MİLLÎ MÜCADELE DÖNEMİ VE SONRASINDA TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NİN EKONOMİ POLİTİĞİNİN İNCELENMESİ (1918-1930)

Yıl 2021, Cilt: 25 Sayı: 2, 319 - 330, 31.08.2021

Ahmet Yusuf Yılmaz

Öz

Millî mücadele döneminde halk perişandır ve yoksulluklar içerisinde düşmana karşı mücadele vermeye çalışmaktadır. Yaşanan mücadelede Anadolu halkının zafere nasıl ulaştığı ve ulus devleti kurduğu bu makalenin konusunu oluşturmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti yöneticilerinin kuruluş yıllarında uyguladığı ekonomi politikalarına bakıldığında müdahaleci bir ekonomik yapı sergilediği görülmektedir. Yeni devletin kurulma sürecindeki buhranlı dönemde Max Weber’in karizmatik otorite tanımına uyan asker kökenli yöneticiler; yeterli sermayeye sahip olmadan, umutsuz, bitkin olan halka cesaret vererek umut olmuştur. Bu çalışmada Millî Mücadele ve sonrasındaki dönemde uygulanan ekonomi politikaları tetkik edilmektedir. Birinci Dünya Savaşının sona ermesiyle ulus inşa sürecinde (millî ekonominin kurulmasında) savaş ekonomisini, devletin kurulmasında uygulanan ilk ekonomi politikalarını, kurumlarını, vergilendirme sistemini ve yaşanan 1929 ekonomik krizinin nasıl atlatıldığını sonuçlarıyla ortaya koyma amacıyla o dönemi anlatan kaynaklar irdelenerek bu makale yazılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye Cumhuriyeti,, Millî Mücadele, Politika, Ekonomi

Kaynakça

• Afet İnan (1973). Türkiye Cumhuriyetinin İkinci Sanayi Planı 1936, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Akgüç, Ö. (1987). Türkiye’de Bankacılık, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Aysan, M. A. (1984). Ekonomik Görüşüyle Atatürk, İstanbul: Mustafa Kemal Derneği Yayınları.
• Aysan, M. A.(1992). “Atatürk’ün Ekonomik Görüşü: Devletçilik”, Atatürkçü Düşünce, Ankara: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Kurumu Yayınları.
• Bağış, A. İ. (1983). Osmanlı Ticaretinde Gayr-ı Müslimler-Kapitülasyonlar-Avrupa Tüccarları-Beratlı Tüccarlar ve Hayriye Tüccarları, Ankara: Turhan Kitabevi
• Berkes, N. (1975). 100 Soruda Türkiye İktisat Tarihi, c. I- II, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Çağan, N. ve arkadaşları(1997 ) Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi, I/1, Ankara: YÖK Yayınları.
• Cem, İ. (1979). Türkiye’de Geri Kalmışlığın Tarihi, İstanbul: Cem Yayınevi.
• Dursunoğlu, C. (1946). Milli Mücadele’de Erzurum, Ankara: Ziraat Bankası Yayını.
• Ergin, F.K. (1984). Atatürk, İstanbul: İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayınları.
• Ergin, F. (1977). Atatürk Zamanında Türk Ekonomisi, İstanbul: Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı Yayınları.
• Ergin, F. (1986). “I.Dünya Savaşı’nda ve Atatürk Döneminde Fiyatlar ve Gelirler” Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, c. III, s. VII, Kasım sayısı
• Eroğlu, H. (1992). “Atatürk ve Devletçilik”, Atatürkçü Düşünce. Ankara: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Kurumu Yayınları.
• Fukuyama, F. (2012) (çev. Hasan KAYA). Ulus İnşası, İstanbul: Profil Kitap.
• Heyet. Türk İstiklal Harbi, c.: VII, Genelkurmay Yayınları.
• Heyet. T.B.M.M. Zabıt Cerideleri Meclis Yayınları.
• İlkin, S. (l975). “Türkiye’de Merkez Bankası Fikrinin Gelişimi”, Türkiye İktisat Tarihi Semineri, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• İnönü, İ. (1987). Hatıralar, II. Kitap, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Kansu, M. M. (1988). Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber, c.: I-II, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Keskin, M. (1991). Hindistan Müslümanlarının Milli Mücadelede Türkiye’ye Yardımları (1919- 1923). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları.
• Kocabaşoğlu, U (edit.) (2001). Türkiye İş Bankası Tarihi, İstanbul.
• Kuruç, B. (1987). Mustafa Kemal Döneminde Ekonomi, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Kütükoğlu, M S. (1974). Osmanlı-İngiliz İktisadi Münasebetleri c.I (1580-1838). İstanbul: Türk Kültürünü Araştırma Vakfı Yayınları.
• Maliye Bakanlığı (1956). Mali Kanunlar, c. I, İstanbul: Damga Matbaası.
• Müderrisoğlu, A. (1990). Kurtuluş Savaşı’nın Mali Kaynakları, , Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Nebioğlu, O. (l986). Bir İmparatorluğun Çöküşü ve Kapitülasyonlar, Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Okyar, O. (1992). “Atatürk ve Devletçilik Politikası”, Atatürkçü Düşünce, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Ökçün, A. G. (1968). Türkiye İktisat Kongresi 1923-İzmir, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi.
• Ökçün, A. G. (1975). “1900-1930 Yılları Arasında Anonim Şirket Olarak Kurulan Bankalar”, Türkiye İktisat Tarihi Semineri. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Ölçen, A. N. (1997). Kemalizmin Ekonomisi, Ankara: Güldikeni Yayınları.
• Önsoy, R. (1999). Malî Tutsaklığa Giden Yol, Osmanlı Borçları 1854-1914, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Özdemir, B. (2010). Osmanlı Devleti Dış Borçları, Ankara: Mali Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayınları.
• Pakalın, M. Z. (1978). Maliye Teşkilatı Tarihi, c. I- IV, Ankara: Maliye Bakanlığı Tetkik Kurulu Yayınları.
• Savaş, V. F. (2017). İstiklal Savaşının Finansmanı, Ankara: Efil Yayınevi.
• Selek, S. (1966). Anadolu İhtilali, c. I, İstanbul: Burçak Yayınevi.
• Şahinkaya, S. (2009). Gazi Mustafa Kemal ve Cumhuriyet Ekonomisinin İnşası, Ankara: ODTÜ Yayınları.
• Tekeli, İ.-Selim İ. (1983). 1929 Dünya Buhranında Türkiye’nin İktisadi Politika Arayışları, Ankara: ODTÜ Yayınları.
• Tevetoğlu, F. (1987). Atatürk’le Samsun’a Çıkanlar, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Togan, Z. V. (1981). Bugünkü Türkili Türkistan ve Yakın Tarihi, İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Tokgöz, E. (2002). “Atatürk Dönemi İktisat Politikaları”, Atatürk’ten Günümüze Türkiye Ekonomisi (kitabı içinde), Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayını.
• Toprak, Z. (1979-80). ”Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı Finansmanı ve Para Politikası”, ODTÜ Gelişme Dergisi, Türkiye İktisat Tarihi Üzerine Araştırmalar II, Özel Sayı.
• Tural, M. A. (1987). Atatürk Devrinde İktisadi Yapılaşma ve Celal Bayar (1920-1938), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Weber, M. (2017). (çev. Bahadır Akın). Bürokrasi ve Otorite, Ankara: Adres Yayınları
• Yılmaz, A. Y. (2019). Serbest Cumhuriyet Fırkası, Ankara: Eski-Yeni Yayınları.
• Yılmaz, F.(1996). Devlet Borçlanması ve Osmanlı’dan Cumhuriyete Dış Borçlar (Düyun-ı Umumiye), İstanbul: Birleşik Yayıncılık. Yücekök, A. (1969). “1838 Ticaret Sözleşmeleri”. c. 23, no. I. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi.