ÇOCUK EVİ VE AİLESİ YANINDA KALAN ERGENLERİN İHTİYAÇ DOYUM DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2018, Cilt: 22 Sayı: 1, 59 - 84, 05.04.2018

Fatih Aydoğdu Figen Gürsoy

Öz

Araştırma, çocuk evi ve ailesi
yanında kalan ergenlerin ihtiyaç doyum düzeylerinin incelenmesi, ihtiyaç doyum
düzeyleri üzerinde cinsiyet, yaş, kardeş sayısı, doğum sırası, anne ve baba
öğrenim durumunun farklılık yaratıp yaratmadığının belirlenmesi amacıyla
yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini Erzincan, Erzurum ve Sivas’ta bulunan
otuz iki çocuk evinde kalan 14-18 yaş grubundaki ergenlerin tamamı ile
karşılaştırma grubu olarak aynı illerde bulunan sosyo-ekonomik ve kültürel yapı
yönünden çocuk evinde kalan çocuklarla benzerlik gösterdiği düşünülen
ergenlerin devam ettiği aynı illerdeki liseler arasından tesadüfi olarak
seçilen üç liseye devam eden aynı yaş grubundaki ergenler oluşturmuştur.
Araştırmaya 85 çocuk evinde kalan, 115 ailesi yanında kalan olmak üzere toplam
200 ergen dahil edilmiştir. Araştırmaya dahil edilen ergenler ve ailelerine
ilişkin bilgileri elde etmek amacıyla araştırmacılar tarafından geliştirilen genel
bilgi formu ile ihtiyaç doyum düzeylerini belirlemek amacıyla Deci ve Ryan
(1991) tarafından geliştirilen, Cihangir-Çankaya ve Bacanlı (2003) tarafından
uyarlama çalışması yapılan İhtiyaç Doyumu Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma
sonucunda; çocuk evi ve ailesi yanında kalan ergenlerin ihtiyaç doyum düzeyi
puanları üzerinde çocukların kaldığı yer ile cinsiyet, yaş, doğum sırası,
kardeş sayısı, anne öğrenim durumu interaksiyonunun anlamlı bir farklılık
göstermediği belirlenirken; kaldığı yer, kardeş sayısı ve baba öğrenim
durumunun anlamlı farklılık gösterdiği saptanmıştır. Ayrıca çocuk evi ve ailesi
yanında kalan ergenlerin ihtiyaç doyum düzeyi puanları arasındaki ilişkinin
anlamlı olduğu saptanmıştır. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda, ailelerin
çocuklarını yetiştirmede cinsiyetlerini göz önünde bulundurmaları, ailelerin
çocuklarının kardeşleriyle ilişkilerini geliştirmeleri ve çocuk evlerinin
ergenlere önleyici, uyum sağlayıcı, yönlendirici ve geliştirici gibi değişik
rehberlik hizmetleri sunarak gelişimlerine destek sunacak şekilde
yapılandırılmaları gerektiği konusunda önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ergen, ihtiyaç doyumu

Kaynakça

• Aral, N., Gürsoy, F. ve Yıldız Bıçakçı, M. (2006). Yetiştirme Yurdunda Kalan ve Kalmayan Kız Ergenlerin Yalnızlık Düzeylerinin İncelenmesi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (15), 10-19.
• Atalay, F. (1994). Yuva Öğretmenlerinin Psikolojik İhtiyaç Örüntüleri. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Baard, P. P., Deci, E. L. ve Ryan, R. M. (2004) “Intrinsic Need Satisfaction: A Motivational Basis of Perfonmance and Well- Being in Two Work Settings”, Journal of Applied Social Psychology, 34.
• Bayraktar, G. (2011). Güreş Eğitim Merkezlerindeki Güreşçilerin Temel Psikolojik İhtiyaçlarının ve Depresyon Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 9 (1), 15-23.
• Bayraktar, G. ve Kuru, E. (2007). “Güreş Hakemlerinin Temel Psikolojik İhtiyaçlarının İncelenmesi”, Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi1(1), 27-39.
• Cihangir Çankaya, Z. (2005). Özerklik Desteği, İhtiyaç Doyumu ve İyi Olma. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Deveci, H. (2007). Öğretmenlerin Psikolojik İhtiyaçlarına İlişkin Görüşleri. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Franz, B.S. (2004). Predictors Of Behavioural And Emotional Problems Of Children Placed İn Children's Homes İn Croatia, Child & Family Social Work, 9 (3).
• Gelen, İ. ve Çınar, G. (2014). Samsun Aile ve Sosyal Politikalar Kurumunda Çalışanların, Çalıştıkları Birim İle İlgili Belirttikleri Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (35).
• Gürsoy, F. ve Aydoğdu, F. (2016). Recent Advances in Health Sciences. St. Kliment Ohridski University Press Sofia. (Ed. Çamlı, A.A, Ak, B., Arabacı, R. ve Efe, R.) ISBN 978-954-07-4136-9.
• Halmatov, S. (2007). Türkiye’de Eğitim Görmekte Olan Yabancı Uyruklu Öğrenciler İle TC Uyruklu Öğrencilerin Psikolojik İhtiyaçlarının Karşılaştırmalı Olarak incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Hamurcu, H. (2011). Ergenlerin Yetkinlik İnançları ve Psikolojik İyi Oluşlarını Yordamada Psikolojik İhtiyaçlar. Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi. Konya.
• Köse, E. (2009). Yurtta Kalan ve Ailesiyle Birlikte Yaşayan Lise Öğrencilerinin Yalnızlık ve Sosyal Destek Düzeylerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Kuru, E. ve Güven Karahan, B. (2008). Tekerlekli Sandalye ve Koşan Basketbol Oyuncularının Psikolojik İhtiyaçları, S.Ü. BES Bilim Dergisi, 10 (2).
• Menashe, A., ve Atzaba‐Poria, N. (2016). Parent–child interaction: Does parental language matter?. British Journal of Developmental Psychology.
• Nur Şahin, G. (2011). Üniversite Öğrencilerinin Kendini Açma, Öznel İyi Oluş ve Algıladıkları Sosyal Destek Düzeylerinin Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Oksal, A. (1986). “Davranışlarımızın Kaynakları: Güdüler” Davranış Bilimleri, Ünite 2, 16–27, Anadolu Üniversitesi Yayınları, 144, Acıkoğretim Fakültesi Yayınları, 59, Eskişehir.
• Özaydın, N. (2011). Mesleki Müzik Eğitimi Alan Öğrencilerin Psikolojik İhtiyaçlarının ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Patrikakou, E. N. (2016). Contexts of Family–School Partnerships: A Synthesis. In Family-School Partnerships in Context (pp. 109-120). Springer International Publishing.
• Sorhan, G. (2014). Üniversite Öğrencilerinin Düşünme İhtiyaçlarının Temel Psikolojik İhtiyaçlarının Doyumuna Göre İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tümkaya, S. (2005). “Ailesi Yanında ve Yetiştirme Yurdunda Kalan Ergenlerin Umutsuzluk Düzeylerinin Karşılaştırılması”, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3 (4).
• Yarkın, E. (2014). Temel Psikolojik İhtiyaçların Karşılanma Düzeyinin İlişki Doyum ve Yaşam Doyum Düzeyine Katkısının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yaşar, Ö. ve Dağdelen, N. (2013). Korunmaya Muhtaç Çocukların Yetiştirilmesinde Çocuk Yurtlarından Çocuk Evlerine Geçişin, Çocukların Sosyo-Kültürel ve Psikolojik Gelişimlerine Etkisi Üzerine Bir Çalışma: Isparta Örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (18), 199-221.
• Yiğit, R. (2012). Konya İlinde Öğrenim Gören Yabancı Uyruklu Üniversite Öğrencilerinin Temel Psikolojik İhtiyaçlarının Bir Kısım Değişkenler Bakımından İncelenmesi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27, 317-326.