MADDE BAĞIMLILIĞI TEDAVİSİ ALAN YETİŞKİN BİREYLERİN AİLE KAVRAMINA YÖNELİK ALGILARI: BİR METAFOR ANALİZİ

Yıl 2019, Sayı: 14, 46 - 58, 30.12.2019

Veysi Aka , Hıdır Apak Yusuf Yusufoğlu

https://doi.org/10.46218/tshd.1139355

Öz

Madde bağımlılığı dünya genelinde olduğu gibi Türkiye’de de önemli bir sosyal sorun haline gelmiştir. Bu sosyal sorunla başa
çıkmak için her açıdan bu konunun incelenmesi gerekmektedir. Bu çalışma, tedavi sürecinde bulunan madde bağımlısı
bireylerin aile algılarına odaklanmıştır. Bireylerin düşüncelerini ifade etmeleri ve bir konu hakkında tutum, algı ve görüşlerini
yansıtmalarında yardımcı olan nitel araştırma tekniklerinden metafor analiziyle gerçekleştirilen bu çalışmada katılımcılar
tarafından oluşturulan metaforlar yedi anlamsal kategoriye ayrılarak incelenmiştir. Çalışma sonucunda madde bağımlısı
bireylerin büyük çoğunluğunun aileyi bir sosyal destek unsuru olarak görmelerinin yanı sıra koruyucu ve destekleyici, yaşam
kaynağı, yol gösteren, dayanak noktası, sevgi ve şefkat kaynağı olarak algıladıkları ortaya konmuştur. Çok az sayıda katılımcının
ise aileyi olumsuzluk ve mutsuzluk kaynağı olarak algıladığı bulgulanmıştır. Bu sonuçlar ışığında aile odaklı tedavi
programlarının geliştirilmesi ve uygulanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Aile, madde bağımlılığı, metafor, sosyal destek

Kaynakça

• 1. Abasi, I., Mohammadkhani, P. (2016). Family risk factors among women with addiction-related problems: an integrative review. International Journal Of High Risk Behaviors & Addiction, 5(2), doi: 10.5812/ijhrba.27071
• 2. Apak, H., Erdem, M. (2019). Metaphors regarding social work concept and spirituality. Turkish Studies Social Sciences, 14(1), 21-37. doi: 10.7827/TurkishStudies.14781
• 3. Avşar, G., Koç, F., Aslan, G. (2016). Madde bağımlısı hastalarda sosyal destek ve benlik saygısı, Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2016(1), 44-49.
• 4. Başkurt, İ. (2003). Gençlik, madde bağımlılığı ve koruma yolları. İ.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, (8), 73-114.
• 5. Berry, R., Sellman, J. D. (2001). Childhood adversity in alcohol-and drug-dependent women presenting to out-patient. Drug and Alcohol Review, 20(4), 361-367. doi: 10.1080/09595230120092724
• 6. Cheung, Y. W., Cheung, N. W. (2003). Social capital and risk level of posttreatment drug use: Implications for harm reduction among male treated addicts in Hong Kong. Addiction Research & Theory, 11(3), 145-162. doi: 10.1080/1606635021000021511
• 7. Copello, A., Orford, J. (2002). Addictionandthefamily: is it time forservicestotakenotice of theevidence?. Addiction, 97(11), 1361-1363. doi: 10.1046/j.1360-0443.2002.00259.x
• 8. Diclemente, C.C. (2016). Bağımlılık ve değişim. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• 9. Eraslan, L. (2011). Sosyolojik metaforlar. Akademik Bakış Dergisi, (27), 1-22.
• 10. Evren, C., Ögel, K. (2003). Alkol/madde bağımlılarında dissosiyatif belirtiler ve çocukluk çağı travması, depresyon, anksiyete ve alkol/madde kullanımı ile ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 4(1), 30-37.
• 11. Field, J. (2008). Sosyal sermaye. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• 12. Gövebakan, R. ve Duyan, V. (2015). Madde bağımlılığı ve aile. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• 13. Inkson, K. (2004). Images of career: Nine key metaphors. Journal of Vocational Behavior, 65(1), 96- 111. doi: 10.1016/S0001-8791(3)00053-8
• 14. Jêdrzejczak, M. (2005). Family and environmental factors of drug addiction among young recruits. Military Medicine, 170(8), 688-690. doi: 10.7205/MILMED.170.8.688
• 15. Kahyaoğlu, G. (2019). Bağımlılık ve aile. M. Öztürk, K. Ögel, C.Evren, R. Bilici (Ed.), Bağımlılık tanı, tedavi, önleme(ss.85-98). İstanbul: Yeşilay Yayınları.
• 16. Kalyoncu, A. (2012). Plastik düşler bağımlılık hakkında gerçekler yeni bilgiler, yeni tedaviler, yeni umutlar. İstanbul: Kapital Yayınları.
• 17. Küçükşen, K., Şener, M. M., Tekin, H. H. ve Demirel, B. (2016). Madde bağımlısı bireylerde aile işlevselliği ve sosyal destek algısı. The Journal of Academic Social Sciences Studies, (53), 199-212. doi: 10.9761/JASSS3808 57
• 18. Morrison, J. (2016). DSM’i kolaylaştıran klinisyenler için tanı rehberi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• 19. Nebioğlu, M., Yalnız, H., Güven, F. M. ve Geçici, Ö. (2013). Opiyat bağımlılarında diğer maddelerin kullanımı ve sosyodemografik özellikleri ile ilişkisi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 12(1), 35-42. doi: 10.5455/pmb.1353349703
• 20. Olsson, C. A., Coffey, C., Toumbourou, J. W., Bond, L., Thomas, L., Patton, G. (2003). Family risk factors for cannabis use: a population-based survey of Australian secondary school students. Drug and Alcohol Review, 22(2), 143-152. doi:10.1080/09595230100100570
• 21. Ögel, K. (2015). Bağımlı aileleri için rehber kitap. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• 22. Ögel, K. (2017). Bağımlılık ve tedavisi temel kitabı kitabı. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• 23. Polat, G. (2012). Madde bağımlısı ergenlerin tedavi sonrası toplumla yeniden bütünleşme deneyimleri ve sosyal sermaye yaklaşımı temelinde sosyal hizmet müdahalesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• 24. Pourramazani, N., Sharifi, H., Iranpour, A. (2019). Social Capital and its Relationship with Drug Use among southeast Iranian adolescents. Addiction & Health, 11(1), 58-65. doi: 10.22122/ahj.v11i1.230
• 25. Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131-155.
• 26. Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
• 27. Schafer, G. (2011). Family functioning in families with alcohol and other drug addiction. Social Policy Journal of New Zealand, 37(2), 135-151.
• 28. Siyez, D. M., Gezginci Gürçay, E., Yüncü, Z. (2012). Madde kullanım bozukluğu olan ve olmayan ergenlerin çocukluk dönemi aile yaşantılarına ilişkin algıları. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 13(4), 299- 305.
• 29. Ulaş, E. (2017). Madde bağımlılarının rehabilitasyonunda eylem araştırma temelli aile yaşam becerileri programının etkililiği (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• 30. Uzbay, T. (2015). Madde bağımlılığı tüm boyutlarıyla bağımlılık ve bağımlılık yapan maddeler. İstanbul: İstanbul Tıp Kitapevi.
• 31. Uzbay, T. (2018). Hazdan bağımlılığa insan neden bağımlı olur. İstanbul: Destek Yayınları
• 32. Varghese, J. (2017). Effect of family focused ıntervention on perceived stress, quality of life and relapse rate of clients with alcohol dependence syndrome. International Journal of Nursing Education, 9(1), 91-96. doi: 10.5958/0974-9357.2017.00018.6
• 33. Vimpani, G. (2005). Getting the mix right: family, community and social policy interventions to improve outcomes for young people at risk of substance misuse. Drug and Alcohol Review, 24(2), 111-125. doi: 10.1080/09595230500102210 58
• 34. White, W., Cloud, W. (2008). Recovery capital: A primer for addictions professionals. Counselor, 9(5), 22-27.
• 35. Whitney, S. D., Kelly, J. F., Myers, M. G., Brown, S. A.(2002). Parental substance use, family support and outcome following treatment for adolescent psychoactive substance use disorders. Journal of Child & Adolescent Substance Abuse, 11(4), 67-81. doi: 10.1300/J029v11n04_04
• 36. Yaman, Ö. M. (2014). Uyuşturucu madde bağımlısı gençlerin aile içi ilişkilere yönelik görüşleri: Esenler-Bağcılar örneği. Addicta: TheTurkishJournal on Addictions, 1(1), 99-132. doi: 10.15805/addicta.2014.1.1.013
• 37. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• 38. Zheng, H. B., Song, W. J. (2010). Metaphor analysis in the educational discourse: a critical review. Online Submission, 8(9), 42-49.