ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİNDE GAZETE MÜSABAKALARI VE REKLAMLARINDA OLUŞTURULMAK İSTENEN MODERN KADIN İDEALİ

Yıl 2021, Cilt: 25 Sayı: 1, 1 - 14, 05.04.2021

Gülperi Mezkit

Öz

Erken Cumhuriyet Dönemi, ulus-devlet bağlamında, Cumhuriyet değerlerinin ve kurumlarının oluşturulduğu, bu çerçevede Türkiye Cumhuriyeti’nin inşa edilmek üzere temellendirildiği 1920-1938 dönemi ile sınırlıdır. Bahse konu olan dönem içerisinde hukuksal ilişkilerden ekonomik ve kültürel ilişkilere kadar Batı dünyası ile birçok alanda ‘medeni seviyeyi yakalama’ adına benzerlikler kurulmaya çalışılmış ve hatta Batı’dan daha geri kalır bir tarafın olmadığını kanıtlamak üzere çeşitli faaliyetler düzenlenmiştir. Dahası Türk ailesi ve Türk kadını, modernitenin getirdiği yenilikler ile tanıştırılmış; kendilerinin de modern dünyaya ayak uydurmaları beklenmiş; ‘ideal Türk kadını nasıl olur?’ üzerine çeşitli müsabakalar düzenlenmiş; bu minvalde reklam metinleri ve görselleri yayımlanmıştır. Ele alınan çalışmada, Erken Cumhuriyet Dönemi yayınlarından olan ‘Tan ve Cumhuriyet’ Gazetesi’nin, modern Türk kadınının oluşturulması noktasındaki reklam metinleri ve müsabaka ilanlarının görsel ve metinsel içerik analizleri yapılacak; betimlenen ve idealize edilen Türk kadının özellikleri ortaya konacak ve sonuç kısmında Osmanlı kadınından Türk kadınına evirilen Cumhuriyet kadınından beklentiler, ortaya konulacaktır. 1920-1938 yılları arası sınırlarında yapılan bu araştırma, Tan ve Cumhuriyet Gazetesi reklam ve ilanlarından derlenen materyallerle sunulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Türk Kadını, modern, kadın, ideal

Kaynakça

• Acun, Fatma. Görsel Verilerde Kadın İmajı (1923-1960). SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. Aralık 2007, Sayı:16, ss.91-112.
• Arslan, Eylem. “Türk Televizyon Reklamlarında Toplumsal Cinsiyet Reklamlarında Toplumsal Cinsiyet Sunumları Açısından Yaşın Sosyo- Kültürel Değişkenlerle İlişkisi Üzerinden Analizi”. Milli Folklor, 2015, Yıl 27, Sayı 105.
• Balcı Meral, Tuzak Mervenur. Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Nezihe Muhiddin Özelinde Türk Kadınlarının Siyasi Hakları İçin Mücadelesi. Marmara Üniversitesi Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Dergisi, 2017, 1: 43-51.
• Berger, J. Görme Biçimleri. Metis Yayınları, İstanbul, 2016.
• Caporal, Bernard. Kemalizm Sonrasında Türk Kadını. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1982.
• Demirdirek Aynur. Osmanlı Kadınlarının Hayat Hakkı Arayışının Bir Hikâyesi. Ankara: İmge Kitabevi, 1993.
• Doğramacı, Emel. Türkiye’de Kadın Dünü, Bugünü. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 1989.
• Donovan, Josephine. Feminist Teori. İstanbul: İletişim Yayınları, 2000.
• Durakbaşa, Ayşe. Halide Edip, Türk Modernleşmesi ve Feminizm. İstanbul: İletişim Yayınları, 2000.
• Esen, Nükhet. Türk Romanında Aile Kurumu. Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı, 1991.
• Gümüş, Musa. “Anayasal Meşruti Yönetime Medhal: 1856 Islahat Fermanı’nın Tam Metin İncelemesi”. Bilig, Güz (2018), sayı 47.
• Onaylı Şengül, Gamze. Kadın Odaklı Reklamlarda Kadınlık Sunumu. Kadir Has Üniversitesi: Yüksek lisans Tezi, 2018.
• Özdemir, Mehmet. Türkiye’deki Reklamlarda Toplumsal Cinsiyet ve Sunumu. Millî Folklor. 2010, Yıl 22, Sayı 88.
• Öztürk, Emine. Türk Kadınının Feminizme Bakışı. İstanbul: Karmat Yayınları, 2007.
• Sancar, Serpil. Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti, Erkekler Devlet; Kadınlar Aile Kurar. İstanbul: İletişim Yayınları, 2017.
• Taşkıran, Tezer. Cumhuriyet’in 50. Yılında Türk Kadın Hakları. Ankara: Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı Yayınları, 1973.
• Tekin, İklim. Kadın Sorunlarına Yönelik Sosyal Sorumluluk Kampanyaları ve Reklâmlarda Kadın Cinsiyetinin Sunumu. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Yaşın Dökmen, Z. Toplumsal Cinsiyet. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2016.
• Zihnioğu, Yaprak. Kadınsız İnkılâp. İstanbul: Metis Yayınları, 2013.
• Süreli Yayınlar:
• Gürbüz Türk Çocuğu, 1926, s.3 sf:25. Gürbüz Türk Çocuğu, 1928, s.19 sf:47. Cumhuriyet, 23 Nisan 1929, sf:1. Akşam, 3 Ağustos 1932, s.1. Tan, 23.4.1935, s.13. Tan, 24.4.1935, s. 13. Tan, 26.4.1935, s.16. Tan, 24.5.1936, s. 7. Cumhuriyet, 23 Nisan 1937, s.21. Tan, 27 Nisan 1936, s.1. Tan, 24.5.1936, s. 7. Cumhuriyet, 23 Nisan 1937, s.21. Tan, 29.4.1937, s.7. Cumhuriyet, 16 İkinci Teşrin 1938, s.8. Tan, 28.4.1939, s.12. Tan, 27.4.1940, s.8. Akşam, 3.08.1932, s.1. Akşam, 5.08.1932, s.7