ANKARA DEVLET TİYATROSUNDA SAHNELENEN ÇOCUK OYUNU METİNLERİNİN EĞİTİM VE DİL GELİŞİMİ AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2019, Cilt: 23 Sayı: 3, 796 - 811, 29.12.2019

Emre Bayrakdar , Sadet Maltepe

Öz

Bu çalışmada, Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğüne yakınlığı ve ülkenin
başkenti olması sebebiyle tiyatro politikalarına ve çalışmalarına yön verme
bakımından önemli görev ve sorumluluğa sahip olan Ankara Devlet Tiyatrosunda
2005/2006 - 2014/2015 sezonları arasında sahnelenen çocuk oyunu metinleri,
eğitim ve dil gelişimi açısından değerlendirilmiştir. Çalışmada sözü edilen
sezonlar arasından seçilen on (10) çocuk oyunu metninin, çocukların eğitimsel
ve dil gelişimlerine katkı getirecek özellikleri taşıyıp taşımadığı incelenmiştir.
Çalışma betimsel tarama modeliyle yapılmıştır. 2005/2006 - 2014/2015 yılları
arasında Ankara Devlet Tiyatrosunda sahnelenen yerli ve uyarlama çocuk oyunları
içerisinden tabaka örnekleme yöntemiyle her sezondan bir oyunun seçilmesi
kaydıyla on (10) oyun metni belirlenmiştir. Nitel araştırma veri toplama
tekniği içerisinde yer alan doküman incelemesi ile veriler toplanmıştır.
Toplanan veriler içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Verilerin analizinde;
eğitim ve dil gelişimi kategorileri belirlenerek, bu kategorilerde oyunların
duygusal yönlerine bakılmıştır. Eğitim kategorisinde yapılan incelemede; Okvuran,
Tavşancıl ve İlhan’ın (2006) belirlemiş olduğu alt alanlar
kullanılmıştır. Dil gelişimi için yapılan değerlendirmede, yeni bir inceleme
kategorisi oluşturulmuştur. Oyun metinleri, eğitim ve dil gelişimi
kategorilerine göre incelenirken araştırma birimi olarak oyunlardaki replikler
alınmış ve bu bağlamda olumlu, olumsuz ve karışık olarak kodlanmıştır. Yapılan
değerlendirmelere göre; eğitim boyutunda, en fazla ileti taşıyan özel alt
alanın “Olumlu İlişki Kurma” olduğu saptanırken en az ileti taşıyan özel alt
alan “Kendiyle Barışık Olma-Kendini Beğenme” olarak hesaplanmıştır. Ayrıca bu
kategoride olumsuz iletilerin oranının azımsanamayacak kadar fazla olduğu
dikkat çekmiştir.  Dil gelişimi
boyutunda, inceleme sırasında en fazla tespit edilen özel alt alan “Yeni
Kelime-İfade Kazandırma” olurken en az tespit edilen özel alt alan “Atasözü”
olmuştur. Hesaplamalarda, “Atasözü” oranın çok düşük çıkması; oyunlarda bu
alana daha fazla önem verilmesi gerekliliğini ortaya çıkarmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk Tiyatrosu, Çocuğa Görelik, İçerik Analizi, Eğitim, Dil Gelişimi

Kaynakça

• Adıgüzel, Ö. (2006). “Yaratıcı Drama ve Çocukların Tiyatrosu”. II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Yayın No: 203, 705-709.
• Afacan, A. (2015). Bursa Devlet Tiyatrosu’nda Sahnelenen Çocuk Oyunları Metinleri Üzerine Bir İnceleme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• Arslantürk, Z. (1997). Sosyal Bilimler İçin Araştırma Metod ve Teknikleri (3. basım). İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Aycan, E. (2011). Devlet Tiyatrolarında Sahnelenen Yerli Çocuk Oyunları Üzerine Bir İnceleme (2007-2008 / 2008-2009). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Karasar, N. (1994). Bilimsel Araştırma Yöntemi (6.basım). Ankara: 3A Araştırma Eğitim Danışmanlık Ltd.
• Karnal, K. H. (1989). Türkiye’de Çocuk Tiyatrosu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kuyumcu, N. (2000). Çocuk Tiyatrosu. İstanbul: Mitos Boyut Yayınları.
• Kuyumcu, N. (2007). Çocuklarla Tiyatro: Eğitimde Tiyatro ve Yaratıcı Drama. İstanbul Üniversitesi Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü, ss. 115-121.
• Metinham, İ. (2011). Brian Way’in “Katılımcı Tiyatro” Yaklaşımının Çocuk Tiyatrosu Bağlamında Değerlendirilmesi. 3. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu. Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Uygulama ve Araştırma Merkezi, Yayın No: 4, 439-43.
• Okvuran, A., Tavşancıl, E., İlhan Çakır, A. (2006). Çocuk Tiyatroları İçerik Analizi Ankara İli Örneği. II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Yayın No: 203, 739-748.
• Tarhan, B. (2010). Çocuk Tiyatrolarında İçerik Analizi: Ankara Devlet Tiyatrosu Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tavşancıl, E., Aslan, A. E. (2001), Sözel, Yazılı ve Diğer Materyaller İçin: İçerik Analizi ve Uygulama Örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (8.baskı). Ankara: Seçkin Yayınevi.
• İncelenen Tiyatro Metinleri
• Ak, S. (2012). Horoz Adam ve Korsan (Oyunlaştıran: Servet Aybar). Ankara: Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü.
• Akal, A., Yener, M., Yılmaz, N. (2005). Mor Gece Mavi Gün. Ankara: Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü.
• Akay, M. (2008). Büyümek İstiyorum. Ankara: Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü.
• Ertener, F. (1985). Siz Ne Dersiniz?. Ankara: Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü.
• Karaca, U. (2007). Küçük Bir Mucize. Ankara: Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü.
• Karaca, U. (2010). Üç Şehzade. Ankara: Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü
• Moskowa, R. (2002). Nereye Koşuyorsun Böyle Minik Tay? (Çev. Tuğrul Çetiner). Ankara: Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü.
• Saraç, Ö. (2009). Camdan Kalp. Ankara: Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü.
• Shakespeare, W. (2008). Bir Yaz Masalı. (Uyarlayan: Emel Gürel Bala), Ankara: Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü.
• Terzi, F. (2011). Miyhavlar Tiyatrosu. Ankara: Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü.