Çocuk Evlerinde Çalışan Bakım Personellerinin Tükenmişlik ve Yaşam Doyumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 34 Sayı: 2, 405 - 426, 30.04.2023

Gizem Tatlı , Mustafa Kale , Ayse Avcı

https://doi.org/10.33417/tsh.1033606

Öz

Mevcut araştırmada çocuk evlerinde çalışan bakım personellerinin tükenmişlik ve yaşam doyumu düzeylerinin çeşitli değişkenler yönünden incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla araştırma sosyal hizmet alanında görev yapan bakım personellerinin var olan durumlarını ortaya koymayı ve betimlemeyi amaçlayan betimsel modelde nicel bir araştırma olarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya 144 bakım personeli dâhil edilmiştir. Veri toplama aracı olarak Kişisel Bilgi Formu, Tükenmişlik Ölçeği ve Yaşam Doyumu Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın analizinde SPSS 24.0 paket programı kullanılmıştır. Analizler sonucunda bakım personellerin tükenmişlik ve yaşam doyumunun medeni duruma, çocuk durumuna, eğitim düzeyine ve deneyim süresine göre farklılık göstermediği, kuruluş türüne ve yaşa göre anlamlı düzeyde farklılık gösterdiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

çocukevleri, tükenmişlik, yaşam doyumu, bakım personeli

Investigation of Burnout and Life Satisfaction of Care Personnel Working in Children's Homes in Terms of Various Variables

Öz

In the present study, it is aimed to examine the burnout and life satisfaction levels of care personnel working in children's homes in terms of various variables. For this purpose, the research was carried out as a quantitative research in a descriptive model aimed at revealing and defining the current situations of nursing staff working in the field of social work. 144 care personnel were included in the study. Personal Information Form, Burnout Scale and Life Satisfaction Scale were used as data collection tools. In the analysis of the research, SPSS 24.0 package program was used. As a result of the analyzes, it was determined that burnout and life satisfaction of nursing staff do not differ depending on marital status, child status, education level and length of experience, and they differ significantly depending on the type of organization and age.

Anahtar Kelimeler

childrens home, burnout, life satisfaction, care staff

Kaynakça

• Alpar, R. (2014). Uygulamalı istatistik ve geçerlik-güvenilirlik. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Anderson, D.G. (2000). Coping strategies and burnout among veteran child protection workers. Child Abuse & Neglect. 24(6), 839-848.
• Anıl, M., Yurtseven, A., Yurtseven, İ., Ülgen, M., Anıl, A. B., Helvacı, M., & Aksu, N. (2017). Çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanlık öğrencilerinde tükenmişlik ve iş doyum düzeylerinin değerlendirilmesi. Turkish Archives of Pediatrics, 52(2), 98-112.
• Armutçuk, A. K., Sevinç, Ö., Bozkurt, A. İ., Bostancı, M., & Zencir, M. (2011). Denizli Devlet Hastanesi’nde çalışan hekim dışı sağlık personelinde tükenmişlik düzeyi ve ilişkili faktörler. Pamukkale Tıp Dergisi, (1), 15-20.
• Arslan, R., & Acar, B. N. (2013). A research on academıcs on lıfe satısfactıon, job satısfactıon and professıonal burnout. Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 18(3), 282-298.
• Aslan, E. (2016). Ankara aile ve sosyal politikalar il müdürlüğüne bağlı çocuk evlerinde çalışan bakım elemanları ve çocuk evi sorumlularının iş doyumu ve tükenmişlik düzeyleri. Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Avcı, S. (2013). Farklı mesleklerde çalışan kadınların yaşam doyumu, iş doyumu, tükenmişlik ve algılanan cinsiyet ayrımcılığı düzeylerinin depresyon ile ilişkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi, İstanbul.
• Avşaroğlu, S., Deniz, M., & Kahraman, A. (2005). Teknik öğretmenlerde yaşam doyumu iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (14), 115-129.
• Ay, M., & Avşaroğlu, S. (2010). Muhasebe çalışanlarının mesleki tükenmişlik, iş doyumu ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 1170-1189.
• Bakker, A. B., Demerouti, E., & Verbeke, W. (2004). Using the job demands‐resources model to predict burnout and performance. Human Resource Management: Published in Cooperation with the School of Business Administration, The University of Michigan and in alliance with the Society of Human Resources Management, 43(1), 83-104.
• Başaran, D. (2016). Medeni durumun öğretmenlerin benlik saygısı ve yaşam doyumu üzerindeki etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Başol, G., & Altay, M. (2009). Eğitim yöneticisi ve öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 58(58), 191-216.
• Bridgeman, P. J., Bridgeman, M. B., & Barone, J. (2018). Burnout syndrome among healthcare professionals. The Bulletin of the American Society of Hospital Pharmacists, 75(3), 147-152.
• Bolat, O. İ. (2011). Öz yeterlilik ve tükenmişlik ilişkisi: lider-üye etkileşiminin aracılık etkisi. Ege Akademik Bakış, 11(2), 255-266.
• Budak, G., & Sürgevil, O. (2005). Tükenmişlik ve tükenmişliği etkileyen örgütsel faktörlerin analizine ilişkin akademik personel üzerinde bir uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 95-108.
• Bulut, K. (2019). Aile çalışma ve sosyal hizmetler bakanlığına bağlı kuruluşlarda kalan çocukların öfke ifade tarzları ile kuruluşlarda çalışanların tükenmişlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem.
• Caringi, J. C., Strolin-Goltzman, J., Lawson, H. A., McCarthy, M., Briar-Lawson, K., & Claiborne, N. (2008). Child welfare design teams: An intervention to improve workforce retention and facilitate organizational development. Research on Social Work Practice, 18(6), 565-574.
• Charles, S. T., Reynolds, C. A., & Gatz, M. (2001). Age-related differences and change in positive and negative affect over 23 years. Journal of Personality and Social Psychology, 80(1), 136.
• Caringi, J. C. (2008). Secondary traumatic stress and child welfare. International Journal of Child & Family Welfare, 11(4), 172-184.
• Çapri, B. (2006). Tükenmişlik ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (1), 62-77.
• Çağlayaner, S. (2019). Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına bağlı çalışan meslek elemanlarının tükenmişlikleri ile psikolojik dayanıklılıkları ve umutları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Dağlı, A., & Baysal, N. (2016). Yaşam doyumu ölçeğinin Türkçe ‘ye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59).
• Demirbaş-Özaydın, E. (2019). Çocuk evleri sitesinde 6-12 yaş arası çocuklar ile çalışan bakım elemanlarının karşılaştıkları sorunlar üzerine nitel bir çalışma. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Derya, E.S. (2020). Çocuk evlerinde kalmakta olan 12-18 yaş arası ergenlerde algılanan sosyal destek, sürekli öfke ve öfke ifade biçimleri ile duygusal davranışsal sorunların incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi, İstanbul.
• Diener, E. D., Emmons, R. A., Larsen, R. J., & Griffin, S. (1985). The satisfaction with life scale. Journal of Personality Assessment, 49(1), 71-75.
• Diener. E. D., Suh, E. M., Lucas, R. E., & Smith, H. L. (1999). Subjective well-being: Three decades of progress. Psychological Bulletin, 125(2), 276-302.
• Diener, E., Lucas, R. E., & Oishi, S. (2002). Subjective well-being: The science of happiness and life satisfaction. Handbook of Positive Psychology, 2, 63-73.
• Dockery, A. M. (2010). Culture and wellbeing: The case of Indigenous Australians. Social Indicators Research, 99(2), 315-332.
• Erbay, E., & Aslan, E. (2017). Ankara aile ve sosyal politikalar il müdürlüğüne bağlı çocuk evlerinde çalışan bakım elemanları ve çocuk evi sorumlularının iş doyumu ve tükenmişlik düzeyleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 21(2), 535-556.
• Ergin, C. (1995). Akademisyenlerde tükenmişlik ve çeşitli stres kaynaklarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 12(1-2).
• Erkuş, A. (2013). Davranış bilimleri için bilimsel araştırma süreci. Ankara: Seçkin Akademi.
• Eroğlu-Gün, Ş. (2014). Örgütlerde duygusal emek ve tükenmişlik ilişkisi üzerine bir araştırma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 147-160
• Eroğlu, E. (2011). Örgütlerde iletişim kalitesini etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (26), 137-149.
• Fidan, H. (2014). Ankara ilinde çalışan nakış öğretmenlerinin yaşam doyumu iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Friedman, S. D., & Greenhaus, J. H. (2000). Work and family allies or enemies?: What happens when business professionals confront life choices. Oxford University Press, 17(2). 89-95.
• Gündüz, B. (2005). İlköğretim öğretmenlerinde tükenmişlik. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (1), 152-166.
• Gündüz, B., Çapri, B., & Gökçakan, Z. (2013). Mesleki tükenmişlik, işle bütünleşme ve iş doyumu arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3(1), 29-49.
• Glisson, C., & Hemmelgarn, A. (1998). The effects of organizational climate and interorganizational coordination on the quality and outcomes of children’s service systems. Child Abuse & Neglect, 22(5), 401-421.
• Hampton, N. Z., & Marshall, A. (2000). Culture, gender, self-efficacy, and life satisfaction: A comparison between Americans and Chinese people with spinal cord injuries. Journal of Rehabilitation, 66(3), 112-135.
• Hendekci, A. & Gök – Uğur, H. (2020). Bakım personellerinin yaşadığı sorunlar ve bakımdan etkilenme durumları. Hemşirelik Akademik Araştırma Dergisi, 6(3), 538-44.
• Horowitz, H. S. (1998). Research issues in early childhood caries. Community Dentistry And Oral Epidemiology, 26(1), 67-81.
• Izgar, H. (2001). Okul yöneticilerinin tükenmişlik düzeyleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 27(27), 335-346.
• Kalınkara, V., & Kalaycı, İ. (2017). Yaşlıya evde bakım hizmeti veren bireylerde yaşam doyumu, bakım yükü ve tükenmişlik. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 10(2), 19-39.
• Karaaslan, İ. (2020). Beden eğitimi öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik, iş doyumu ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gedik Üniversitesi, İstanbul.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel irade algı çerçevesinde bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• Katja, R., Päivi, Å. K., Marja‐Terttu, T., & Pekka, L. (2002). Relationships Among adolescent subjective well‐being, health behavior, and school satisfaction. Journal of School Health, 72(6), 243-249.
• Kaynak, R. Ç., & Gökler, R. (2018). Çocuk refahı çalışanlarının tükenmişlik ve mesleki doyumları üzerine bir inceleme. Akademik Hassasiyetler, 5(9), 155-169.
• Kebapçı, A., & Akyolcu, N. (2011). Acil birimlerde çalışan hemşirelerde çalışma ortamının tükenmişlik düzeylerine etkisi. Türkiye Acil Tıp Dergisi, 11(2), 59-67.
• Kıraç-Çiftci, F. (2021). Sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve sağlık algısının hasta aktivasyonu ve yaşam doyumu üzerine etkisi. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Kırılmaz, A. Y., Çelen, Ü., & Sarp, N. (2003). İlköğretimde Çalışan bir Öğretmen Grubunda “Tükenmişlik Durumu” Araştırması. İlköğretim Online, 2(1).463-484.
• Kim, S. E., & Han, J. Y. (2017). Clinical nurses job stress, emotional labor, nursing performance, and burnout in comprehensive nursing care service wards and general wards. Journal of Korean Academy of Nursing Administration, 23(3), 336-345.
• Koçak, O., & Gürsoy, G.M. (2018). Korunan emek ve tükenmişlik ilişkileri. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 7 (17), 161-181.
• Kozlowski, S.W.J. ve Bell, B.S. (2013). Work groups and teams in organizations. Handbook of Psychology: Industrial and Organisation Psychology. 11(2), 412–469.
• Kutlu, Y., & Sinat, Ö. (2007). Psikiyatri kliniklerinde çalışan hemşirelerde tükenmişlik. Florence Nightingale Journal of Nursing, 17(3), 174-183.
• Lee, R. T., & Ashforth, B. E. (1993). A longitudinal study of burnout among supervisors and managers. Organizational Behavior And Human Decision Processes, 54(3), 369-398.
• Lee, S., ve Lee, D. K. (2018). What is the proper way to apply the multiple comparison test?. Korean Journal Of Anesthesiology, 71(5), 353-360.
• Leiter, M. P., & Harvie, P. L. (1996). Burnout among mental health workers: A review and a research agenda. International Journal of Social Psychiatry, 42(2), 90-101.
• Leiter, M. P., Maslach, C., & Frame, K. (2015). Burnout. The Encyclopedia of Clinical Psychology, 1–7.
• Malach-Pines, A. (2005). The Burnout Measure, Short Version. International Journal of Stress Management, 12(1), 78–88. https://doi.org/10.1037/1072-5245.12.1.78
• Maslach, C. (1978). The client role in staff burn‐out. Journal of Social Issues, 34(4), 111-124.
• Maslach, C., & Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Organizational Behavior, 2(2), 99-113.
• Maslach, C. (2003). Job burnout: New directions in research and intervention. Current Directions in Psychological Science, 12(5), 189-192.
• Meyers, T.W. ve Cornille, T.A. (2002). The trauma of traumatized children working. Treating Compassion Fatigue. 17(5), 39-55.
• Mumcu, L. (2014). Beden eğitimi öğretmenlerinin iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Munn, E. K., Berber, C. E., & Fritz, J. J. (1996). Factors affecting the professional well-being of child life specialists. Children's Health Care, 25(2), 71-91.
• Nelson-Gardell, D., & Harris, D. (2003). Childhood abuse history, secondary traumatic stress, and child welfare workers. Child Welfare, 82(1). 22-26.
• Oğuzberk, M., & Aydın, A. (2008). Ruh sağlığı çalışanlarında tükenmişlik. Klinik Psikiyatri, 11(4), 167-179.
• Özkök, G. (2020). Sosyal hizmet kurumlarında çalışan bakım personellerinin psikolojik dayanıklılıkları ile ikincil travma düzeyleri ve kaygı durumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi, İstanbul.
• Polatcı, S. (2007). Tükenmişlik sendromu ve tükenmişlik sendromuna etki eden faktörler. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosman Üniversitesi, Eskişehir.
• Savicki, V., & Cooley, E. J. (1994). Burnout in child protective service workers: A longitudinal study. Journal of Organizational Behavior, 15(7), 655-666.
• Sıvakcı, S. (2019). Tükenmişlik sendromunun ve iş doyumunun yaşam doyumu ile ilişkisi: Özel sektör çalışanları üzerinde bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul.
• Solak, 7. (2021). Sağlık çalışanlarında tükenmişlik sendromu ve yaşam doyumu arasındaki ilişkide presenteizmin etkisi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul.
• Sünter, A. T., Canbaz, S., Dabak, Ş., Öz, H., & Pekşen, Y. (2006). Pratisyen hekimlerde tükenmişlik, işe bağlı gerginlik ve iş doyumu düzeyleri. Genel Tıp Dergisi, 16(1), 9-14.
• Stalker, C. & Harvey, C. (2003). Professional burnout in social service organizations: A review of theory, research, and prevention. Waterloo, ON: Wilfrid Laurier University, Partnerships for Children and Families Project. 15(2), 1-56.
• Tabachnick, B.G. ve Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics (Sixth edition). United States: Pearson Education.
• Taş, İ. (2011). Öğretmenlerde yaşamın anlamı, yaşam doyumu, sosyal karşılaştırma ve iç-dış kontrol odağının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi. Sakarya.
• Taşdemir, O. (2020). Öğretmenlerde prososyal davranışların iş doyumu ve mesleki tükenmişlik ile ilişkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
• Tekir, Ö., Çevik, C., Arık, S. & Çetin, G. (2016). Sağlık çalışanlarının tükenmişlik, iş doyumu düzeyleri ve yaşam doyumunun incelenmesi. Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 18(2), 51-63.
• Ünal, S., Karlıdağ, R., & Yoloğlu, S. (2001). Hekimlerde tükenmişlik ve iş doyumu düzeylerinin yaşam doyumu düzeyleri ile ilişkisi. Klinik Psikiyatri, 4(2), 113-118.
• Ünal, A. (2015). İş doyumu, yaşam doyumu ve yaşam anlamı değişkenlerinin ilkokul ve ortaokul öğretmenlerinin mesleki bağlılıkları üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuzmayıs Üniversitesi, Samsun.
• Ünlü, O. & Yürür, S. (2015). Duygusal emek, duygusal tükenme ve görev/ bağlamsal performans ilişkisi: Yalova’da hizmet sektörü çalışanları ile bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 0 (37) , 183-207.
• Vara, Ş. (1999). Yoğun bakım hemşirelerinde iş doyumu ve genel yaşam doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Yakut, H. İ., Kapısız, S. G., Durutuna, S., & Evran, A. (2013). Sağlık alanında çalışma yaşamında tükenmişlik. Jinekoloji-Obstetrik ve Neonatoloji Tıp Dergisi, 10(38), 1564-1571.
• Veenhoven, R. (1996). The study of life satisfaction. Journal of Clinical and Health Psychology, 32(3), 1-58.
• Wade, D. C., Cooley, E., & Savicki, V. (1986). A longitudinal study of burnout. Children and Youth Services Review, 8(2), 161-173.