SOSYAL BİLGİLER EĞİTİMİ ALANINDA YAPILMIŞ ÖĞRETİMSEL UYARLAMA ÇALIŞMALARI ÜZERİNE SİSTEMATİK BİR DERLEME

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 60 - 74, 26.12.2022

Emine Seçil Karamuklu Ahmet Kurnaz

Öz

Bu araştırmada Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimi alanında yapılmış öğretimsel uyarlamalara yönelik gerçekleştirilen çalışmaların incelenmesi amaçlanmıştır. Bu araştırma için Google Scholar (Google Akademik), TÜBİTAK Ulakbim ve YÖK Tez Merkezi veri tabanlarında “öğretimsel uyarlama, sosyal bilgilerde öğretimsel uyarlamalar, öğretimin uyarlanması ve öğretimsel düzenleme” anahtar kelimeleri kullanılarak tarama yapılmıştır. Tarama esnasında herhangi bir yıl aralığı belirtilmemiştir. Araştırmada ‘‘ulusal çapta yayımlanmış tez ya da makale olma, öğretimsel uyarlama konusunda sosyal bilgiler alanında gerçekleştirilmiş olma ve çalışmanın tam metninin ulaşılabilir olması’’ ölçütleri aranmıştır. Tarama çerçevesinde ölçütleri karşılayan 31 araştırma çalışma kapsamına dahil edilmiştir. Araştırma, öğretimsel uyarlamalara yönelik olarak gerçekleştirilmiş olan çalışmaları derinlemesine incelemek amacıyla sistematik derleme şeklinde tasarlanmıştır. Araştırma ölçütlerini karşılayan çalışmalar; araştırmaların türleri, araştırmaların yayımlanma yılları, araştırmaların katılımcıları, araştırma yöntemleri, araştırmaların konuları ve araştırmada kullanılan ölçek, test ve listeler başlıkları dahilinde detaylı olarak incelenmiştir. Araştırmada yer alan çalışmaların içerisinde doktora tez çalışmasının oldukça sınırlı sayıda olduğu, araştırmaların 2009-2022 yılları arasında yapıldığı, araştırmaların çoğunlukla öğretmenlerle gerçekleştirildiği, araştırmalarda altı ayrı yöntem tercih edildiği ve yirmi ayrı ölçek, test ve liste kullanıldığı sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

özel eğitim, öğretimsel uyarlama, öğretimin uyarlanması, öğretimsel düzenleme, sosyal bilgiler, sistematik derleme

Teşekkür

Teşekkür eder, iyi çalışmalar dilerim.

Kaynakça

• Akay, E. (2018). İşitme kayıplı öğrencilerin sosyal bilgiler dersine yönelik strateji kullanımının desteklenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(2) 885 – 895
• Akay, E. ve Gürgür, H. (2018). Kaynaştırma uygulamalarında destek özel eğitim hizmeti sunan öğretmenin mesleki gelişimi: Mentörlük. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6(1), 9-36. DOI: 10.14689/issn.2148-2624.1.6c1s1m.
• Akdemir, Z. (2019). Sosyal Bilgiler dersinde farklılaştırılmış öğretim yönteminin öğretmen ve öğrencilere etkisi: Bir eylem araştırması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Ayvaz- Öztürk, S. (2020). Kaynaştırma Eğitimine Ilişkin Sosyal Bilgiler Alanında Yapılan Çalışmaların Incelenmesi. Sosyal Bilgilerde Yenilikçi Araştırmalar Dergisi.3(1), 70-89.
• Batu, S. ve Kırcaali-Ġftar, G. (2010). Kaynaştırma. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Cavkaytar, A. (Ed.) (2013). Özel eğitim. Ankara: Vize Yayıncılık.
• Demirezen, S. & Akhan, N. E. (2016). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (USBES Özel Sayı II), 16, 1206-1223.
• Diken, Ġ. H. (2007). Kaynaştırma Uygulamalarında İşbirliği. S. Eripek (Ed.). İlköğretimde Kaynaştırma (ss. 23-40). EskiĢehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Friend, M. ve Bursuck, W. D. (2002). Including students with special needs: A practical guide for classroom teachers. Boston: Allyn and Bacon.
• Gürgür, H. (2005). Kaynaştırma uygulamasının yapıldığı ilköğretim sınıfında işbirlikçi öğretim yaklaşımının incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Güzel-Özmen, R. (2005). Kaynaştırma Ortamlarında Öğretimsel Düzenlemeler. A. Ataman. (Ed.), Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitime GiriĢ (ss. 71-103). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Güzel-Özmen, R. (2009). Hayat Bilgisi, Sosyal Bilgiler ve Fen Bilgisi öğretiminde öğrenme güçlüğü olan ve zihinsel yetersizlikten etkilenmiş öğrenciler için şematik düzenleyicilerin oluşturulması ve sunumu. Milli Eğitim Dergisi, 181, 289-301.
• Hemingway, P., & Brereton, N. (2009). What is a systematic review? 12.03.2022 tarihinde www.whatisseries.co.uk. adresinden erişim sağlanmıştır.
• İlk, G. (2014). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarına yönelik görüşlerinin ve deneyimlerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kanat, H. (2015). Kaynaştırma öğrencisi olan sosyal bilgiler öğretmenlerinin yaptıkları eğitimöğretim faaliyetlerine ilişkin görüş ve önerileri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kot, M., Sönmez, S., Yıkmış, A., Çiftçi Tekinarslan, İ. (2015). İlkokul 4. Sınıf Öğretmenlerinin Sosyal Bilgiler Dersi Kapsamında Zihinsel Yetersizliği Olan Kaynaştırma Öğrencisine Yönelik Uygulamaları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(USBES Özel Sayısı I), 231-246
• MEB, (2017). Sosyal Hayat Dersi Öğretim Programı. file:///D:/sosyal%20bilgiler%20%C3%B6%C4%9Fretimi/17 12 05 58_adresinden 14.07.2022 tarihinde edinilmiştir.
• Mertol, H. (2014). Türkiye ve ABD’de Üstün zekalı çocuklara Sosyal Bilgiler dersi veren öğretmenlerin görüş ve uygulamaları (Hope Projesi ve Bilsem Örneği). Yayımlanmış Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Moula, P. & Goodman, M. (2009). Nursing Research. (pp. 111-149, 247-261). London: SAGE Publication Ltd. Sönmez Kartal, M. Toper Korkmaz, Ö. (Ed.) (2017). Özel Eğitimde Fen Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi (1. Basım). (ss.152-177) Ankara: Pegem Akademi.
• Sucuoğlu, B. (2006). Yeni İlköğretim Programları ve Öğretmen Yeterlikleri Işığında Etkili Kaynaştırma Uygulamaları. Ankara: Ekinoks Yayınları
• Tay, B. ve Baş, M. (2015). 2009 ve 2015 yılı hayat bilgisi dersi öğretim programlarının karşılaştırılması. Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, X(II), 341-374.
• The PRISMA Statement. Erişim: 17.07.2022. www.prisma-statement.org.
• Ulusoy, A. (2020). Sosyal Bilgiler ders kitaplarının farklılaştırılmış öğretim yaklaşımı bakımından değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(73). 784-799.
• Üstünol, N. (2021). Öğrenme güçlüğü olan öğrencilere yönelik Sosyal bilgiler dersindeki öğretimsel uyarlamalar hakkında öğretmen görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.