Down Sendromlu Bireylerde Dil Ve Konuşma Güçlükleri İle İlgili Öğretmen Görüşlerinin İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 109 - 126, 15.12.2025

Ersin Ateş

https://doi.org/10.69485/tseji.1699371

Öz

Down sendromu (DS) olan öğrenciye sahip öğretmenlerin dil ve konuşma güçlüğüne yönelik yeterliklerini değerlendirmektir. Bu araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmış olup DS’li öğrencileri olan 22 öğretmen ile yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak veriler toplanmıştır. Öğretmenlerle yapılan görüşmelerde öğrencilerle ilgili “yaş, cinsiyet, güçlük düzeyi” gibi demografik bilgilere yer verilmiş olup öğretmenlerle ilgili olarak da “cinsiyet, kıdem, kurum türü ve branş” gibi demografik bilgiler toplanmıştır. Araştırma kapsamında öğretmenlerin yeterliklerini değerlendirmek amacıyla öğretmenlerden (1)“DS’li çocuklarda dil ve konuşma güçlüğü özellikleri” (2)“DS’li çocuklarda dil ve konuşma güçlüğü öğretmen yeterlikleri” (3)“DS’li bir öğrenciye sahip olmanın sınıf ikliminde etkileri” (4)“DS’li öğrenciye sahip olmanın öğretmenin kişisel yaşantısı üzerindeki etkileri” başlıklarında ele alınmıştır. Öğretmenler DS’li öğrencilerin ses kısıklığı ya da boğukluk, ses ve heceleri atlama veya karıştırarak söyleme, ses tekrarları yapma, son sesleri düşürme, hızlı ve düzensiz konuşma, kekemelik, az sözcük kullanma, az konuşma, işaret veya tepkilerle iletişim kurma, sözcük ve cümle kurmada zorlanma, basit ve kısa cümle kullanma isteği gibi problemlerle karşılaştıklarını vurgulamışlardır.

Anahtar Kelimeler

Dil ve konuşma güçlüğü , Down sendromlu çocuklar , öğretmen yeterliği

Kaynakça

• Abbeduto, L., Warren, S. F., & Conners, F. A. (2007). Language development in Down syndrome: From the prelinguistic period to the acquisition of literacy. Mental Retardation and Developmental Disabilities Research Reviews, 13(3), 247–261. https://doi.org/10.1002/mrdd.20145
• Acarlar, F. (2006). Down sendromlu çocuklar ve yetişkinlerde dil gelişimi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 7(1), 1–13. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000100
• Aslan Bağcı, Ö., Karaca, M. A., & Çelik, O. T. (2025). Teachers’ perceptions of children with autism spectrum disorder: A comparison between special education and preschool teachers. BMC Psychology, 13, 252. https://doi.org/10.1186/s40359-025-02580-9
• Aslan Bağcı, Ö., & Sarı, H. (2024). İşitme engelliler ve eğitimleri. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Ateş, E. (2024). Dil ve konuşma güçlüğü olan öğrencilerle çalışan öğretmenler için geliştirilen eğitim programının yeterliklerine etkisinin değerlendirilmesi[Doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi].
• Ateş, N. A. (2020). 5–7 yaş arasında konuşma sesi bozukluğu olan ve olmayan çocukların dil gelişimi ve bilişsel gelişimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi[Yüksek lisans tezi, Medipol Üniversitesi].
• Aydın, B. (2014). Down sendromlu bireylerin dil kullanımının sesbilimsel incelemesi: Nörodilbilimsel değerlendirme. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(3), 243–256.
• Bağcı, Ö. A., & Sarı, H. (2024). Evaluating the perspectives of teachers with hearing-impaired students on their professional competencies. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 25(1), 93–110. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.1153895
• Berglund, E., Eriksson, M., & Johansson, I. (2001). Parental reports of spoken language skills in children with Down syndrome. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 44(1), 179–191. https://doi.org/10.1044/1092-4388(2001/015)
• Bilginer, H. (2002). Down sendromlu çocuklarda dil durumu. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 19(2), 25–40.
• Bull, M. J. (2020). Down syndrome. New England Journal of Medicine, 382(24), 2344–2352. https://doi.org/10.1056/NEJMra1706537
• Chapman, R. S., Seung, H., Schwartz, S. E., & Kay-Raining Bird, E. (2000). Predicting language production in children and adolescents with Down syndrome: The role of comprehension. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 43(2), 340–350. https://doi.org/10.1044/jslhr.4302.340
• Coppus, A. M. W. (2013). People with intellectual disability: What do we know about adulthood and life expectancy? Developmental Disabilities Research Reviews, 18(1), 6–16. https://doi.org/10.1002/ddrr.1123
• Çengelci, B. (2009). Otizm ve Down sendromlu çocuğa sahip annelerin kaygı, umutsuzluk ve tükenmişlik duygularının karşılaştırılması. Ege Eğitim Dergisi, 10(2), 1–23.
• Çengelci, T. (2010). İlköğretim beşinci sınıf sosyal bilgiler dersinde değerler eğitiminin gerçekleştirilmesine ilişkin bir durum çalışması[Doktora tezi, Anadolu Üniversitesi].
• Farquharson, K. (2015). After dismissal: Examining the language, literacy, and cognitive skills of children with remediated speech sound disorders. Perspectives on School-Based Issues, 16(2), 50–59. https://doi.org/10.1044/sbi16.2.50
• Gönen, A., Kılıç, K., & Koçak, F. (2024). Özel eğitim anaokullarında çalışmakta olan öğretmenlerin yaşadıkları güçlüklerin belirlenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 969–990. https://doi.org/10.17679/inuefd.1345721
• Hastings, R., Beck, A., & Hill, C. (2005). Positive contributions made by children with an intellectual disability in the family: Mothers’ and fathers’ perceptions. Journal of Intellectual Disabilities, 9(2), 155–165. https://doi.org/10.1177/1744629505049720
• Kumin, L. (2006). Speech intelligibility and childhood verbal apraxia in children with Down syndrome. Down Syndrome Research and Practice, 10(1), 10–22. https://doi.org/10.3104/reports.301
• Kumin, L., & Bahr, D. C. (1999). Patterns of feeding, eating, and drinking in young children with Down syndrome with oral motor concerns. Down Syndrome Quarterly, 4(1), 1–8.
• Määttä, T., Kaski, M., Taanila, A., Keinänen-Kiukaanniemi, S., & Livanainen, M. (2006). Sensory impairments and health concerns related to the degree of intellectual disability in people with Down syndrome. Down Syndrome Research and Practice, 11(2), 78–83. https://doi.org/10.3104/reports.317
• Nalbant, S. (2011). 14 haftalık fiziksel aktivite programının Down sendromlu çocukların motor gelişimleri ve günlük yaşam aktiviteleri üzerindeki etkisinin incelenmesi[Doktora tezi, Akdeniz Üniversitesi].
• Parker, S. E., Mai, C. T., Canfield, M. A., Rickard, R., Wang, Y., Meyer, R. E., ... & Kirby, R. S. (2010). Updated national birth prevalence estimates for selected birth defects in the United States, 2004–2006. Birth Defects Research Part A: Clinical and Molecular Teratology, 88(12), 1008–1016. https://doi.org/10.1002/bdra.20735
• Petty, H., & Sadler, J. (1996). Down sendromlu çocukların ana akım okullara entegrasyonu: Öğretmenlerin bilgisi, ihtiyaçları, tutumları ve beklentileri. Down Sendromu Araştırması ve Uygulaması, 4(1), 15–24.
• Şahin, A. (2022). 1–4 yaş arasındaki tipik gelişim gösteren ve Down sendromlu çocukların pragmatik dil becerilerinin incelenmesi[Yüksek lisans tezi, Kapadokya Üniversitesi].
• Tezel, D. (2015). Erken çocuklukta günlük iletişim becerilerinin pragmatik profillerinin değerlendirilmesi[Doktora tezi, TrakyaÜniversitesi].
• Toker, M., Başgül, Ş. S., & Özaydın, L. (2019). Down sendromlu çocuğa sahip annelerin aile gereksinimlerinin belirlenmesi ve sosyal destek algılarına yönelik görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 20(4), 651–676. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.515452
• Oturaklı, B. (2023). Sözel davranış yaklaşımının Down sendromlu çocukların tersine söz içi becerilerin edinimi üzerindeki etkisi[Yüksek lisans tezi, MarmaraÜniversitesi].
• Van Borsel, J., & Tetnowski, J. A. (2007). Stuttering in genetic syndromes. Journal of Fluency Disorders, 32(4), 279–296. https://doi.org/10.1016/j.jfludis.2007.05.002
• Van Bysterveldt, A., Westerveld, M., & Garvis, S. (2019). Ebeveynlerin ve öğretmen yardımcılarının Down sendromlu çocukların dil ve iletişim becerilerine ilişkin algıları ve beklentileri. Konuşma, Dil ve İşitme Dergisi, 22(3), 160–171. https://doi.org/10.21597/jlsh.594841
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. bs.). Seçkin Yayıncılık.