II. Dünya Savaşı Yıllarında Almanya’nın Türkiye’ye Baskısı ve Savaşın İçerisine Çekme Çabaları

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 13 - 21, 30.03.2023

Osman Akandere

Öz

II. Dünya Savaşı sırasında hem Mihver Devletleri hem de Müttefik Devletler Türkiye'yi savaşın içine çekmeye çalışmıştır. Müttefik Devletleri savaşın başında Türkiye'yi kendi saflarına sokmak için çok uğraştılar. O dönemde Almanya, Türkiye'nin tarafsız kalmasını istiyordu. Ancak Türkiye, kendini güvende hissetmek için Fransa ve İngiltere ile Üçlü İttifak Antlaşması imzalayarak Müttefik Devletleri'nden gelebilecek herhangi bir tehdidi önlemeyi amaçlamıştır.II. Dünya Savaşı sırasında 6 Nisan 1941'de Yunanistan veYugoslavya'ya savaş ilan eden Almanya, Yunanistan'ı tamamıyla işgal ettikten sonra kısa sürede Türkiye ve Yunanistan sınırına geldi. Almanya'nın savaş başladıktan kısa bir süre içinde Balkanlar’a, Akdeniz'e ve Ege'deki Yunan Adaları'na hâkim olması Türkiye'yi büyük ölçüde rahatsız etmiştir. Türkiye sınırına gelen Almanya bu durumu fırsat bilerek Türkiye'yi kendi saflarında savaşa katılmaya zorlamaya başladı. Bu günlerde Reşit Ali Geylani darbe ile Irak’ta iktidara geldikten sonra Almanya'dan gücünü pekiştirmek için yardım istemiştir. Almanya, Irak'taki yeni hükümete askeri yardım sağlamak için Türkiye'yi bir köprü olarak kullanmayı amaçlıyordu. Buna karşılık Almanya, Türkiye'nin olası toprak taleplerini kabul edeceğini bildirdi. Ayrıca Almanya, 18 Nisan 1941'de Türk-Alman Dostluk Antlaşması'nı imzalayarak Türkiye'yi savaşa çekmeye çalıştı. Müttefik Devletler, Almanya'nın Türkiye'yi savaşa çekme çabalarının sürdüğü bu dönemde Türkiye'nin tarafsız kalmasını istedi. Bu olaydan da anlaşılacağı üzere hem Mihver Devletlerinin hem de Müttefik Devletlerinin Türkiye'nin savaşa dahil olup olmayacağına ilişkin görüşleri
farklılaşmaktadır.Neticede Türkiye savaşa katılmamak için bir denge politikası izlemeye çalıştı. Bu politikanın temel amacı, Türkiye'nin toprak bütünlüğünü korumak ve tam bağımsız bir Türkiye'yi sürdürmektir. Sonuç olarak Türkiye amacı doğrultusunda başarılı olmuş, savaşa katılmamış ve mümkün olduğu kadar tarafsız kalmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye,, Almanya,, Almanya Baskısı,, Türk Alman Dostluk ve Saldırmazlık Antlaşması,, Müttefikler

Kaynakça

• Armaoğlu, F. (1984), 20. Yüzyıl Siyasî Tarihi (1914-1980), İkinci Basım, Ankara.
• Baskın O. (1981), “Atatürk’te ve Günümüzde Bağımsızlık ve Batılılaşma Kavramları”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi (AÜ SBFD), Atatürk Özel Sayısı, Cilt: XXXVI, Nr. 194, (Ocak-Aralık 1981).
• Barutçu, A. F. (1977), Siyasî Anılar (1939-1954), Milliyet Yayınları, İstanbul.
• Bilge, A. S. (1992), Güç Komşuluk, Türkiye-Sovyetler Birliği İlişkileri (1920-1964), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara.
• Burçak, R. S. (1954), Türkiye’de Demokrasiye Geçiş 1945-1950.
• Çelik, E. (1969), 100 Soruda Türkiye’nin Dış Politika Tarihi, I. Baskı, Gerçek Yayınevi, İstanbul.
• Deringil, S. (1979), Turkish Foreign Policy During The Second World War, Cambridge Universty Press, Norwich.
• Deringil S.1986), “İkinci Dünya Savaşı’nda Türk Dış Politikası”, Tarih ve Toplum, S. 35, Erkin, F. C. (1968), Türk Sovyet İlişkileri ve Boğazlar Meselesi, Başnur Matbaası, Ankara. Goloğlu, M. (1974), Millî Şef Dönemi, Ankara.
• Gürün, K. (1991), Türk-Sovyet İlişkileri (1920-1953), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Jaeschke, G. (1990), Türkiye Kronolojisi (1938-1945), Çev. Gülayşe Koçak, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Koçak, C. (1991), Türk-Alman İlişkileri (1923-1939), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Koçak, C. (1986), Türkiye’de Millî Şef Dönemi (1938-1945), Yurt Yayınları, Ankara.
• Kop, K. K. (1945), Milli Şef’in Söylev, Demeç ve Mesajları, Akay Kitabevi, İstanbul.
• Kurat, Y. T. (1975) “Elli Yıllık Cumhuriyetin Dış Politikası (1923-1973)”, Belleten, C. XXXIX, S. 153-156, Ankara
• Önder, Z. (1977), Die Türkische Aussenpolitik im Zweiten Welt-Krieg, Münschen.
• Özdağ, Ü. (1991), Ordu, Siyaset İlişkisi (İnönü ve Atatürk Dönemleri), Gündoğan Yayınları, Ankara.
• Sarınay, Y. (1988), Türkiye’nin Batı İttifakına Yönelişi ve Nato’ya Girişi, Ankara. Sarkis, K. (1939), Sicilli Kavanini, C.XX, Cihan Kitaphanesi.
• Soysal, İ. (1983), Tarihçeleri ve Açıklamaları ile Birlikte Türkiye’nin Siyasal Anlaşmaları, I. Cilt (1920-1945), Ankara.
• Timur, T. (1991), Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş, İletişim Yayınları, Ankara.
• US, A. (1966), 1930-1950 Hatıra Notları, Atatürk, İnönü, İkinci Dünya Harbi ve Demokrasi Rejimine Giriş Devri Hatıraları, Vakit Matbaası, İstanbul.
• Ülman, H. (1979), Türk-Amerikan Diplomatik Münasebetleri 1939-1947), İkinci Cihan Harbi Başından Truman Doktrinine Kadar, A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara.
• Yeşil, A. (1988), Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.