SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ COĞRAFYA KADERDİR KAVRAMINA İLİŞKİN ALGILARI: BİR OLGUBİLİM ARAŞTIRMASI

Yıl 2022, Cilt: 26 Sayı: 1, 219 - 234, 11.04.2021

Memet Kuzey Yavuz Değirmenci Selçuk Göçgen

Öz

Toplumlar tarihsel olarak belirli bir coğrafya üzerinde yaşamlarını sürdürmüşler ve bu coğrafyada kendi egemenliklerini oluşturmuşlardır. Toplumlar bu coğrafyanın özelliklerinden etkilendikleri gibi coğrafyayı da etkilemişlerdir. Bu karşılıklı etkileşimi ifade eden çeşitli kavramlar kullanmışlardır. Coğrafya kaderdir kavramı da bunlardan biridir. Bu çalışmanın amacı sosyal bilgiler eğitimi anabilim dalında öğrenim gören öğretmen adaylarının “coğrafya kaderdir” kavramına yönelik algılarını ortaya koymaktır. Araştırma nitel araştırma desenlerinden biri olan olgubilim deseni kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubu Bayburt Eğitim Fakültesi Sosyal Bilgiler Eğitimi Anabilim Dalı’nda 2020-2021 akademik yılında öğrenim gören 147 öğretmen adayından oluşmaktadır. Öğretmen adaylarına “coğrafya kaderdir” kavramına yönelik algıları yarı yapılandırılmış görüşme formuyla toplanmıştır. Katılımcılardan elde edilen veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir. Katılımcıların coğrafya kaderdir kavramına ilişkin toplam 75 geçerli metafor ürettikleri görülmüştür. Bu metaforlar 6 farklı kategori altında toplanmıştır. Çalışma sonucunda katılımcıların daha çok toplumsal ilişkileri ifade insan, aile, anne-baba, memleket ve kimlik gibi kavramlar ile ilişkilendirdikleri belirlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler,, Öğretmen adayları, Metafor

Kaynakça

• Akbaş, Y., & Gençtürk, E. (2013). Coğrafi bilgi sistemi kavramına metaforik bakış. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 179-196.
• Akınoğlu, O. (2006). Coğrafya eğitimi ve toplum. Marmara Coğrafya Dergisi, 13, 25-48.
• Akyol, C. (2017). Metaforların kullanım alanları ve faydaları. B. Kılcan içinde, Metafor ve eğitimde metaforik çalışmalar için bir uygulama rehberi (s. 51-92). Ankara: Pegem Akademi.
• Alkış, S. (2009). Sosyal bilgilerde kavram öğretim. M. Safran içinde, Sosyal Bilgiler Öğretimi (s. 67-90). Ankara: Pegem Akademi. Arslan, M., & Bayrakçı, M. (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim öğretim açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 171, 100-108.
• Aydın, F. (2010). Secondary school students' metaphors about the geography concept. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(3), 1293-1322
• Aydın, F., & Ünaldı, Ü. (2010). Coğrfafya öğretmen adaylarının “coğrafya” kavramına ilişkin algılarının metaforlar yardımıyla analizi. International Online Journal of Educational Sciences, 2(2), 600-622.
• Beldağ, A. & Geçit, Y. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin coğrafya kavramına ilişkin algıları: Bir olgubilim araştırması. Doğu Coğrafya Dergisi, 22(37), 99-112 Burmakova, E. A. & Marugina, N. I. (2014). Cognitive approach to metaphor translation in literary discourse. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 154, 527-533
• Çelikten, M. (2006). Kültür ve öğretmen metaforları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(21), 269-283.
• Çoşkun, M. (2010). Lise öğrencilerinin iklim kavramıyla ilgili metaforları (zihinsel imgeleri). Turkish Studies, 5(3), 919-940.
• Değirmenci, Y. (2019). Öğretmen adaylarının bakış açısıyla Türkiye'nin coğrafi konumunun incelenmesi. Journal of Ağrı İbrahim Çeçen University Social Sciences Institute AİCUSBED 5(2) , 91-110.
• Doğanay, h. (2000). Coğrafyaya Giriş . Konya: Çizgi Kitapevi.
• Duran, Y. & Aladağ, C. (2018). Ortaöğretim öğrencilerinin vatan kavramına ilişkin algılarının metaforla belirlenmesi. Turkish Studies, 13(19), 589-614.
• Durmuş, E. & Baş, K. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının coğrafya kavramına ilişkin metaforik algıları Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(1), 75-92.
• Geçit, Y. & Gençer, G. (2011). Sınıf öğretmenliği 1. sınıf öğrencilerinin coğrafya algılarının metafor yoluyla belirlenmesi (Rize Üniversitesi örneği). Marmara Coğrafya Dergisi, (23), 1-19.
• Genç , F., N. (2007). Türkiye'de doğal afetler ve doğal afetlerde risk. Stratejik Araştırmalar Dergisi,9, 201-226.
• Kaya, B., & Bozyiğit, R. (2019). Coğrafya öğretmen adaylarının coğrafya kavramı üzerine düşünceleri. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 39, 55-69.
• Kaya, M. F. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarını çevre sorunlarına ilişkin algıları:metafor analizi örneği.. ElektronicTurkish Studies, 9 (2), 917-931.
• Keçe, M. (2014). Tarih ve sosyal bilgiler öğretmen adaylarının bazı tarih kavramlarına ilişkin algıların metaforlar yoluyla analizi..Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 143-156.
• Kelleci, D. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının iklim kavramına ilişkin algılarının metafor yoluyla incelenmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Giresun: Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kocalar , A. o., & Demirkaya, H. (2014 Coğrafya öğrenmek niçin önemlidir? Lise öğrencilerinin algıları. Eastern Geographical Review, 19(32), 123-144.
• Lakoff, G., & Johnson, M. (2015). Metaforlar hayat, anlam ve dil (Çev. Gökhan Yavuz Demir). İstanbul: İthaki yayınları.
• McIntrye, K. (1996). Geography as destiny: Cities, villages and Khmer Rouge Orientalism . Studies in Society and History, 38(4), 730-758.
• Meydan, A., & Akkuş, A. (2018). Sınıf öğremeni adaylarının Türkiye'nin Ortadoğu stratejisi ile ilgili görüşleri. Future Visions Journali 2(3), 1-7.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). An expanded source book qualitative data analysis. (Second edition). Thousand Oaks, California: Sage Publications.
• Morgan, G. (1998). Yönetim ve örgüt teorilerinde metafor. İstanbul: Mess Yayınları.
• Okşar, Y. (2018). Din ve coğrafya ilişkisi: Şemsü'd-Din es-Semerkandî ve İbn Haldûn'un yedi iklim anlayışlarının karşılaştırmalı analizi. Çukurova Üniversitesi İlahiyet Fakültesi Dergisi, 18(2), 1035-1069.
• Özkan, R. & Taşkın, M. A. (2014). İlköğretim öğrencilerinin vatan olgusuna ilişkin algılarının belirlenmesi. Tarih Okulu Dergisi, 7 (XVII), 889-906.
• Öztürk, Ç. (2007). Sosyal bilgiler, sınıf ve fen bilgisi öğretmen adaylarının "coğrafya" kavramına yönelik metafor durumları. Ahi Evren Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 8(2), 55-69.
• Öztürk, M., & Alkış, S. (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının coğrafya ile ilgili algılamaları. Elementary Education Online, 8(3), 782-797.
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 55, 459-496.
• Saban, A., Koçbeker, B. N., & Saban, A. (2006). An investigation of the concept of teachers among prospective teachers through metaphor analysis, 6(2). Educational Sciences: Theory & Practive, 509-522.
• Senemoğlu, N. (2007). Gelişim öğrenme ve öğretim: Kuramdan uygulamaya. Ankara: Gönül Yayıncılık .
• Solak, S. G., & Görmez, K. (2017). Kentte mekân kimlik etkileşimine dair bir çözümleme. Paradoks Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, 13(Özel Sayı-1), 65-84.
• TDK (2011). Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (7. Baskı). Ankara: Seçkin yayıncılık.
• Zeren, M. G. (2015). Üniversite öğrencilerinin gözü ile coğrafya eğitimcisi: Bir olgubilim araştırması. Eastern Geographical Review, 20(33), 189-207.