The Birth Mother’s Right to Claim During Adoption: A Case Study

Yıl 2020, Cilt: 31 Sayı: 3, 1394 - 1414, 24.07.2020

Zeki Karataş

https://doi.org/10.33417/tsh.673940

Öz

Adoption is an important social service model for children in need of protection to be developed in a healthy and functional family context. Considering the best interests of the child, adoption procedures carried out in cooperation with the field of social work and law, including three parties as child, biological parent, and family seeking adoption. Researches on adoption indicate that how the process of a birth mother make her decision on abandoning her child or on consenting adoption of her child has not been discussed well. Therefore, in this study, it was aimed to evaluate the process of a birth mother’s challenge to return her child who was adopted due to born outside the marriage, from the aspects of the adopted child, birth mother, and adoptive family. In this case study, which was designed by case study techniques of the qualitative research method, it is evaluated the efforts of a single mother who gave birth to her child under difficult conditions, was forced to leave her child with the fear of social exclusion and notoriety, and wanted to regain her child. The birth mother, who is the subject of the study, has started a legal process to take back her adopted child. The adoptive family, who learned the incident after the legal process begin, was shocked and did not want to return the child. As a result of the birth mother's struggle, the court decided that the child to stay with the adoptive family. From this case, it can be understood that mistakes were made legally in the process of adoption because the child and the adopted family were focused, but there was no intervention for the birth mother’s psychosocial situation. Based on this case, in terms of law and social work, the study pointed out and discussed issues to consider in the process of adoption, and presented suggestions.

Anahtar Kelimeler

Adoption, consent of parents, birth mother, social service, children in need of protection

EVLAT EDİNME SÜRECİNDE BİYOLOJİK ANNENİN HAK ARAMA MÜCADELESİ: VAKA SUNUMU

Öz

Her çocuk sağlıklı fizyolojik ve psikososyal gelişim için aileye ihtiyaç duymaktadır. Ancak bazı çocuklar sosyal risklere maruz kalması nedeniyle öz ana-babasının bakım ve gözetiminde büyüme olanağına sahip değildir. Korunma ihtiyacı olan çocuk olarak nitelendirilen bu dezavantajlı çocuklar, kurum bakım modeline alternatif olarak aile temelli sosyal hizmet modellerinden yararlandırılmaktadırlar. Aile temelli bakım modeli olan evlat edinme bir taraftan çocuğun sağlıklı ve işlevsel bir aile ortamına kavuşmasını sağlarken diğer taraftan da ailenin çocuk sahibi olma özlemini gidermektedir. Evlat edinme işlemi, çocuğun yüksek yararı gözetilerek sosyal hizmet ve hukuk alanının işbirliği ile yerine getirilen bir hizmettir. Evlat edinme süreci ise korunma ihtiyacı olan çocuk, biyolojik ana-baba ve evlat edinmek isteyen aile bileşeninde gerçekleşmektedir. Evlat edinme konusunda yapılan araştırmalarda biyolojik annenin çocuğunu terk etme ya da evlat edinilmesine rıza gösterme kararını nasıl verdiğiyle ilgili sürecin çok fazla ele alınmadığı görülmektedir. Bu çalışmada evlilik birliği dışında dünyaya gelmesi nedeniyle evlat edindirme hizmetinden yararlandırılan bir çocuğun biyolojik annesi tarafından geri alınmak istenmesi sürecinde yaşanan hukuki hak arama mücadelesinin evlat edinilen çocuk, biyolojik anne, evlat edinen aile boyutuyla değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda yazarın sosyal hizmet uzmanı olarak görev yaptığı dönemde evlat edinme sürecini yürüttüğü bir aile üzerinden örnek olay çalışması tekniği kullanılarak değerlendirme yapılmıştır. Sonuç olarak evlat edinme sürecinde çocuğa ve evlat edinilen aileye yoğunlaşıldığı, biyolojik annenin psikososyal durumuna yönelik herhangi bir müdahalede bulunulmadığı ve hukuki açıdan hatalar yapıldığı anlaşılmıştır. Evlat edinmenin tüm bileşenlerini kapsayacak bütüncül bir müdahale modeli geliştirilmesinin önemi tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

evlat edinme, ana-babanın rızası, biyolojik anne, sosyal hizmet, korunma ihtiyacı olan çocuk

Kaynakça

• AÇSHB. (2019). İstatistikler. 01 08, 2020 tarihinde Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü: https://www.ailevecalisma.gov.tr/chgm/istatistikler/ adresinden alındı
• Akyüz, E. (2013). Çocuk Hukuku: Çocukların Hakları ve Korunması (3.b.). Ankara: Pegem Akademi.
• Aloi, J. A. (2009). Nursing the disenfranchised: Women who have relinquished an infant for adoption. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 16(1), 27-31.
• Altınoğlu-Dikmeer, İ., Erol, N., & Gençöz, T. (2014). Evlat edinilmiş ve biyolojik ebeveyniyle yaşayan çocukların davranışsal ve duygusal sorunları ve bağlanma düzeyleri ile anne babalarının çocuk yetiştirme stillerinin karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesi. Türk Psikiyatri Dergisi, 25(4), 234-243.
• Altunkaya, M. (2001). Türk özel hukukunda evlilik dışı doğan çocukların hukuki durumu. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9(1), 389-434.
• Arslan, H., Gürkan, Ö. C., Ekşi, Z., & Yiğit, F. E. (2006). Doğum sonrası depresyonun annelik yaşamına etkisi. Aile ve Toplum, 3(10), 71-79.
• Berg, B. L., & Lune, H. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Konya: Eğitim Kitabevi.
• Brenda, M. Y., Leung, Y., Bonnie, N. D., & Kaplan, J. (2009). Perinatal depression: Prevelance, risks, and the nutrition link-a review of the literature. Journal of American Dietetic Association, 109(9), 1566-1577.
• Brodzinsky, A. B. (1990). Surrendering an infant for adoption: The birthmother experience. D. M. Brodzinsky, & M. D. Schechter içinde, The Psychology of Adoption (s. 295-315). New York: Oxford University Press.
• Brodzinsky, D. M. (2011). Children’s understanding of adoption: developmental and clinical ımplications. Professional Psychology: Research and Practice, 42(2), 200-207.
• Brown, A., Jejeebhoy, S. J., Shah, I., & Yount, K. M. (2001). Sexual relations among young people in developing countries: evidence from WHO case studies. Geneva: World Health Organization.
• Clutter, L. B. (2017). Open adoption placement by birth mothers in their twenties. MCN American Journal Maternal Child Nursing, 42(6), 345-351.
• Cumhuriyet Gazetesi. (2011). Yargıtay'da anne tartışması. Aralık 08, 2019 tarihinde Cumhuriyet: http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/diger/284352/ Yargitay_da__ anne__tartismasi.html adresinden alındı
• Demirbaş, F. (2018). Baba ile çocuk arasındaki soybağına ilişkin davalarda davacı olabilecek kişiler. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 12(3), 3-36.
• Demirel, Ö. (2009). Öğretim ilke ve yöntemleri öğretme sanatı. Ankara: Pegem Akademi.
• Deveci, B., & Deveci, B. (2018). "Örnek olay"çalışmasına ilişkin teorik bir değerlendirme. Social Sciences Studies Journal, 4(13), 126-135.
• Dinç, H., & Hotun-Şahin, N. (2009). Bir kadın sağlığı sorunu: Töre ve namus cinayetleri. İ.Ü.F.N. Hemşirelik Dergisi, 17(2), 123-132.
• Ebeoğlu, M., & Karacan, E. (2019). Cinsellikle ilgili konularda iletişim ile evlilik öncesi cinselliğe yönelik tutum: Üniversite sınıf düzeyinin ve cinsiyetin rolü. Ege Eğitim Dergisi, 20(1), 1-19.
• Eke, S. M. (2014). Tarihsel gelişimi açısından çocuklarını öldüren anneler: Bir derleme çalışması. Journal of Ufuk University Institute of Social Sciences, 3(6), 50-74.
• Ercan, İ. (2017). Türk Ceza Kanunu ve ilgili mevzuat. Kocaeli: Kuram Kitap.
• Evcili, F., Bekar, M., Yurtsal, B., Abak, G., Tali, B., & Temel, S. (2018). Doğum sonu dönemdeki kadınların annelik rolüne hazıroluşluk durumlarının ve özgüvenlerinin değerlendirilmesi. STED, 27(1), 56-61.
• Fadıloğlu, Ç., & Yılmaz, D. (1992). Adölesan annelerin gebeliğe uyum durumlarının incelenmesi. I. Ulusal Ana ve Çocuk Sağlığı Hemşireliği Sempozyumu Kitabı (s. 71-75). içinde İstanbul: İ.Ü. Basımevi ve Film Merkezi.
• Foli, K. J., South, S. C., Lim, E., & Jarnecke, A. M. (2016). Post-adoption depression: Parental classes of depressive symptoms across time. Journal of Affective Disorders, 200, 293-302.
• Freundlich, M. (2002). Adoption research: An assessment of empirical contributions to the advancement of adoption practice. Journal of Social Distress and the Homeless, 11(2), 143-166.
• Giray, H., & Kılıç, B. (2004). Bekar kadınlar ve üreme sağlığı. STED, 13(8), 286-289.
• Howe, D., & Feast, J. (2001). The long-term outcome of reunions between adult adopted people and their birth mothers. British Journal of Social Work, 31(3), 351-368.
• Kara-Uzun, A., & Șimșek-Orhon, F. (2013). Adolesan gebeliklerin anne ve bebek sağlığına olan etkileri. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 66(1), 19-24.
• Kaya, C. (2009). Türk hukukunda evlat edinme. İstanbul: Beta Basım.
• Kizir, M. (2009). Türk hukukunda evlat edinme. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 17(1), 151-184.
• Koçoğlu, S. (2019). Evlat edinmede ana ve babanın rızasının aranıp aranmaması sorununun, özellikle yetkili kurum aracılığı ile evlat edinme açısından incelenmesi. TAAD(38), 239-265.
• March, K. (2014). Birth mother grief and the challenge of adoption reunion contact. American Journal of Orthopsychiatry, 84(4), 409-419.
• Orçun, E., Aras, Ş., & Açık, R. (2003). Üniversiteli gençlerin cinsel tutum ve davranışları. Jinekoloji ve Obstetrik Dergisi, 17(3), 169-174.
• Ögel, K., Eke, C., Erdoğan, N., Taner, S., & Erol, B. (2005). İstanbul’da gençler arasında cinsellik araştırması raporu. İstanbul: Yeniden Yayınları.
• Öktem-Çevik, S. (2016). Çocuğun anne ve/veya babası haricindeki kişilerin nüfus siciline kaydedilmesinden doğan sorunların değerlendirilmesi. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 22(3), 2105-2130.
• Özcan, D. (2017). Evlat edinmede rıza. İÜ Hukuk Fakültesi Mecmuası, 75(2), 707-722.
• Özkaya, N. (2012). Çocuğun soybağını değiştirme suçu. Sağlık Hukuku Makaleleri-II (s. 179-194). içinde İstanbul: İstanbul Barosu Yayınları.
• Özyurt, G., Gencer-Kıdak, Ö., Okyay, E., & Acet, F. (2015). Cinsel istismara uğrayan bir ergende gebelik sonlandırma süreci: Bir olgu sunumu. Anatolian Journal of Psychiatry, 16, 368-371.
• Resmi Gazete. (2001). 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu: 08.12.2001 tarih ve 24607 sayılı Resmi Gazete.
• Saruç, S. (2017). Kadın doğum hastanelerinde sosyal hizmet uygulamaları. S. Attepe-Özden, & E. Özcan içinde, Tıbbi Sosyal Hizmet (s. 147-157). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Siegel, D. H. (2013). Open adoption: Adoptive parents' reactions two decades later. Social Work, 58(1), 43-52.
• Sisson, G. (2015). “Choosing life”: Birth mothers on abortion and reproductive choice. Women's Health Issues, 25(4), 349-354.
• Soares, J., Ralha, S., Barbosa-Ducharne, M., & Palacios, J. (2019). Adoption-Related Gains, Losses and Difficulties: The Adopted Child’s Perspective. Child and Adolescent Social Work Journal, 36, 259-268.
• Şanlıkan, B. (2013). Evlilik dışı bebekleri evlatlık vermek için site kurdular. 01 04, 2020 tarihinde Akşam Gazetesi: https://www.aksam.com.tr/guncel/canavarannecom/ haber-255333 adresinden alındı
• Tekgül, N., Saltık, D., & Tuncer, Ö. (2014). Cinsel sağlık eğitiminin, ergenlerde sorumluluklarını arttırmadaki önemi. Tepecik Eğitim Hastanesi Dergisi, 24(3), 179-185.
• Turan-Başara, G. (2017). Ana ile evlilik dışında doğan çocuk arasındaki ilişkiyi düzenleyen Türk Medeni Kanunu hükümlerinin değerlendirilmesi. TBB Dergisi, 131, 211-238.
• Turğut, M. (2014). Türkiye ergen profili araştırması-2013. Ankara: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı.
• Tüzüner, Ö. (2013). Soybağının tespiti davasında genetik analize ilişkin hükümlerin değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 62(4), 1139-1168.
• Uyumaz, A., & Avcı, Y. (2016). Türk Hukuku'nda gebeliğin sonlandırılması. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 7(1), 579-638.
• Vandivere, S., Malm, K., & Radel, L. (2009). Adoption USA: A chartbook based on the 2007 national survey of adoptive parents. Washington, D.C.: The U.S. Department of Health and Human Services, Office of the Assistant Secretary for Planning and Evaluation.
• Wiley, M. O., & Baden, A. L. (2005). Birth parents in adoption: Research, practice, and counseling psychology. The Counseling Psychologist, 33(1), 13-50.
• Yalman, S. (2004). Evlat Edinmede Rıza. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 8(2), 1-16.
• Yeşilçiçek-Çalık, K., & Aktaş, S. (2011). Gebelikte depresyon: Sıklık, risk faktörleri ve tedavisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3(1), 142-162.
• Yıldırım, B., & Başer, A. O. (2019). Acil servis tıbbi sosyal hizmet müdahaleleri, müracaatçı profili ve sosyal hizmet mülakatında dikkat edilmesi gereken durumlar. Toplum ve Sosyal Hizmet, 30(1), 286-308.
• Yılmaz, A. (2016). E-evlatlık sitelerine operasyon. 01 04, 2020 tarihinde Habertürk: https://www.haberturk.com/gundem/haber/1186393-e-evlatlik-sitelerine-operasyon adresinden alındı
• Yokuş-Sevük, H. (2015). 6545 sayılı kanun ile cinsel dokunulmazlığa karşı suçlarda yapılan değişikliklerin değerlendirilmesi. Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi, 3(2), 119-145.
• Zastrow, C., & Krist-Ashman, K. K. (2014). İnsan davranışı ve sosyal çevre-I: Bebeklik, çocukluk, ergenlik. Ankara: Nika Yayınevi.