SOSYAL HİZMET VE İLAHİYAT LİSANS PROGRAMI ÖĞRENCİLERİNİN ENGELLİ BİREYLERE İLİŞKİN TUTUMLARI

Yıl 2020, Sayı: 15, 65 - 79, 30.06.2020

Zeki Karataş

https://doi.org/10.46218/tshd.710073

Cited By: 4

Öz

Bu araştırmanın amacı üniversite öğrencilerinin engellilere yönelik tutumlarının belirlenmesi ve bu tutumlarının çeşitli sosyodemografik değişkenlerle ilişkisinin incelenmesidir. Araştırma, nicel araştırma yaklaşımına dayalı genel tarama modeli çerçevesinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemini bir devlet üniversitesinin sosyal hizmet ve ilahiyat programlarında öğrenim gören ve seçkisiz olarak belirlenen 324 gönüllü öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Engellilere Yönelik Tutum Ölçeği ve Sosyodemografik Bilgi Formu kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde t testi ve ANOVA testi kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda; üniversite öğrencilerinin engellilere yönelik tutum düzeylerinin ortalaması 4,42±0,33 bulunmuştur. Katılımcıların engellilere yönelik tutumlarıyla cinsiyet ve engelli bir arkadaşı olma durumu arasında anlamlı ilişki olduğu tespit edilmiştir. Kadın öğrencilerin, engelli bir arkadaşı olanların engellilere yönelik tutumlarının daha olumlu olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin engellilere yönelik tutumlarına etki eden faktörler ulusal ve uluslararası düzeyde gerçekleştirilen çalışmalarla ilişkilendirilerek tartışılmıştır. Sonuç bölümünde genel bir değerlendirme yapılarak, üniversite öğrencilerinin engellilere yönelik tutumlarını olumlu yönde geliştirebilecek önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

engelli, engellilere yönelik tutumlar, üniversite öğrencisi

UNIVERSITY STUDENTS’ ATTITUDES TOWARDS PERSONS WITH DISABILITIES

Öz

The aim of this study is to determine the attitudes of university students towards the disabled and to examine the relationship between these attitudes and various sociodemographic variables. The research was carried out within the framework of the general screening model based on the quantitative research approach. The sample of the study consists of randomly selected 324 volunteer students studying in the social service and theology programs of a public university. In the research, Attitude Scale for Disabled People and Sociodemographic Information Form were used as data collection tools. In the analysis of the data obtained, t test and ANOVA test were used. As a result of the research, the average level of university students’ attitudes towards the disabled is 4.42 ± 0.33. It was determined that there is a significant relationship between the attitudes of the participants towards the disabled and gender and having a disabled friend. Accordingly, it was determined that female students and those having a disabled friend have more positive attitudes towards disabled people. Factors affecting students' attitudes towards disabled people were discussed by associating them with national and international studies. In the conclusion part, a general evaluation was made and suggestions that can positively improve the attitudes of university students towards the disabled were included.

Anahtar Kelimeler

Disabled, attitudes towards the disabled, university student

Kaynakça

• Kaynakça 1. Aksoy, V. (2012). Tutumlara etki eden faktörler. İ. H. Diken içinde, Engellilere Yönelik Tutumlar (s. 22-48). Ankara: Vize Yayınları. 2. Allport, G. W. (1954). The nature of prejudice. Cambridge, MA: Addison-Wesley. 3. Alptekin, S., & Vural-Batık, M. (2013). Özel eğitim bölümü öğrencilerinin yetersizlikten etkilenmiş kişilere yönelik tutumlarına özel eğitim dersinin etkisi. e-International Journal of Educational Research, 4(4), 18-34. 4. Arıkan, Ç. (2002). Sosyal model çerçevesinde özürlülüğe yaklaşım. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 2(1), 57-66. 5. Au, K. W., & Man, D. W. (2006). Attitudes toward people with disabilities: A comparison between health care professionals and students. International Journal of Rehabilitation Research, 29(2), 155-160. doi:10.1097/01.mrr.0000210048.09668.ab 6. Bek, H., Gülveren, H., & Başer, A. (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının kaynaştırma eğitimine yönelik tutumlarının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 160-168. 7. BM. (2010). Engellilerin haklarına ilişkin sözleşmenin izlenmesi. New York & Cenevre: Birleşmiş Milletler. 8. Burcu, E. (2011). Türkiye’deki engelli bireylere ilişkin kültürel tanımlamalar: Ankara örneği. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 28, 37-54. 9. Burcu, E. (2015). Engellilik sosyolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık. 10. Çolak, M., & Çetin, C. (2014). Öğretmenlerin engelliliğe yönelik tutumları üzerine bir araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29(1), 191-211. 11. Erkan, G. (2004). Özürlülüğe ilişkin modeller ve sosyal hizmet uygulamaları. Toplum ve Sosyal Hizmet, 15(2), 31-38. 12. Findler, L., Vilchinsky, N., & Werner, S. (2007). The multidimensional attitudes scale toward persons with disabilities (MAS): Construction and Validation. Rehabilitation Counseling Bulletin, 50(3), 166-176. doi:10.1177/00343552070500030401 13. Gedik, Z., & Toker, H. (2018). Üniversite öğrencilerinin engelli bireylere yönelik tutumları ve sosyal beğenirlik düzeyleri. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 8(1), 111-116. doi:10.5961/jhes.2018.253 14. Girli, A., Sarı, H. Y., Kırkım, G., & Narin, S. (2016). University students’ attitudes towards disability and their views on discrimination. International Journal of Developmental Disabilities, 62(2), 98-107. doi:10.1179/2047387715y.0000000008 15. Goreczny, A. J., Bender, E. E., Caruso, G., & Feinstein, C. S. (2011). Attitudes toward individuals with disabilities: Results of a recent survey and implications of those results. Research in Developmental Disabilities, 32(5), 1596-1609. doi:10.1016/j.ridd.2011.02.005 16. Icagasıoglu-Coban, A., Attepe-Ozden, S., Tekindal, M. A., & Polat, G. (2017). Assessing health science students’ attitudes towards persons with disabilities in Turkey . Biomedical Research, 28(12), 5370-5377. 17. Ildız, İ., & Tezel, D. (2018). Türkiye'de engelli bireylere yönelik tutumlara ilişkin çalışmaların incelenmesi. Uluslarararsı Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 3(2), 599-609. doi:10.21733/ibad.428743 18. Karataş, Z. (2017). Engelliliği anlamak: Kavramlar, tanımlar, modeller. S. Turan içinde, Engellilik ve Dinler: Farklı Kültürler, Farklı Dinler, Farklı Yaklaşımlar (s. 7-13). İstanbul: Açılım Kitap. 19. Karnilowicz, W., Sparrow, W. A., & Shinkfield, A. J. (1994). High school students’ attitudes toward performing social behaviors with mentally retarded and physically disabled peers. Journal of Social Behavior and Personality, 9(5), 65-80. 20. Keith, J. M., Bennetto, L., & Rogge, R. D. (2015). The relationship between contact and attitudes: Reducing prejudice toward individuals with intellectual and developmental disabilities. Research in Developmental Disabilities, 47, 14-26. doi:10.1016/j.ridd.2015.07.032 21. Kılıç, E., & Çıtıl, R. (2019). Üniversite hastanesindeki doktor ve hemşirelerin engellilere yönelik uygulamalar konusundaki farkındalıkları ve engellilere yönelik tutumları. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 13(2), 129-141. doi:doi.org/10.21763/tjfmpc.569484 22. Kuntz, H., Burge, P., Brown, H., & Arsenault, E. (2010). Public attitudes towards individuals with intellectual disabilities as measured by the concept of social distance. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 23, 132-142. doi:10.1111/j.1468-3148.2009.00514.x 23. Lawson, J. E., Cruz, R. A., & Knollman, G. A. (2017). Increasing positive attitudes toward individuals with disabilities through community service learning. Research in Developmental Disabilities, 69, 1-7. doi:10.1016/j.ridd.2017.07.013 24. Loewen, G., & Pollard, W. (2010). The social justice perspective. Journal of Postsecondary Education and Disability, 23(1), 5-18. 25. Meşe, İ. (2014). Engelliliği açıklayan sosyal öodel nedir? Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 14(33), 79-92. 26. Morris, J. (2001). Impairment and disability: Constructing an ethics of care that prometes human rights. Hypatia: A Journal of Feminist Philosophy, 16(4), 1-16. doi:10.1111/j.1527-2001.2001.tb00750.x 27. Oliver, M. (1996). Understanding disability: From theory to practice. London: Macmillan Press. 28. ÖZİDA. (2008). Özürlülük eğitimi: Toplum özürllüğü nasıl anlıyor temel araştırması. Ankara: Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı. 29. Palmer, M., & Harley, D. (2012). Models and measurement in disability: An international. Health Policy and Planning , 27, 357-364. doi:10.1093/heapol/czr047 30. Resmi Gazete. (2005). 5378 sayılı Engelliler Kanunu: 01 Temmuz 2005 tarih ve 25868 sayılı R. G. 31. Rojahn, J., Komelasky, K. G., & Man, M. (2008). Implicit attitudes and explicit ratings of romantic attraction of college students toward opposite-sex peers with physical disabilities. Journal of Developmental and Physical Disabilities, 20(4), 389-397. doi:10.1007/s10882-008-9108-6 32. Sahin, H., & Akyol, A. D. (2010). Evaluation of nursing and medical students' attitudes towards people with disabilities. Journal of Clinical Nursing, 19(15-16), 2271-2279. doi:10.1111/j.1365-2702.2009.03088.x. 33. Sakallı-Uğurlu, N. (2018). Sosyal psikolojide tutumlar ve tutum değişimi. Ankara: İmge Kitabevi. 34. Sarı, H., & Bozgeyikli, H. (2003). Öğretmen adaylarının özel eğitime yönelik tutumlarının incelenmesi: Karşılaştırmalı bir araştırma. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, 183-203. 35. Shelton-Hunt, C., & Hunt, B. (2004). Changing attitudes toward people with disabilities: Experimenting with an educational intervention. Journal of Managerial Issues, 16(2), 266-280. 36. Stachura, K., & Garven, F. (2007). A national survey of occupational therapy students and physiotherapy student’s attitudes to disabled persons. Clinical Rehabilitation, 21(5), 442-449. 37. Şahin, H., & Bekir, H. (2016). Üniversite öğrencilerinin engellilere yönelik tutumlarının belirlenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi , 20(3), 767-779. 38. Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2012). Using multivariate statistics (6 b.). New Jersey: Pearson. 39. Tavşancıl, E. (2002). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. 40. Ten-Klooster, P. M., Dannenberg, J.-W., Taal, E., Burger, G., & Rasker, J. J. (2009). Attitudes towards people with physical or intellectual disabilities: Nursing students and non-nursing peers. Journal of Advanced Nursing, 65(12), 2562-2573. doi:10.1111/j.1365-2648.2009.05146.x 41. Tervo, R. C., Palmer, G., & Redinius, P. (2004). Health professional student attitudes towards people with disability. Clinical Rehabilitation, 18(8), 908-915. doi:10.1191/0269215504cr820oa 42. Tervo, R., Azuma, S., Palmer, G., & Redinius, P. (2002). Medical students’ attitudes toward persons with disability: A comparative study. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 83(11), 1537-1542. doi:10.1053/apmr.2002.34620 43. TÜİK. (2009). Türkiye özürlüler araştırması-2002. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası. 44. UNICEF. (2015). Türkiye'de engelli olan çocuklara yönelik bilgi, tutum ve davranış raporu. Ankara: Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu. 45. UPIAS. (1976). Fundamental principles of disability. London: Union of the Physically Impaired Against Segregation. 46. Uysal, A., Albayrak, B., Koçulu, B., Kan, F., & Aydın, T. (2014). Attitudes of nursing students toward people with disabilities. Nurse Education Today, 34(5), 878-884. doi:10.1016/j.nedt.2013.09.001 47. Ünal, V., & Yıldız, M. (2017). Üniversite gençliğinin engellilere yönelik tutumlarının incelenmesi: Sivas örneği. International Journal of Social Science, 57, 341-358. doi:10.9761/JASSS7010 48. Werner, S., Corrigan, P., Ditchman, N., & Sokol, K. (2012). Stigma and intellectual disability: A review of related measures and future directions. Research in Developmental Disabilities, 33(2), 748-765. doi:10.1016/j.ridd.2011.10.009 49. WHO. (2004). İslevsellik, yetiyitimi ve sağlığın uluslararası sınıflandırması. (Çev. E. Kabakçı, & A. Göğüş) Ankara: Özürlüler İdaresi Başkanlığı. 50. WHO. (2011). World report on disability. Malta: World Health Organization. 51. Yıldırım-Sarı, H., Bektaş, M., & Altıparmak, S. (2010). Hemşirelik öğrencilerinin engellilere yönelik tutumlarının belirlenmesi. Yeni Tıp Dergisi, 27, 80-83. 52. Yuker, H. E. (1988). Attitudes toward persons with disabilities. New York: Springer.