COVİD-19 PANDEMİSİNDE GÜNDELİKÇİ KADIN OLMAK

Yıl 2022, , 205 - 224, 30.01.2022

Meliha Funda Afyonoğlu

https://doi.org/10.33417/tsh.985032

Öz

Bu araştırma gündelikçi kadınların pandemi dönemindeki sosyo-ekonomik durumlarını öğrenmeyi amaçlamıştır. Patriarkal kapitalizm çerçevesinde ve enformel sektör içerisinde şekillenen gündelikçi kadın deneyiminin pandemideki durumunu öğrenebilmek için Ankara, İstanbul ve Konya başta olmak üzere Türkiye’nin 10 ilinden 101 katılımcıya ulaşılmıştır. Katılımcılara sosyo-demografik soruların yanı sıra pandemi öncesi ve pandemi sırasındaki çalışma ve aile yaşamlarına ilişkin soruları içeren anket telefonla görüşme yoluyla uygulanmıştır. Araştırma sonuçları katılımcıların çoğunluğunun evli, en az iki çocuklu, eğitim seviyesi düşük ve çalışan yoksullar sınıfında olduklarını göstermektedir. Pandeminin katılımcıların çoğunluğunda iş kaybına ya da gelir düşüklüğüne sebep olduğu, hane gelirlerinin düşerken, ev içi masraflarının ve borçlarının arttığı, sağlıklı beslenemedikleri ve pandeminin aile içi sorunlar ile kadınların ev içi iş yükünü artırdığı görülmüştür. Katılımcıların büyük bir bölümünün sosyal güvenceleri olmadan çalıştığı, çalıştıkları mekan, toplu taşıma kullanma ve mesleklerinden kaynaklı hastalıklara sahip olmaları gibi sebeplerle virüs tedbirlerine uy(a)mayan bir risk grubu oldukları açığa çıkmıştır. Katılımcıların bir kısmının mesleki yaşantıları boyunca en az bir kez cinsel, sözel ve ekonomik şiddete maruz kaldıklarını belirtmeleri araştırmanın öne çıkan diğer sonuçlarındandır. Bu sonuçlar doğrultusunda, kadınların sosyal güvencelerinin sağlanması, kadınların çalışma hakları başta olmak üzere haklarına erişimleri için kadınlarla beraber gerçekleştirilecek savunuculuk çalışmaları ve akademik faaliyetlerinin artırılması başlıca önerilerden olmuştur.

Anahtar Kelimeler

ev içi işçileri, gündelikçiler, patriarkal kapitalizm, enformel sektör, pandemi

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Being a Domestic Worker in Covid-19 Pandemic

Öz

This research aimed to learn the socio-economic conditions of domestic workers working as daily women during the pandemic period. To learn the experiences of domestic workers, which is shaped within the framework of patriarchal capitalism and in informal sector, in pandemic 101 women from 10 different cities of Turkey (mainly Ankara, İstanbul and Konya) were reached. In addition to socio-demographic questions, a questionnaire including questions about their work and family life before and during the pandemic was administered to the participants by telephone interview. The results show that the majority of the participants are married, have at least two children, have a low level of education and belong to the working poor class. The results indicate that the pandemic caused job loss or revenue loss in the majority of the participants, while their household incomes decreased, their domestic expenses and debts increased, they could not eat healthy and the pandemic increased the family prpblems and the domestic workload of women. It is found that that a large part of the participants are working without social security and they form a risk group who can not comply with virus precautions due to reasons such as working without social security, their working place as someone else’s home, their need to use public transportation and having diseases caused by their profession. Another prominent result of the research is that some of the participants stated that they were exposed to sexual, verbal and economic violence at least once during their professional life. In line with these results, the main suggestions were to increase the advocacy work and academic activities to be carried out with women in order to ensure women's social security and women's access to their rights, especially their working rights.

Anahtar Kelimeler

domestic workers, daily women, patriarchal capitalism, informal sector, pandemic

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Acar-Savran, G. (2018). Feminizm Yazıları: Kuramdan Politikaya. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Acciari, L. (2020). Care for those who care for you! Domestic workers’ struggles in times of pandemic crisis. Interface: A Journal for and about Social Movements, 12(1), 1-6.
• Afyonoğlu, M. F. (2020). Pandemi Zamanında Göçmen Kadın Olmak. Arslan, C., Hamarta, E., Çiftçi, S., & Uslu, M ( Ed.). Akademik Araştırmalar 2020 içinde (162-170. ss). Konya: Çizgi Yayınevi. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/347951223_PANDEMI_ZAMANINDA_GOCMEN_KADIN_OLMAK
• Aşkın, U. ve Aşkın, E. Ö. (2018). İşgücü piyasasında enformel kadın işgücü: ev eksenli çalışan kadınlara yönelik bir araştırma. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 977-1001.
• Atasü Topçuoğlu, R. (2005). Home-based work and informal sector in the period of globalisation an analysis through capitalism and patriachy the case of Turkey. Master's thesis, Middle East Technical University, Ankara.
• Atasü-Topçuoğlu, R. (2012). Küreselleşme ve üretemin esnekleşmesi sürecinde kadın emeği. Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi (MSG), 12(44), 3-9.
• Bağış, R. C. (2018). Gündelikçi kadınların sosyo-ekonomik durumları ve beklentileri: Denizli kent örneği. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 191-210.
• Başak, S., Kıngır, S. ve Yaşar, Ş. (2013). Kadının Görünmeyen Emeği: İkinci Vardiya. Erişim adresi: https://bianet.org/system/uploads/1/files/attachments/000/001/012/original/anka_kad%C4%B1n_rapor_13-1_ikinci_vardiya_.pdf?1387185056
• Bora, A. (2005). Kadınların Sınıfı. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bulgurcuoğlu, S. E. ve Kelebek-Küçükarslan, G. (2021). Covid-19 pandemisinde (yeniden) inşa edilen mekânda kadına yönelik ev içi şiddeti anlamak. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 39(1), 71-83.
• Chant, S. (2015). The ‘Feminization of Poverty’: A Reflection 20 Years After Beijing. Geneva: UNRISD. Erişim adresi: http://www. unrisd. org/beijing.
• Direk, D. (2016). Türkiye’de ev hizmetlerinde çalışan kadınların işçi sağlığı ve iş güvenliği sorunları: İstanbul ili analizi. Journal of Life Economics, 3(Special), 103-118.
• Erdoğdu, S. ve Toksöz, G.(2013). Türkiye’de Ev İşçileri. Erişim adresi: http://www.keig.org/wp-content/uploads/2016/03/turkiyede_ev_iscileri_raporu.pdf
• EVİD-SEN (2020a). Evid-Sen Covid-19 Raporu: Peki Ya En Alttakiler… Erişim adresi: http://www.evid-sen.org/2020/04/23/evid-sen-covid-19-raporu-peki-en-alttakiler/
• EVİD-SEN. (2020b). Ev İşçileri Dayanışma Sendikası Şiddet ve Korona Dönemi Çalışma İlişkileri Raporu: Toz Bezi Değiliz Ev İşçisiyiz. Erişim adresi: https://dspace.ceid.org.tr/xmlui/handle/1/1081
• Fidan, F. ve Özdemir, M. Ç. (2011). Ev hizmetlerinde çalışan kadınlar ya da evlerin kadınları. Çalışma İlişkileri Dergisi, 2(1), 79-89.
• Göçmen Kadınlar Birliği. (2020). Korona krizi ev temizliğinde çalışan kadınları nasıl etkiliyor?. Erişim adresi: https://www.migrantinnen.net/korona-krizi-ev-temizligi/
• Günindi-Ersöz, A. (2020). “Bir salgını kadın olarak deneyimlemek: Covid-19 günlerinde ev içindeki yaşamın eşitsiz doğası”, Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 6(31), 1510-1522.
• ILO. (2020). ILO, Covid Krizinden En Çok Etkilenen Gruplardan Ev İşçilerinin Haklarının Korunması İçin ILO Ev İşçileri Sözleşmesinin İmzalanması Çağrısında Bulundu. Erişim adresi: https://www.ilo.org/ankara/areas-of-work/covid-19/WCMS_749654/lang--tr/index.htm
• ILO. (2021). Ev İşçiliğinin Türkiye’deki Görünümü: Kapsam, Boyut ve Sorunlar. Erişim adresi: https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---europe/---ro-geneva/---ilo-ankara/documents/publication/wcms_803900.pdf
• İlkkaracan, İ. (2018). Toplumsal cinsiyet eşitlikçi, sürdürülebilir büyüme ve kalkınma için mor ekonomi. Ünlütürk-Ulutaş, Ç. (Ed). Feminist Sosyal Politika: Bakım, Emek, Göç, içinde (31-69). İstanbul: Notabene.
• Kalaycıoğlu, S. ve Tılıç, H. R. (2015). Enformel sektörde yapılanan bir iş biçimi olan ev işçiliğinde değişen dinamikler. Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi (MSG), 12(44), 10-15.
• KEİG. (2015). Kadın Emeği ve İstihdamına İlişkin Bilgi Notları. Erişim adresi: http://www.keig.org/wp-content/uploads/2016/03/bilg_notlari_Agustos_2015.pdf
• KEİG. (t.y.). COVID-19 Krizi ve Kadın İstihdamı ve İşsizliği. Erişim adresi: http://www.keig.org/covid-19-krizi-ve-kadin-istihdami-ve-issizligi/
• Keskin, G. (2019). Toplumsal cinsiyet bağlamında ev hizmetinde çalışan kadınlar ve sorunları: gündelikçi kadınlar üzerine nitel bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Memiş, E. ve Özay, Ö. (2011). Eviçi uğraşlardan iktisatta karşılıksız emeğe: Türkiye üzerine yapılan çalışmalara ilişkin bir değerlendirme. Birkaç Arpa Boyu, 21, 239-268.
• Özyeğin, G. (2005). Başkalarının Kiri: Kapıcılar, Gündelikçiler ve Kadınlık Halleri. İstanbul: İletişim Yayınları. Pandey, K., Parreñas, R. S. ve Sabio, G. S. (2021). Essential and expendable: migrant domestic workers and the covıd-19 pandemic. American Behavioral Scientist, 65(10) 1287–130.
• Sallan-Gül, S. (2005). Türkiye'de yoksulluğun kadınsılaşması. Amme İdaresi Dergisi, 38(1), 25-45.
• SU-GENDER. (2020). Covid-19 Pandemisi Sürecinde Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları İzleme Raporu. Erişim adresi: https://sugender.sabanciuniv.edu/sites/sugender.sabanciuniv.edu/files/pandemi_raporu.pdf
• Suğur, N., Suğur, S. ve Şavran, T. G. (2008). Türkiye’de orta sınıfın mazbut hizmetkârları: kapıcılar, gündelikçiler ve çocuk bakıcıları. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 63(03), 161-183.
• Suğur, N., Suğur, S., Çetin, O. B., Gönç-Şavran, T. ve Akarçay, E. (2008). Hizmet sektöründe çalışan yoksulların yoksulluk algıları üzerine bir araştırma. ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 10(4), 1-29.
• Sumalatha, B. S., Bhat, L. D., & Chitra, K. P. (2021). Impact of covid-19 on informal sector: a study of women domestic workers in India. The Indian Economic Journal, 1-21.
• Tamer-Gözübüyük, M. (2016). Kayıtdışı İstihdamın Çalışanları: Ev Hizmetlisi Kadinlar. Turkish Studies (Elektronik), 11(8), 213-232. Tezcek, F. Ö. ve Polat, Ö. (2016). Ev-içindeki fabrikanın işçileri. Fe Dergi, 8(1), 49-68.
• TÜSİAD, TÜRKONFED, UN Women (2020). Covid 19 Salgınının Kadın Çalışanlar Açısından Etkileri. Erişim adresi: https://www.kagider.org/docs/default-source/diger-raporlar/covid-19_salginin-kadin-c-alisanlar_acisindan_etkileri.pdf?sfvrsn=4
• UN.(2021). Domestic workers among hardest hit by COVID crisis, says UN labour agency. Erişim adresi: https://news.un.org/en/story/2021/06/1094022
• UNFPA. (2020). Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden COVİD-19. Erişim adresi: https://turkey.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/COVID-19_A_Gender_Lens_Guidance_Note_Turkish.pdf
• Ülger, Z. M. (2019). Beykoz'da yüksek güvenlikli bir sitede gündelikçi kadın emeği üzerine niteliksel bir araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Yıldırımalp, S. (2011). Kadının yoksullukla mücadelede belirlediği bir strateji olarak ev hizmetinde çalışma. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Yıldırımalp, S. (2014). Türkiye'de ev hizmetinde çalışanların sorunları. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 45-59.
• Yıldırımalp, S. ve İslamoğlu, E. (2014). “İnsana yakışır iş” kavramı bağlamında Türkiye’de ev hizmetinde çalışan kadınlar. SGD-Sosyal Güvenlik Dergisi, 4(2), 145-175.