLARININ SÖZCÜKSEL GÖRÜNÜMLERİNE İLİŞKİN ÖRNEK BİR UYGULAMA

Öz

Türkçenin eğitimi ve öğretimi süreci, çok sayıda ögenin birleşiminin ürünüdür. Bu ögelerin başında kullanılan eğitim- öğretim programı ve ders araç- gereçleri gelir. Türkçe dersinin başat araç- gereci Türkçe ders ve çalışma kitaplarıdır. Bu kitapların Türkçenin kullanım olanaklarından doğru ve yeterli düzeyde yararlanması; öğretimi amaçlanan dilin her türlü özelliğini öğrenciye kazandırır ve tanıtır nitelikte olması gerekmektedir. Türkçe öğretimini tümleyen bir süreç olarak sözcük öğretiminde, Türkçe ders ve çalışma kitaplarının önemli araç-gereçler oldukları düşüncesi ışığında, bu çalışmada, 8. sınıf Türkçe ders ve çalışma kitaplarında yer alan metinler ve etkinliklerdeki sözcüksel görünümün Güneyli’nin (2011) belirlediği ölçütler bağlamında incelenmesi amaçlanmıştır. Bu araştırma, üretilmiş bir yapı üzerinde tarama modelinde betimsel bir araştırmadır. Araştırmada ilköğretim 8. sınıf Türkçe ders ve çalışma kitapları sözcüksel görünüm bağlamında incelenmiştir. İncelenen kitaplar Güneyli’nin (2011) beş ana başlıkta, 18 alt başlıkta belirlediği sözcüksel görünüme ilişkin ölçütler doğrultusunda ele alınmıştır. 18 alt başlıktan 6’sı incelenen kitaplarda bulunurken, 9 alt başlık incelenen kitaplarda belirlenememiştir. 3 alt başlık ise kısmen belirlenmiştir. İncelenen çalışma kitabında %32 oranında sözcük öğretimine yönelik etkinlik belirlenmiştir. Sözcük ve kavram ayrımı iki etkinlikte belirlenmiştir; ancak kavramlaştırmaya yer verilmemiştir. İncelenen kitaplarda metinler bağlamında yabancı sözcük oranı %13 olarak belirlenmiştir. İncelenen çalışma kitabındaki etkinliklerin %15,8’inde öğrencilerin sözcüğün anlamına yönelik yorum ve açıklama yapmaları sağlanmıştır. %12,6 oranındaki etkinlikte ise öğrencilerin yeni öğrendikleri sözcükleri kullanmalarına olanak sağlanmıştır. Belirlenen oranların yeterli düzey ve çeşitlilikte olmadıkları görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sözcük öğretimi, kavram öğretimi, Türkçe ders kitabı, Türkçe çalışma kitabı.

Kaynakça

• ADALI, O. (2004) Türkiye Türkçesinde Biçimbirimler, İstanbul: Papatya Yayıncılık.
• AKSAN, D. (2003) Her Yönüyle Dil- Anaçizgileriyle Dilbilim, Ankara: TDK Yayınları.
• AKYOL, Ö. A. (2006) Türkçe İlk Okuma Yazma Öğretimi, Ankara: Pegem A Yayıncı- lık.
• ARSLAN KUTLU, H. (2006) “MEB İlköğretim 6,7 ve 8. Sınıf Türkçe Ders Kitapların- da Yer Alan Metinlerin Sözvarlığı Açısından Değerlendirilmesi”, Yayımlanma- mış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• ASLAN, C. (2006) “Türkçe Ders Kitaplarında “Türkçe Olmayan Sözcükler”in Kulla- nımı Üzerine Bir İnceleme”, Ankara Üniversitesi TÖMER Dil Dergisi, (133), 7- 19.
• BAŞKAN, Ö. (2003) Bildirişim, İstanbul: Multilingual Yayıncılık.
• BÖREKÇİ, M. (1999) “Türkçe Öğretiminin Yüzeysel Yapıyı Esas Alan Yaklaşımı ve Bunun Sonuçları”, Ankara Üniversitesi TÖMER Dil Dergisi, 77, 27- 35.
• ÇOTUKSÖKEN, Y. (2000) “Türkçe ve Edebiyat Ders Kitapları Nasıl Olmalı?”, Milli- yet Sanat Dergisi, 487, 9, 7- 10.
• ÇOTUKSÖKEN, B. (2003) Ders Kitaplarında İnsan Hakları: Tarama Sonuçları, İs- tanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• DEMİREL, Ö. VE KIROĞLU, K. (2005) Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• DEMİREL, Ö. (2007) Türkçe Ders Kitaplarının İncelenmesi, Eskişehir: Anadolu Üni- versitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayını. (http://w2.anadolu.edu.tr/aos/kitap/ IOLTP/2277/unite10.pdf adresinden 25.12.2012 tarihinde erişilmiştir.)
• EDİGER, M. RAO, D. B. (2002) “Vocabulary Development and the Curriculum”, Psychology and Curriculum. (ss. 183-185) 13. 05. 2009 tarihinde, http://books.google.com/books?hl=tr&lr=&id=2MacO3FJaSQC&oi=fnd&pg=P P13&dq=2.%09ED%C4%B0GER,+M.+(2002).+Vocabulary+Development+and +the+Curriculum.&ots=gjBu3kS8XQ&sig=axm6BatsX_NmQ6nSehK9oFpqjeY #PPA183,M1 adresinden erişilmiştir.
• ERGENÇ, İ. (2002) Konuşma Dili ve Türkçenin Söyleyiş Sözlüğü, İstanbul: Multilingual Yayıncılık.
• FLOOD, J. (2003) Handbook of Research on Teaching The Ehglish Language Arts, Mahwah: L. Erlbaum Associates.
• GÜNEŞ, F. (2002) Ders Kitaplarının İncelenmesi, Ankara: Ocak Yayınları.
• GÜNEYLİ, A. (2011) Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Sözcüksel Görünümü Türkçe Ders Kitabı Çözümlemeleri (ed. Hakan Ülper). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• IŞIK DEMİR, A. (2009) “Yeni Programa Göre Hazırlanmış İlköğretim 6. Sınıf Türkçe Ders Kitapları ve Bu Kitaplardaki Metinlerin Çocuk Edebiyatı Ölçütlerine Uy- gunluğu”, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bi- limler Enstitüsü.
• KEKLİK, S. (2010) “Türkçe Ders ve Öğrenci Çalışma Kitaplarının Atasözleri ve Özde- yişler Açısından İncelenmesi”, Türkçe Öğretiminde Güncel Tartışmalar, Anka- ra: Ankara Üniversitesi TÖMER Yayınları.
• KILIÇ, A. VE SEVEN, S. (2006) Konu alanı ders kitabı incelemesi, Ankara: Pegem Yayıncılık.
• KOCAMAN, A. (1983) “Yabancı Dil Öğretiminde Yeni Yönelimler”, Türk dili dil öğretimi özel sayısı, 379- 380.
• MEB (1995) “Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları Yönetmeliği”, Tebliğler Dergisi, 2434.
• MEB (2006) İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (6, 7, 8. Sınıflar), Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• ÖZBAY, M. (2000) Öğretmen Görüşlerine Göre Ankara Merkez İlköğretim Okulların- da Türkçe Öğretimi, Ankara: Gölge Ofset Matbaacılık.
• ŞAHİN, D. (2011) İlköğretim Türkçe 8 ders ve çalışma kitabı, İstanbul: Tav yayınları.
• UR, P. (1996) A course in language teaching: Practice Theory, Cambridge: University Press.
• UZUN, L. (2010) “Kavram ve Sözcük Öğretimi Üzerine Notlar I-V”, http://www.okuloncesiforum.com/c-dil-ve-kavram-gelisimi/506-kavram-ve- sozcuk-ogretimi-uzerine-notlar.html adresinden 18 Aralık 2012 tarihinde erişil- miştir.
• ÜLGEN, G. (2004) Kavram Geliştirme, Ankara: Nobel Yayıncılık.
• SOLAK, M. VE YAYLI, D. (2009) “İlköğretim İkinci Kademe Türkçe Ders Kitapları- nın Türler Açısından İncelenmesi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, II, 9, 444- 453.
• VARDAR, B. (2002) Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Multilingual Yayınları.
• YALÇIN, S. K. (2005) “İlköğretim 1. ve 5. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Sözvarlığı Unsurlarının Eğitsel Açıdan Değerlendirilmesi”, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• YILDIZ, N. (2008) “Muğla İlköğretim Okullarının 1,2,3,4,5. Sınıf Türkçe Ders Kitap- larında Yer Alan Kelime ve Kelime Gruplarının Davranış Değişikliği Oluştur- masına Yönelik Katkıları”, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Muğla Üniversi- tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• YILDIZ, C., OKUR, A., ARI, G. VE YILMAZ, Y. (2008) Türkçe Öğretimi, Ankara: Pegem A Yayıncılık.