OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU OLAN ÖĞRENCİLERLE ÇALIŞAN ÖĞRETMENLERİN YAŞADIKLARI SORUNLARIN İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 54 - 76, 30.12.2021

Abdurrahman Uyanık , Hakan Sarı

Öz

Araştırmanın amacı; otizm spektrum bozukluğu olan öğrencilerle çalışan öğretmenlerin çocuklarla yaşadıkları sorunlara ve bu sorunların çözümüne yönelik sonuçlarını öğretmen görüşleri ışığında inceleyerek değerlendirmektir. Bu nitel araştırmada görüşme tekniği kullanılmıştır. Veriler, otizm spektrum bozukluğu olan öğrencilerle çalışan 10 öğretmene yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanarak toplanmış ve içerik analizi ile analiz edilmiştir.
Otizm spektrum bozukluğu olan öğrencilerde görülen ekolali, hiperaktivite, aşırı inatlaşma, streotipik hareketler, göz kontağı, yalnız kalmada sorunlar, sınıfa zor uyum sağlama, iletişim problemleri, zarar verici olumsuz davranışlar, şiddete meyil, özbakım becerilerinde yetersizlikler öğretmenlerin en sık yaşadığı sorunlardan olduğu belirlenmiştir. Öğretmenler otizm spektrum bozukluğu yaşayan öğrencilerin eğitiminde; sık tekrarlar yaparak, farklı araç gereçler kullanarak, öğretim yöntem ve tekniklerini çeşitlendirerek ve sınıfı yeniden düzenleyerek davranış, beceri ve kavramları gündelik hayatlarında kullanabilecek işlevselliğe dönüştürme görüşünde oldukları tespit edilen bulgulardandır. Otizm spektrum bozukluğu yaşayan öğrenciler diğer yetersizlikleri olan öğrencilere göre sosyal iletişim, öğrenme güçlüğü ve duygu, davranış bozukluğu konusunda oldukça farklı davranışlar sergilemekte ve öğrenmeye ve iletişime çok açık olmadıkları için özellikle deneyimli, tecrübeli ve kendini bu alanda geliştirmiş öğretmenlere ihtiyaç duyulmaktadır. Özel Eğitim Bölümü mezunlarının dışındaki öğretmen yetiştirme programından mezun olan öğretmenlerin otizm spektrum bozukluğu yaşayan öğrencilerin eğitimlerini oldukça fazla önemsedikleri ancak bu alan ile ilgili aldıkları hizmet içi eğitimlerin yetersiz olduğu ve bu nedenle öğretmenlerin farklı seminer ve kurslara katılmak istedikleri sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Otizm Spektrum Bozukluğu olan Öğrenci, Günlük Yaşam Becerileri, Nitel Araştırma, Öğretmen Sorunları

Teşekkür

Teşekkür ederim.

Kaynakça

• Altunışık, R., Coşkun, R., Yıldırım, E., Bayraktaroğlu, S.(2001). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Adapazarı: Sakarya Kitabevi,
• American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing.
• Assunção, F., Gillian H., & Laila N. (2008) Teacher quality, professionalism and Professional development: findings from a European project, Teacher Development: An international journal of teachers' Professional development, 17:4, 431-447, DOI:10.1080/13664530.2013.800743.
• Birkan, B. (2009). Otizmi Olan Çocuklar ve Eğitimi. (Editör:Gönül Akçamete). Genel Eğitim Okullarında Özel Gereksinimli Olan Öğrenciler Ve Özel Eğitim. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş.(2004). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: PegemA Yay.
• Christensen, L. B., Johnson, R. B., ve Turner, L. A. (2015). Araştırma Yöntemleri: Desen ve Analiz, (Çev. A. Alpay), Ankara: Anı Yayıncılık,
• Çelik, Ö., Yorulmaz, A. ve Çokçalışkan, H.( 2019). Öğretmen Genel Yeterlikleri Açısından Sınıf Öğretmenleri ve Öğretmen Adaylarının Kendilerini Değerlendirmeleri. Eskişehir: Osmangazi Ünversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (Özel Sayı), 203-215. DOİ: 10.17494/ ogusbd. 548342.
• Doyle Barbara T. ve Emily Doyle Iland.( 2004).Autism Spectrum Disorders from A to Z:Assessment, Diagnosis and More. Texas: Arlington.
• Ekiz, D.(2006). Öğretmen Eğitimi ve Öğretimde Yaklaşımlar, Ankara.
• Ergüven, D.A.(2019) Özel Eğitim Alanında Çalışan Alan Dışı Öğretmenlerin Mesleki Yeterliliklerinin İncelenmesi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Özel Eğitim A.B.D. Özel Eğitim B.D.
• Iovannone Rose, Glen Dunlap, Heather Huber ve Don Kincaid.(2003). Effective Educational Practises for Students with Autism Spectrum Disorders, Focus on Autism and Other Developmental Disabilities. 18, 3: 150-165, Fall.
• Karasar, N.(2000).Bilimsel Araştırma Yöntemi.10.baskı. Ankara: Nobel Yayınları.
• Koçak, F. (2011). Otistik Çocuklara Hayat Bilgisi Dersi Ailemiz Teması İçinde Geçen Kavramların Öğretiminde Semantik (Anlamsal) Kavram Haritalarının Kullanımının Etkililiği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Özel Eğitim A.B.D. Özel Eğitim B.D.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Ankara: Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) , (2018). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, Resmi Gazete, Yayım Tarihi: 7 Temmuz 2018, Sayı: 30471, s. 2
• Rogers, Sally J. (2000). Interventions that Faciliate Socialization in Children with Autism, Journal of Autism and Developmental Disorders. 30, 5: 399-409.Resmi Gazete.30471, 07.07.2018. Seferoğlu, S. S. (2004). Öğretmen adaylarının öğretmen yeterlilikleri açısından kendilerini değerlendirmeleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 131-140.
• Şişman, M.(2009).Öğretmen Yeterlilikleri: Modern Bir Söylem ve Retorik. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Özel sayı.C.10,s.3,ss.63-82.
• Tümüklü, A.(2000). Eğitimbilim Araştırmalarında Etkin Olarak Kullanılabilecek Nitel Bir Araştırma Tekniği: Görüşme, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Eğitim Yönetimi, s.24, s.543.
• Yıldırım, A.ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri.(11.baskı).Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• İNTERNET KAYNAKÇA http://ilkogretim-online.org.tr/vol5say2/v5s2m8.pdf 18.12.2007; Ekiz, D. ve Yiğit, N. “Öğretmen Adaylarının Öğretmen Eğitimindeki Modeller Hakkında Görüşlerinin Farklı Programlar Açısından İncelenmesi”, İlköğretim Online Dergisi, S. 5 N:2, Ankara, 2006, ss. 113-114’den alıntı(Erişim Tarihi: 03.11.2020).