Toplam Kalite Yönetimi Uygulamalarının Gıda Sektörü Çalışanlarının Yeşil Örgütsel Davranışları Üzerine Etkisi

Yıl 2023, Cilt: 27 Sayı: 1, 117 - 132, 30.03.2023

M. Adil Salepçioğlu Pınar Kırca

Öz

Bu çalışma toplam kalite yönetimi uygulamalarının gıda sektörü çalışanlarının yeşil örgütsel davranışları üzerinde bir etkisi olup olmadığını ortaya koymak amacı yapılmıştır. İnsanoğlu başlangıçtan günümüze dünyadaki kaynakları tüketerek gelmiştir. Günümüzde çevreye karşı duyulan hassasiyetin artması ile işletmelerin de süreçlerinde yeşil davranışları benimsemesi ve çevreci politikalara yönelmesi kaçınılmazdır. Toplam kalite yönetimi uygulamaları uzun yıllardır işletmelerde kullanılmakta ve işletmelerin stratejileri ile uyumlu olarak işletilmektedir. İnsanların tükettiği kaynakların yerine gelmesinin uzun yıllar aldığının farkına varması ile çevre tanımına bakış açısı genişlemiştir. Bu bakış açısı tüketim alışkanlıklarında ve satın alma tercihlerinde çevreye saygılı ürün ve hizmetlere olan talebi arttırmış ve işletmelerin politikalarını gözden geçirip “yeşil” uygulamalar benimsemelerini sağlamıştır. Gıda üretim sektörü doğal kaynakların en çok kullanıldığı sektörlerden biri olup, üretimde sürdürülebilirliğin sağlanması önem arz etmektedir. Çalışmamızda ilk önce dünyada ve Türkiye’de gıda sektöründen bahsedilmiş, daha sonra toplam kalite yönetimi ve yeşil örgütsel davranış kavramları hakkında bilgi verilmiştir. Sonrasında araştırma bulguları analiz edilerek gıda işletmelerindeki toplam kalite yönetimi uygulamalarının çalışanların yeşil örgütsel davranışlarını kısmen etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Varılan sonuçlar neticesinde işletmelerdeki yeşil davranışların geliştirilmesi için toplam kalite yönetimi unsurlarının kullanılmaya devam edilmesi önemlidir. İşletmelerdeki yetkilendirme, müşteri odaklılık, yönetim liderliği ve sürekli geliştirme ile ilgili toplam kalite uygulamalarının yeşil davranışlara olan pozitif yönlü etkisi göz önüne alınarak çevresel strateji ve hedefler bu doğrultuda belirlenmelidir.

Anahtar Kelimeler

toplam kalite yönetimi, yeşil örgütsel davranış, yeşil ekonomi

Kaynakça

• Aswathappa, K. (2016). Organisational Behaviour. Mumbai: Himalaya Publishing House Pvt Ltd.
• Bohdanowicz, P., Zientara, P., & Novotna, E. (2011). International Hotel Chains and Environmental Protection: Analysis of Hilton's we Care! Programme. Journal of Sustainable Tourism, 797-816.
• Boiral, O., & Paille, P. (2012). Organisational Citizenship Behaviour for the Environment: Measurement and Validation. Journal of Business Ethics, 109.
• Bulu, M., Eraslan, İ. H., & Burca, M. (2007). Türk Gıda Sektörünün Uluslararası Rekabetçilik Düzeyinin Analizi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 311-335.
• Dinçer, Ö., & Fidan, Y. (1997). İşletme Yönetimine Giriş. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Frederick, P. (2014). Organisational Behaviour and its Role in Management of Business. Global Journal of Finance and Management, 563-568.
• Güneş, E., Keskin, B., & Kıymaz, T. (2014). Gıda Sanayinde Yeşil Ekonomi ve Uygulamaları. Ulusal Tarım Ekonomi Kongresi. Samsun. Hall, R. (1994). Sociology of Work. California: A Sage Publications Company.
• Hurma, H. (2014). Yeşil Ekonomi Çerçevesinde Küresel Tarımın Geleceği. 11. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi. Samsun.
• Juran, M., & Godfrey, A. (2000). Juran's Quality Handbook. Singapore: McGraw-Hill Book Co.
• Kalaycı, Ş. (2008). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Kanne, A. (2011). Green Recruitment, Development and Engagement Going Green: The Psycology of Sustainability in the Workplace. London Metropolitan University.
• Kuşat, N. (2013). Yeşil Sürdürülebilirlik için Yeşil Ekonomi: Avantaj ve Dezavantajları- Türkiye İncelemesi. Journal of Yaşar University, 4896-4916.
• Meydan, C. H., & Şeşen, H. (2011). Yapısal Eşitlik Modellemesi AMOS Uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Nemli, E. (2000). Çevreye Duyarlı Yönetim Anlayışı. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 23-24.
• Norton, T., Parker, S., Zacher, H., & Ashkanasy, N. (2015). Employee Green Behaviour: aTheoretical Framework, Multi Review and Future Research Agenda. Organisation and Environment, 103-125.
• Oakland, J. S. (1989). Total Quality Management. London: Heinemann Professional.
• Organ, D. W., & Konovsky, M. A. (1989). Cognitive Versus Affective Determinants of Organisational Citizenship Behaviour. Journal of Applied Psychology, 157-164.
• Özçağ, M., & Hotunluoğlu, H. (2015). KAlkınma Anlayışında Yeni Bir Boyut: Yeşil Ekonomi. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:13 Sayı: 2, 313. Pezikoğlu, F. (2016). Yeşil Ekonomi Göstergeleri ve Yeşil Etiketler. 7. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi.
• Saha, M., & Darnton, G. (2005). Green Companies or Green Con-panies: Are Companies Really Green or Are They Pretending to Be? Business and Society Rewiev, 117-157.
• Salepçioğlu, A. (1999). Küreselleşme Süreci Bağlamında Yalın Kalite Analizi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siyasal Bilgiler Fakültesi.
• Şimşek, M. (2002). TKY ve Tarihteki Bir Uygulaması. İstanbul: Hayat Yayınları.
• T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı. (2019). Gıda ve İçecek Sektörü Raporu. Ankara: Sanayi ve Verimlilik Genel Müdürlüğü.
• Tanachnick, B., & Fidell, L. (2007). Using Multivariate Statics. Boston: Allyn ve Bacon.