Durkheim’ın Metodolojisi: Eski Fakat Çağdaş Tartışmalar

Yıl 2022, Cilt: 26 Sayı: 2, 289 - 304, 03.08.2022

Mehmet Fatih Güloğlu

Öz

2000’li yıllarda Durkheim araştırmacıları arasında üç isim öne çıkmıştır: R. Alun Jones, Warren Schmaus ve Anne W. Rawls. Bu üç isim arasında Durkheim’ın felsefi kökenleri ve metodolojisi bağlamında tartışmalar yürütülmüştür. Bu makalede, zikredilen üç ismin Durkheim’ın metodolojisinin ana sütunları olan ampirizme bakışını, sosyolojik araştırmada hipotez kullanıma dayalı bilimsel yaklaşımını ve kategorilerin toplumsallığına yönelik tutumunu nasıl yorumladıkları tartışılmıştır. Schmaus, Durkheim’ı eklektik spiritüalist bir geleneğin ürünü olarak değerlendirip onun bütünüyle ampirist olarak görülemeyeceğini ifade edip ‘ampirik tümdengelim’e başvurduğunu ifade eder. Rawls ise, Durkheim’ın hipotez kullanma girişiminin İngiliz ampirizmiyle yakından ilişkili olduğunu ve Hume ile birçok konuda hemfikir olduğunu belirtir ve onu bir ‘sosyo-ampirist’ olarak tanımlar. Jones ise, Durkheim’ın sosyolojinin inşasındaki amaçlarının ahlaki ve politik olduğunu ve bu nedenle de onun ‘sosyal realist’ olduğunu dile getirir. Çalışmada bu üç yazarın yürüttüğü ampirizm, kategori ve hipotez tartışmalarından hareketle Durkheim’ın metodolojisinin tarihsel öneminin altı bir kez daha çizilmiştir. Durkheim’ın bir yandan epistemolojik olarak ampirizm ve apriorizm gerilimini aşmaya çalıştığı bunu yapabilmek için kategorileri toplumsallaştırdığı ve naturalistik eğilimleri nedeniyle bir ampirik araştırmacı gibi hipotezleri kullanmak yönünde eğiliminin olduğu ve bunlarla birlikte ampirik verinin soyutlanması gerektiğini de vurguladığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Durkheim, metodoloji, ampirizm, kategori, hipotez

Kaynakça

• Alexander J. C. ve Smith, P. (2008). Introduction: the new Durkheim. J. C. Alexander & P Smith (Ed.) Cambridge Companion of Durkheim içinde (s. 1-41) Cambridge: Cambridge University Press.
• Bellah, R. (1959). Durkheim and history, American Sociological Review. Vol. 24, No. 4, pp. 447-461.
• Belvedere, C. (2017). Fenomenolojik sosyolojinin kurucu babası olarak Durkheim. B. Balkız & Ü. Tatlıcan (Ed.), Emile Durkheim’ın Sosyolojisi ve Felsefesi içinde (s. 457-480). İstanbul: Islık Yayınları.
• Bumin, Tülin (2001). Hegel. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Coenen, H. (2017). Durkheim’ın çalışmalarının fenomenolojik okumasında gelişmeler. B. Balkız & Ü. Tatlıcan (Ed.), Emile Durkheim’ın Sosyolojisi ve Felsefesi içinde (s. 443-456). İstanbul: Islık Yayınları.
• Durkheim, E. (1965). Montesquieu and Roussesau: forerunners of sociology. (R. Manheim, Trans). USA: University of Michigan Press.
• Durkheim, E. (2002). İntihar. (Ö. Ozankaya, Çev.). İstanbul: Cem Yayınevi.
• Durkheim, E. (2006). Toplumsal işbölümü. (Ö. Ozankaya, Çev.). İstanbul: Cem Yayınevi.
• Durkheim, E: (2009). Dini hayatın ilk şekilleri. (İ. Er, Çev.). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Durkheim, E. (2010). Sosyolojik yöntemin kuralları. (C. Saraçoğlu, Çev.). İstanbul: Bordo-Siyah.
• Durkheim, E. (2015). Sosyoloji ve felsefe. (M. Elma, Çev.). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Durkheim, E. (2017). İnsan doğasının ikiliği ve toplumsal koşulları. B. Balkız & Ü. Tatlıcan (Ed.), Emile Durkheim’ın Sosyolojisi ve Felsefesi içinde (s. 71—89). İstanbul: Islık Yayınları.
• Emirbayer, M. (1996). Durkheim’s Contribution to the Sociological Analysis History. Sociological Forum, Vol.11. No: 2. Pp. 263-284.
• Forunier, M. (2008). “Durkheim’s life and context: something new about Durkheim”. J. C. Alexander & P. Smith (Ed.), Cambridge Companion of Durkheim içinde (s. 41-70) . Cambridge: Cambridge University Press.
• Frolov İ. (1991). Felsefe sözlüğü. (A. Çalışlar, Çev.). İstanbul: Cem Yayınevi.
• Garfinkel, H. (2015). Etnometodolojide araştırmalar. (Ü. Tatlıcan, Çev.). Ankara: Heretik Yayınları.
• Giddens, A. (2000). Tarihsel materyalizmin çağdaş eleştirisi. (Ü. Tatlıcan, Çev.). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Hacking I. (2005). Şansın terbiye edilişi. (M. Moralı, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Hirst, P., Q. (2011). Durkheim, Bernard and epistemology. London: Routledge.
• Hume, D. (2009). İnsan doğası üzerine bir inceleme. (E. Baylan, Çev.). Ankara: Bilgesu.
• Hume, D. (1976). İnsan anlama yetisi üzerine bir soruşturma. (O. Arıoba Çev.). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Jones, R. A. (1975). Durkheim in context: a reply to Perrin. University of Illinois-Urbana. The Sociological Quarterly. 16, 551-559.
• Jones, R. A. (1983). The new history of sociology. Review of Sociology. 9, 447-469.
• Jones, R. A. (1986). Durkheim, Frazer, and Smith: the role of analogies and exemplars in the development of Durkheim's sociology of religion. American Journal of Sociology. 92(3), 596-627.
• Jones, R. A. ve Kibbee D. A. (1993). Durkheim, Language, and history: a pragmatist perspective. Sociological Theory. 11(29), 152-170.
• Jones, R.A., (1994). Ambivalent Cartesians: Durkheim, Montesquieu, and method. American Journal of Sociology. 100(1), 1-39.
• Jones, R. A. (2004). The development of Durkheim's social realism. Cambridge: Cambridge University Press.
• Kant, İ. (2010). Arı usun eleştirisi. (A. Yardımlı, Çev.). İstanbul: İdea Yayınevi.
• Lukes, S. (2017). Durkheim’ın bilgi sosyolojisi”. B. Balkız & Ü. Tatlıcan (Ed.), Emile Durkheim’ın Sosyolojisi ve Felsefesi içinde (s. 584-597). İstanbul: Islık Yayınları.
• Lukes, S. (1973). Emile Durkheim: His life and work. Penguin Books: New York.
• Mestoviç, S. G. (2015). 21. yüzyılda Durkheim. (S. Güldal- S. Güldal, Çev.). İstanbul: Matbu Kitap.
• Özel, N. (2016). Hume’un skeptisizmi açısından temel inançların gerekçelendirilme sorunu. (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Pope, W. (1973). Classic on classic: Parsons’s ınterpretation of Durkheim. American sociological review, 38 (4), pp. 399-415.
• Rawls A. W. (1996). Durkheim's epistemology: the neglected argument. American Journal of Sociology. 102(2), 430-482.
• Rawls A. W. (1997). Durkheim's epistemology: the ınitial critique, 1915-1924. The Sociological Quarterly. 38(1), 111-145.
• Rawls A. W(1998). Durkheım’s challenge to philosophy: human reason explained as a product of enacted social practice commentary and debate, Rawls, Durkheim, and causality: a critical discussion. American Journal Of Sociology. 104(3), 872-886.
• Rawls A. W (2004). Epistemology and practice Durkheim’s the elementary forms of religious life. Cambridge: Cambridge University Press.
• Rawls, A. W. & Jeffery A. & Mann D., (2013). locating the modern sacred: moral/social facts and constitutive practices. Journal of Classical Sociology. 16(1), 53–68.
• Rawls, A. W. And Turowetz, J. (2019), “Introduction to Parsons’ Primer”, ins: Harold Garfinkel: Parsons’ Primer”, Edit: Rawl, A. W. , J. B. Metzler, Berlin.
• Rosati, M. (2005). epistemology and practice: Durkheim's the elementary forms of religious life by Anne Warfield Rawls. Durkheimian Studies. New Series. 11, 124-126.
• Schmaus, W. (1998). commentary and debate, Rawls, Durkheim, and causality: a critical discussion. American Journal of Sociology. 104(3), 872-886.
• Schmaus, W.(1999). Functionalism and the meaning of social facts. Philosophy of Science. 66, 314-323.
• Schmaus, Warren (2001). Durkheim's early views on philosophy, hypotheses, and sociology. Durkheimian Studies. 7, 9-20.
• Schmaus, W. (2003). Kant’s reception in france: theories of the categories in academic philosophy, psychology, and social science. Perspectives on Science. 11(1), 3-36.
• Schmaus, W. (2004). Rethinking Durkheim and his tradition. New York: Cambridge University Press.
• Schmaus, W. (2006). Renouvier and the method of hypothesis. Studies in History and Philosophy of Science. 38, 132–148.
• Strenski, I. (1989). Durkheim, Hamelin and the French Hegel. Historical Reflections. 16, 135-170.