5. SINIF TÜRKÇE DERS KİTABININ SÖZ VARLIĞI AÇISINDAN DERLEM TEMELLİ SIKLIK LİSTELERİYLE KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2020, Cilt: 24 Sayı: 1, 195 - 208, 05.04.2020

Filiz Mete

Öz

Ders kitapları daima eğitim öğretim alanında kullanılan en işlevsel araçlar
olmuştur. Eğitim sürecinin niteliğine etkisi kesin kabul edilen ders kitapları,
bu yönüyle çok önemli bir rol üstlenmektedir. Ders kitapları özellikle
öğrencilerin söz varlığının gelişmesinde önemli bir kaynaktır. Öğrenciler ders
kitaplarında karşılaştıkları metinler ve etkinliklerde farklı söz varlığı unsurlarıyla
karşılaşma fırsatı yakalamaktadır. Temel kelimeler, deyimler, atasözleri,
ikilemeler, kalıp sözler, terimler ve yabancı sözcükler söz varlığı kapsamına
girmektedir. Öğrencilerin söz varlığı gelişimi açısından bu unsurların derlem
temelli olarak belirlenmesi, Türkçede en sık kullanılan unsurların ders
kitaplarında yer alması ve öğretiminin hedeflenmesi gerekmektedir. 2018-2019
eğitim öğretim yılında ortaokul düzeyinde kullanılan 7 Türkçe ders kitabı
bulunmaktadır. Ortaokul sınıf düzeyleri için MEB Yayınları ve özel yayınevleri
tarafından hazırlanan farklı Türkçe ders kitapları bulunmaktadır. Ancak
ortaokul 5. sınıf düzeyi için yürürlükte MEB tarafından yayımlanmış sadece bir
Türkçe ders kitabı bulunmaktadır. Bu çalışmada beşinci sınıf düzeyi için MEB
tarafından hazırlanan beşinci sınıf Türkçe ders kitabının söz varlığı
bakımından incelenmesi yapılmıştır. Çalışmada söz konusu kitabın söz varlığı
unsurlarının kullanım sıklıkları belirlenmiştir. Elde edilen sıklık listeleri
derlem temelli sıklık listeleri ile karşılaştırılarak Türkçenin en sık
kullanılan kelimelerine ne oranda yer verdiği ortaya konmuştur. Çalışmada elde
edilecek sonuçların kelime öğretimi bakımından alana katkı sağlayacağı
düşünülmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Türkçe ders kitabı, söz varlığı, kelime sıklığı, sözlük

Kaynakça

• Aksan, Y., Aksan, M., Mersinli, Ü. & Demirhan, U. U. (2017). A frequency dictionary of Turkish. London and New York: Routledge.
• Arıcı, A. F. ve Ungan, S. (2008). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin yazılı anlatım çalışmalarının bazı yönlerden değerlendirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 317-328.
• Arıcı, A. F. (2008). Üniversite öğrencilerinin yazılı anlatım hataları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 209-220.
• Dağ, M,, Mete F. (2017). İlköğretim 5 ve 8. sınıf öğrencilerinin yazma ve konuşma becerilerinde söz varlığı kullanımının başarı puanlarıyla ilişkisinin incelenmesi. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 126-137.
• Esendemir, N. (2019). Türkçe öğretmenlerinin yazma stratejilerine ilişkin görüş ve farkındalıkları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkçe Eğitimi Anabilim Dalı.
• Göz, İ. (2003). Yazılı Türkçenin kelime sıklığı sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
• Karadağ, Ö. (2005). İlköğretim I. kademe öğrencilerinin kelime hazinesi üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Karadağ, Ö. (2017). Dil eğitimi araştırmaları için bir değişken önerisi: Kelime hazinesi katsayısı, Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6 (2), 532-537.
• Karadağ, Ö. (2019). Neden bir çocuk dili derlemine ihtiyacımız var?. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(3), 765-780.
• Karatay, H. (2007). Kelime öğretimi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(1), 141-153.
• Kurudayıoğlu, M. (2005). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin kelime hazinesi üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kurudayıoğlu, M. ve Karadağ, Ö. (2006). Ortak kelime hazinesi kazandırmada ilköğretim sekizinci sınıf Türkçe ders kitaplarının durumu. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), s.335-343.
• Mete, F. (2015). Yabancı dilde kelime öğretiminde resimlerin seviye ve taksonomiye uygun kullanımı, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Hacettepe Üniversitesi Yabancı Dil Olarak Türkçe Araştırmaları Dergisi, Yıl 2, Sayı 2 Kış, 81-95.
• Schmitt, N. (2000). Vocabulary in language teaching. Cambridge: Cambridge University Press.
• Thornbury, S. (2004). How to teach vocabulary. Essex: Pearson Education Limited.
• Vygotsky, L. S. (1998). Dil ve düşünce. İstanbul: Toplumsal Dönüşüm.