The Relationship Between Health Cognition Levels and Health Anxiety in Faculty of Health Sciences Students

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 26, 112 - 126, 17.12.2025

Elif Demirbaş , Hatice Selin Irmak Yaşar , İsmail Kuruhalil , Ömer Avcı

https://doi.org/10.46218/tshd.1701858

Öz

This study examines the relationship between health cognition levels and health anxiety of health sciences faculty students. This study, which has a quantitative research design, was conducted with data obtained from 481 university students. The data were collected using a demographic information form, Health Cognitions Questionnaire and Health Anxiety Scale. The findings showed that health cognitions were a significant and positive predictor of health anxiety. In addition, demographic variables such as gender, age, major, and economic status were also found to cause differences in health anxiety levels. It was determined that female students, those in the younger age group, individuals with low economic status, and students studying in departments directly related to health (e.g., nursing) had higher levels of health anxiety. The findings indicate that the level of health cognition may be a factor that both increases anxiety and may differ from individual to individual. These results draw attention to the role of health cognitions in understanding health anxiety in university students and point to the importance of psychoeducation programs supported by critical thinking skills and coping strategies in developing health literacy. In the social work discipline context, these results guide in planning preventive services to support mental resilience.

Anahtar Kelimeler

Health cognitions , Health anxiety , Health sciences faculty , Social work , Higher education

Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinde Sağlık Biliş Düzeyleri İle Sağlık Anksiyetesi Arasındaki İlişki

Öz

Bu araştırmanın amacı, sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin sağlık biliş düzeyleri ile sağlık anksiyetesi arasındaki ilişkiyi incelemektir. Nicel araştırma desenine sahip olan bu çalışma, 481 üniversite öğrencisinden elde edilen verilerle yürütülmüştür. . Veriler, demografik bilgi formu, Sağlık Bilişleri Anketi ve Sağlık Anksiyetesi Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Bulgular, sağlık biliş düzeyinin sağlık anksiyetesi üzerinde anlamlı ve pozitif bir yordayıcı olduğunu göstermiştir. Ayrıca, cinsiyet, yaş, okunan bölüm ve ekonomik durum gibi demografik değişkenlerin de sağlık anksiyetesi düzeylerinde farklılaşmalara yol açtığı saptanmıştır. Kadın öğrencilerin, genç yaş grubundakilerin, düşük ekonomik düzeye sahip bireylerin ve sağlıkla doğrudan ilgili bölümlerde (örneğin hemşirelik) okuyan öğrencilerin sağlık anksiyetesi düzeylerinin daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Elde edilen bulgular, sağlık biliş düzeyinin anksiyeteyi hem artırıcı hem de bireyden bireye farklılaşabilen bir faktör olabileceğini göstermektedir. Bu sonuçlar, üniversite öğrencilerinde sağlık anksiyetesini anlamada sağlık bilişlerinin rolüne dikkat çekmekte ve sağlık okuryazarlığının geliştirilmesinde eleştirel düşünme becerileri ile başa çıkma stratejileriyle desteklenen psikoeğitim programlarının önemine işaret etmektedir. Sosyal hizmet disiplini bağlamında bu sonuçlar, ruhsal dayanıklılığı destekleyecek önleyici hizmetlerin planlanmasında rehberlik edici niteliktedir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık bilişleri , Sağlık anksiyetesi , Sağlık bilimleri fakültesi , Sosyal hizmet , Yükseköğretim

Kaynakça

• Abramowitz, J. S., Deacon, B. J., & Valentiner, D. P. (2007). The Short Health Anxiety Inventory: Psychometric properties and construct validity in a non-clinical sample. Cognitive Therapy and Research, 31(6), 871–883. https://doi.org/10.1007/s10608-006-9058-1
• Abdel Aziz, K., Stip, E., Al-Sanadi, A., Al-Shamsi, A., Al-Sharqi, H., Eisa Al-Zaabi, M., ... & El-Gabry, D. A. (2023). Prevalence and correlates of health anxiety among medical students: a cross-sectional study from the United Arab Emirates. Middle East Current Psychiatry, 30(1), 3. https://doi.org/10.1186/s43045-022-00273-2
• Aktürk Oğulluk, Z. (2019). Sosyodemografik özellikler ile sağlık okuryazarlığı düzeyinin sağlık anksiyetesi üzerine etkisinin araştırılması (Tıpta uzmanlık tezi). Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi.
• Altay, D. (2019). Çocukluk çağı olumsuz yaşantılarının ve ciddi ebeveyn hastalıklarının sağlık kaygısı ile ilişkisinde sağlık bilişlerinin, negatif duygu, sürekli kaygı ve somatik duyarlılığın aracı rolünün incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı, İstanbul.
• Anson, O., Paran, E., Neumann, L., & Chernichovsky, D. (1993). Gender differences in health perceptions and their predictors. Social Science & Medicine, 36(4), 419–427. https://doi.org/10.1016/0277-9536(93)90404-R
• Asmundson, G. J., Abramowitz, J. S., Richter, A. A., & Whedon, M. (2010). Health anxiety: Current perspectives and future directions. Current Psychiatry Reports, 12(4), 306–312. https://doi.org/10.1007/s11920-010-0123-9
• Aydemir, Ö., Kırpınar, İ., Satı, T., Uykur, B., & Cengisiz, C. (2013). Sağlık Anksiyetesi Ölçeği’nin Türkçe için güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Nöropsikiyatri Arşivi, 50(4), 325–331. https://doi.org/10.4274/npa.y6383
• Bahadır, E. (2009). Sağlıkla ilgili fakültelerde eğitime başlayan öğrencilerin psikolojik sağlamlık düzeyleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Cameron, D. S., Bertenshaw, E. J., & Sheeran, P. (2015). The impact of positive affect on health cognitions and behaviours: A meta-analysis of the experimental evidence. Health Psychology Review, 9(3), 345–365. https://doi.org/10.1080/17437199.2014.923164
• Deale, A. (2007). Psychopathology and treatment of severe health anxiety. Psychiatry, 6(6), 240–246. https://doi.org/10.1016/j.mppsy.2007.03.005
• Diviani, N., Obrenovic, J., Montoya, C. L., & Karcz, K. (2020). Disentangling health information appraisal competence: Results from an interdisciplinary scoping review and online consultation among Swiss stakeholders. PLOS ONE, 15(7), e0235474. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0235474
• Durgu, N., Güler, C., Üstündağ, S., & Ünver, G. (2023). The relationship between COVID-19 phobia and health cognitions and psychosocial factors. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 8(3), 1027–1032. https://doi.org/10.61399/ikcusbfd.1341672
• Eşkisu, M., Çam, Z., & Boysan, M. (2024). Health-related cognitions and metacognitions indirectly contribute to the relationships between impulsivity, fear of COVID-19, and cyberchondria. Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 42(1), 110–132. https://doi.org/10.1007/s10942-022-00495-7
• Fang, X., & Mushtaque, I. (2024). Digital health anxiety and cyberchondria in university students: A meta-review. Journal of Digital Mental Health, 10(2), 77–89.
• Field, A. (2024). Discovering statistics using IBM SPSS statistics. Sage publications limited.
• Fulton, J. J., Marcus, D. K., & Merkey, K. B. (2011). Psychometric properties of the Short Health Anxiety Inventory. Psychological Assessment, 23(1), 148–154.
• Hadjistavropoulos, H. D., Janzen, J. A., Kehler, M. D., Leclerc, J. A., Sharpe, D., & Bourgault-Fagnou, M. D. (2012). Core cognitions related to health anxiety in self-reported medical and non-medical samples. Journal of Behavioral Medicine, 35(2), 167–178. https://doi.org/10.1007/s10865-011-9339-3
• Hannah, L., Jones, M., & Carter, P. (2023). Socioeconomic status and health anxiety: A review of mediating factors. Journal of Mental Health Inequalities, 12(1), 31–45.
• Karapıçak, M., Yılmaz, E., & Özdemir, A. (2012). Sağlık çalışanlarında anksiyete düzeylerinin cinsiyete göre karşılaştırılması. Türk Psikiyatri Dergisi, 23(4), 282–289.
• Karasar, N. (2002). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayınevi.
• Kıran, S. (2020). Sağlık anksiyetesini yordayan bilişsel ve üstbilişsel faktörler (Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Mofatteh, M. (2020). Risk factors associated with stress, anxiety, and depression among university undergraduate students. AIMS Public Health, 8(1), 36–65. https://doi.org/10.3934/publichealth.2021004
• Özbesler, C. (2013). Hasta yaşam kalitesinde tıbbi sosyal hizmet uygulamalarının önemi. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, (2), 6-12.
• Özdelikara, A., Alkan, S. A., & Mumcu, N. (2018). Hemşirelik öğrencilerinde sağlık algısı, sağlık anksiyetesi ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Bakırköy Tıp Dergisi, 14(3), 275–282. https://doi.org/10.5350/BTDMJB.20170310015347
• Papadopoulou, A., Koureas, M., Farmakis, A., Sirakouli, A., Papathanasiou, I. V., & Gourgoulianis, K. I. (2021). Increased frequency of health anxiety in health science students: a cross sectional study in a Greek University. Medical Archives, 75(3), 221. https://doi.org/10.5455/medarh.2021.75.221-228
• Rachman, S. (2012). Health anxiety disorders: A cognitive construal. Behaviour Research and Therapy, 50(7–8), 502–512. https://doi.org/10.1016/j.brat.2012.05.001
• Rask, C. U., Duholm, C. S., Poulsen, C. M., Rimvall, M. K., & Wright, K. D. (2024). Annual Research Review: Health anxiety in children and adolescents—developmental aspects and cross‐generational influences. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 65(4), 413–430. https://doi.org/10.1111/jcpp.13912
• Salkovskis, P. M., Rimes, K. A., Warwick, H. M. C., & Clark, D. M. (2002). The Health Anxiety Inventory: Development and validation of scales for the measurement of health anxiety and hypochondriasis. Psychological Medicine, 32(5), 843–853. https://doi.org/10.1017/S0033291702005822
• Sunderland, M., Newby, J. M., & Andrews, G. (2013). Health anxiety in Australia: Prevalence, comorbidity, disability and service use. The British Journal of Psychiatry, 202(1), 56–61. https://doi.org/10.1192/bjp.bp.111.103960
• Şimşekoğlu, N., & Mayda, A. S. (2016). Bir üniversite hastanesinde görevli hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve sağlık kaygısı düzeyleri. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(1), 19–29.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Pearson.
• Tamer, F. (2022). Bireylerde sağlık algısının sağlık anksiyetesine etkisinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi.
• Terra, M., Baklola, M., Mansour, L. S., Darwish, N. E., Badr, M. E., Alghazali, A. A., ... & El-Gilany, A. H. (2024). The association of health anxiety with quality of life among medical students in Egypt: Myth or Menace?. BMC psychiatry, 24(1), 895. https://doi.org/10.1186/s12888-024-06313-x
• Tuğut, N., & Bekar, M. (2008). Üniversite öğrencilerinin sağlığı algılama durumları ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişki. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(3), 17–26.
• Witteveen, D., & Velthorst, E. (2020). Economic hardship and mental health complaints during COVID-19. Proceedings of the National Academy of Sciences, 117(44), 27277–27284. https://doi.org/10.1073/pnas.2009609117
• Yalçın, İ., Boysan, M., Eşkisu, M., & Çam, Z. (2022). Health anxiety model of cyberchondria, fears, obsessions, sleep quality, and negative affect during COVID-19. Current Psychology. Advance online publication. https://doi.org/10.1007/s12144-022-02987-2
• Yıldırım Keskin, A., & Molu, B. (2021). Hemşirelik öğrencilerinin COVID-19 pandemi sürecinde sağlık bilişleri ile depresyon, anksiyete, stres düzeyleri arasındaki ilişkisi. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(2), 241–249. https://doi.org/10.34087/cbusbed.796470
• Yılmaz, Ö. (2017). Yetişkinlerde anormal hastalık davranışları ve yaşam kalitesi ile ilişkili faktörler: Sağlık kaygısı, kaygı duyarlılığı, sağlıkla ilgili işlevsel olmayan inançlar ve aleksitimi (Yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Yılmaz, Ö., & Dirik, G. (2018). Sağlık Bilişleri Anketi (SBA)’nin Türkçe versiyonunun psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Nesne Psikoloji Dergisi, 6(13), 337–366. https://doi.org/10.7816/nesne-06-13-05
• Yılmaz, Ö., & Dirik, G. (2020). Yetişkinlerde sağlık kaygısı ile ilişkili değişkenlerin bilişsel davranışçı model kapsamında incelemesi. Türk Psikoloji Dergisi, 35(85), 21–36.
• Ying, L., Wu, X., Lin, C., & Jiang, L. (2020). Health information literacy and health anxiety in Chinese nursing students. Journal of Nursing Management, 28(4), 853–861.
• Zanjani, Z., Joekar, S., Jandaghian, M., & Alvani, S. R. (2024). The mediating role of coping styles in the relationship between COVID-19 anxiety and health anxiety. International Archives of Health Sciences, 11(1), 42–48. https://doi.org/10.48307/iahsj.2023.404918.1006
• Zastrow, C. (2013). Sosyal Hizmete Giriş (D. B. Çiftci, Çev. Ed.). Ankara: Nika Yayınevi.
• Zaybak, A., & Fadıloğlu, Ç. (2004). Üniversite öğrencilerinin sağlığı geliştirme davranışı ve bu davranışı etkileyen etmenlerin belirlenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 20(1), 77–95.