Sosyal Hizmet Mesleğinde Algılanan Yetkinlik: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması

Yıl 2023, , 743 - 769, 31.10.2023

Habibullah Akıncı , Mehmet Kırlıoğlu , Recep Çelik

https://doi.org/10.33417/tsh.1150223

Öz

Bu çalışmada Türkiye’de sosyal hizmet uzmanı olarak çalışanların mesleki olarak kendilerini ne kadar yetkin hissettiğini ölçecek bir ölçme aracı geliştirilmiştir. Geçerlik ve güvenirlik testleri için toplam 522 katılımcıdan elde edilen verilerden yararlanılmıştır. Kapsam geçerliği için 16 uzmanın görüşü alınmış ve 40 maddelik bir taslak ölçek oluşmuştur. Yapı geçerliği için Doğrulayıcı Faktör Analizi yapılmasına karar verilmiştir. Yapılan Doğrulayıcı Faktör Analizi’nde CFI (karşılaştırmalı uyum endeksi) =0.97; SRMR (standartlaştırılmış ortalama hataların karekökü) =0.055; RMSEA (hata karelerinin ortalamasının karekökü) = 0.058; NNFI (normlaştırılmamış uyum indeksi) = 0.97 olarak elde edilmiştir. Ölçeğin alt boyutları “mesleki bilgi”, “mesleki beceri” ve “mesleki değer” olarak isimlendirilmiştir. Ölçeğin güvenirlik testleri için test-tekrar test yöntemi ve Cronbach Alpha iç tutarlılık katsayısı kullanılmıştır. Ölçeğin zamana karşı değişmezliğini test etmek amacıyla form, 28 katılımcıya 15 gün arayla iki kez uygulanmıştır. İki testin toplam puanlarının Pearson Korelasyon değeri .701 bulunmuştur. Ölçeğin toplam Cronbach Alpha değeri .934; alt boyutlarının Cronbach Alpha değerleri sırasıyla mesleki bilgi= .846; mesleki beceri= .885; mesleki değer= .857 olarak bulunmuştur. Çalışmanın sonucunda 3 alt boyut ve 40 maddeden oluşan, geçerli ve güvenilir sonuçlar sunan bir ölçek elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal hizmet, mesleki, yetkinlik, algı

Perceived Competencies in The Social Work Profession: A Scale Development Study

Öz

In this study, a measurement tool has been developed to measure how competent social workers feel professionally in Turkey. Data obtained from a total of 522 participants were used for validity and reliability tests. For content validity, the opinions of 16 experts were taken and a draft scale consisting of 40 items was formed. In the confirmatory factor analysis, CFI (comparative fit index) =0.97, SRMR (square root of standardized mean errors) =0.055, RMSEA (root mean square of error squares) = 0.058, NNFI (normed fit index) = 0.97 was obtained. The sub-dimensions of the scale are named as "professional knowledge", "professional skill" and "professional value". Test-retest method and Cronbach Alpha were used for the reliability tests of the scale. In order to test the invariance of the scale with respect to time, the form was administered to 28 participants twice, with an interval of 15 days. The Pearson Correlation value of the total scores of the two tests was found to be ,701. Total Cronbach Alpha value of the scale was ,934, Cronbach Alpha values of sub-dimensions were professional knowledge = ,846 , professional skill= ,885 , professional value = .857. As a result of the study, a scale consisting of 3 sub-dimensions and 40 items providing valid and reliable results was obtained.

Anahtar Kelimeler

Social work, professional, competence, perception

Kaynakça

• Ambrosino, R., Heffernan, J., Shuttlesworth, G., &Ambrosino, R. (2008). Social work and social welfare: an introduction. 6th edition. Belmont, CA: Brooks/Cole- -Thomson Learning.
• Anderson, J. C. ve Gerbing, D. W. (1984). The effect of sampling error on convergence, improper solutions and goodness-of-fit indices for maximum likelihood confirmatory factor analysis. Psychometrika, 49(2), 155-173.
• Arslanbaş, D. (2011). Özel Dershanelerde Çalısan Öğretmenlerin Mesleki Yetkinliklerini Belirleme ve Özel Uğur Dershanesi’nde Örnek Uygulama. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Bahçeşehir Üniversitesi.
• Atar, B., A. Kabasakal, K., B.Ü. Özberk, E., H. Özberk, E. ve K. Uysal, N. (2020). R ile Veri Analizi ve Psikometri Uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Bandura, A. (1977a). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84, 191–215.
• Bandura, A. (1977b). Social learning theory. Englewood Cliffs: NJ: Prentice Hall.
• Bandura, A. (1986). The explanatory and predictive scope of self-efficacy theory. Journal of Social & Clinical Psychology, 4(3), 359-373.
• Bandura, A. (2006). Guide for constructing self-efficacy scales. In F. Pajares & T. C. Urdan (Eds.), Self-efficacy beliefs of adolescents (307-337). Charlotte, NC: Information Age.
• Barker, L. R. (1995). The Social Work Dictionary, USA, NASW Press.
• Başer, D., Kalaycı Kırlıoğlu, H. İ. & Kırlıoğlu, M. (2017). Sosyal Hizmet ve Bauman: Sosyal Adalet. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10 (2), 1007-1020.
• Baykul, Y. (2015). Eğitimde ve psikolojide ölçme: Klasik test teorisi ve uygulaması. Ankara: Pegem Akademi.
• Bekiroğlu, S. & Demiröz, F. (2020). Toplum Ruh Sağlığı Merkezlerinden Hizmet Alan Ağır Ruhsal Hastalığa Sahip Bireylerin Sosyal İşlevselliğinin İncelenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 31 (3) , 1053-1079 . DOI: 10.33417/tsh.723023. Bent-Goodley, T. B. (2014). Social work: A profession of power, passion, and purpose [Editorial]. Social Work, 59, 197–199.
• Bozdoğan, A. E. & Öztürk, Ç. (2008). Coğrafya ile İlişkili Fen Konularının Öğretimine Yönelik Öz-Yeterlilik İnanç Ölçeğinin Geliştirilmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 2 (2), 66-81.
• Brown, T. A. (2015). Confirmatory factor analysis for applied research (2. bs.). New York: The Guilford Press.
• Cronbach, L. J. ve Meehl, P. E. (1955). Construct validity in psychological tests. Psychological Bulletin, 52, 281-302.
• CSWE (Council of Social Work Education). (2015). Educational Policy and Accreditation Standards, Counsil of Social Work Education, Commission on Accreditation Commission on Educational Policy.
• Çarkcı, J. (2020). Sosyal Bilimlerde Ölçek Geliştirme Kılavuzu. İstanbul: Çizgi Kitapevi.
• Çay, M. (2020). Sosyal Hizmet Uzmanlarının Kanıta Dayalı Uygulama Bilgi, Tutum ve Kullanımının Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Çelikkaleli, Ö. ve Çapri, B. (2008). Genel Yetkinlik İnancı Ölçeği’nin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 17(3). 93-104.
• Çetinkaya, M. (2009). Yöneticilerin Yönetsel Yetkinlik Algılamalarına İlişkin Bir Araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi. 11(2), 219-239.
• Demirel, Y. (2013). Psikolojik Danışman Öz Yetkinlik Ölçeğinin Hazırlanması. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Doğan, F, Ş. (2021). Sosyal Hizmet Uzmanlarının Sosyal Hizmette Teori ve Pratik Uyumluluğuna Yönelik Görüşleri: Bir Ölçek Geliştirme ve Uygulama Çalışması. [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Adıyaman Üniversitesi.
• Duyan, V. (2014). Sosyal Hizmet; Temelleri, Yaklaşımları, Müdahale Yöntemleri. Ankara: Sosyal Çalışma Yayınları, Yayın No: 27.
• Gözüm, S. ve Aksayan, S. (1999). Öz-etkililik-yeterlik ölçeğinin Türkçe formunun güvenirlik ve geçerliliği. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi. 2(1), 21-34. Güneş, F. (2012). Bologna Süreci ile Yükseköğretimde Öngörülen Beceri ve Yetkinlikler. Journal of Higher Education & Science/Yüksekögretim ve Bilim Dergisi, 2(1), 1-9.
• Güngör, D. (2016). Psikolojide ölçme araçlarının geliştirilmesi ve uyarlanması kılavuzu. Türk Psikoloji Yazıları. 19, 104-112.
• Holden, G., Barker, K., Meenaghan T., & Rosenberg, G., (1999) Research Self-Efficacy, Journal of Social Work Education, 35(3), 463-476, DOI: 10.1080/10437797.1999.10778982.
• Holden, G., Barker, K., Kuppens, S., & Rosenberg, G. (2017). A Social Work Education Outcome Measure: The Evaluation Self-Efficacy Scale–II. SAGE Open. July 2017.
• Holden, G., Cuzzi, L., Rutter, S., Rosenberg, G., & Chernack, P. (1996). The Hospital Social Work Self-Efficacy Scale: Initial Development. Research on Social Work Practice, 6(3), 353–365.
• Hu, L.T. ve Bentler, P. M. (1999). Cut-off criteria for fit indexes in covariance structure analysis: conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6, 1-55.
• Kalaycı Kırlıoğlu, H. İ., Daşbaş, S. & Karakuş, Ö. (2020). Sosyal Hizmet Uygulamasında Mesleki Uygunluk Ölçeği: Geçerlilik ve Güvenirlik. Toplum ve Sosyal Hizmet, 31 (3), 793-822 . DOI: 10.33417/tsh.664442.
• Kalaycı-Kırlıoğlu, H.İ. (2021). Sosyal hizmet uygulamasında mesleki uygunluk, genel öz yeterlilik ve mesleki doyum ilişkisi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 32(4), 1241-1256.
• Karaca, E. (2020). Sosyal Hizmet Araştırmalarında Ölçek Geliştirme ve Bu Süreçte Spss Kullanımı. Eskişehir: Nisan Kitabevi.
• Karagöz, Y. ve Bardakçı, S. (2020). Bilimsel Araştırmalarda Kullanılan Ölçme Araçları ve Ölçek Geliştirme. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Karahan A. ve Kav S. (2018). Hemşirelikte Mesleki Yetkinlik. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 5(2).
• Karaman, M., Cebeci, F., Uzun, K. & Artan, T. (2021). Uygulama Becerileri Ölçeği’nin Türkçe’ye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Sosyal Çalışma Dergisi, 5 (1), 1-10.
• Karataş, K. (2007). Türkiye’de Çocuk Koruma Sistemi ve Koruyucu Aile Uygulamaları Üzerine Bir Değerlendirme. Toplum ve Sosyal Hizmet, 18 (2), 7-20.
• Kaya Kılıç, A. & Tekin, H. H. (2021). Sosyal Hizmet Uzmanlarının Mesleki Uygulama Düzeylerinin Belirlenmesi. Sosyal Çalışma Dergisi, 5 (2), 196-208.
• Kaya-Kılıç, A. ve Tekin, H.H. (2019). Sosyal Hizmet Uzmanlarının Korunmaya Muhtaç Çocuk Birimlerinde İhmal ve İstismar Vakalarına Verilen Hizmetlerin Niteliğine İlişkin Görüşleri. Toplum ve Sosyal Hizmet, 30(3), 843-865.
• Kazu, H., & Demiralp, D. (2017). Öğretmen Adayları İçin Kişisel-Mesleki Yetkinlikler Algı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 23(3), 425-464.
• Keçecioglu, T. ve Kelgökmen, D. (2003). Yetkinlik modellerinin insan kaynakları yönetiminde yapılandırılması ve bir yetkinlik modeli önerisi. Review of Social, Economic & Business Studies. 3 (4). 216-232.
• Kırlıoğlu, M. ve Karakuş, Ö. (2019). Sosyal Hizmet Uzmanlarının Kişisel ve Mesleki Güç Algıları Ölçeğinin Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet, 30(1), 88-120.
• Koç, Ç. S. (2015) Sosyal Hizmet Uzmanlarının Sorun Çözme Becerileri Üzerine Bir Araştırma. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Koğar, Hakan. (2020). R ile Geçerlik ve Güvenirlik Analizleri: Klasik Test Kuramı, Faktör Analizi Yaklaşımı ve Madde Tepki Kuramı Uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
• Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel Psychology, 28(4), 563-575.
• Liedtke, C. (2016). Halkla İlişkiler Uzmanlarının Mesleki Yetkinliklerine İlişkin Bir Değerlendirme. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ege Üniversitesi.
• O’Hare, T., Tran, T. V., & Collins, P. (2002). Validating the Internal Structure of the Practice Skills Inventory. Research on Social Work Practice, 12(5), 653–668.
• Özdamar, K. (2016). Eğitim, Sağlık ve Davranış Bilimlerinde Ölçek ve Test Geliştirme Yapısal Eşitlik Modellemesi. Eskişehir: Nisan Yayıncılık.
• Özdemir, U. (2000). Sosyal Hizmet Uygulamasının Genel Çerçevesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 12 (1), 100-110.
• Özgür, Ö. (2014). Çokkültürlü Sosyal Çalışma. Ankara: Sabev Yay.
• Özkahraman, İ. (2012). Öğretmen öz yetkinlik ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
• Özmete, E. & Algan, T. (2021). Sosyal Hizmet Uygulamalarında Bireysel ve Toplumsal Değerlerin İşlevselliğine Kavramsal Bakış. Toplum ve Sosyal Hizmet, 32 (1), 357-382. DOI: 10.33417/tsh.768479
• Pamukçu, B. ve Demi̇r, A. (2013). Psikolojik Danışma Öz-Yeterlik Ölçeği Türkçe Formu’nun Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. 4 (40), 212-221.
• Segal, E.A., Gerdes, K.E. &Steiner, S. (2007). An introduction to the profession of socialwork: becoming change agent. 2nd edition. Belmont, CA: Thomson-- Brooks/Cole.
• Sheafor, B. ve C. J. Horejsi. (2015). Sosyal Hizmet Uygulaması Temel Teknikler ve İlkeler. Ankara: Nika Yay.
• Şahin, F. (2001). Sosyal hizmette güçler perspektifi ve çözüm odaklı mülakat. Aile ve Toplum Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi. Başbakanlık Aile ve Araştırma Kurumu Yayınları, 1 (4), 59-73.
• Şahin, F. (2004). Sosyal Hizmet Uzmanlarının Kuruluş Ortamlarında Aldıkları Farklı Meslekî Kararlar Yolu ile Sosyal Refah Politikasına Katılımları. Toplum ve Sosyal Hizmet, 15 (1), 95-110.
• Şen Varan, B. (2020). Sosyal Hizmet Uzmanlarının Müdahale Aşamalarındaki Kültürel Yetkinliği Üzerine Nicel Bir Araştırma. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Şencan, H. (2005). Güvenilirlik ve Geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2012). Using multivariate statistics (6. bs.). Needham Heights, MA: Allyn ve Bacon.
• Teddlie C. ve Tashakkori, A. (2020). Karma Yöntem Araştırmalarının Temelleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Tekin, M. & Uludağ, A. (2020). Sağlık Alanında Çalışan Sosyal Hizmet Uzmanlarının Mesleki Benlik Saygılarının İncelenmesi. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, 0 (15), 95-106.
• TYYÇ (2021), T.C. Yüksek Öğretim Kurulu, Türkiye Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi. http://tyyc.yok.gov.tr/?pid=48.
• Uzunaslan, Ş. ve Gökçearslan Çifci, E. (2019). Sosyal Hizmet Uygulamalarında Kültürel Yetkinliği Geliştirmenin Önemi. Toplum ve Sosyal Hizmet. 30 (1), 213-230.
• Ülker, T. (2018). Hemşirelik Öğrencilerinin Kendi Mesleki Yetkinliklerini Değerlendirme Aracının Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Hacettepe Üniversitesi.
• Yıldırım, B. ve Başer, A.O. (2019). Acil Servis Tıbbi Sosyal Hizmet Müdahaleleri, Müracaatçı Profili ve Sosyal Hizmet Mülakatında Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar. Toplum ve Sosyal Hizmet, 30(1), 286-308.