YAŞLILARDA TEKNOLOJİ KULLANIMININ TOPLUMSAL HAYATA KATILIMA VE BAŞARILI YAŞLANMAYA ETKİSİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2023, Sayı: 22, 60 - 82, 11.01.2024

Buse Hançeroğlu Kandemir Merve Deniz Pak Güre

https://doi.org/10.46218/tshd.1335473

Öz

Araştırmanın amacı yaşlıların teknoloji kullanımının toplumsal hayata katılıma ve başarılı yaşlanmaya etkisinin incelenmesidir. Araştırma ilişkisel tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Yaşlı refahı alanındaki sivil toplum kuruluşlarına üye 65 yaş üstü 191 katılımcı araştırmaya katılmıştır. Veri toplamak amacıyla sosyodemografik soru formu, Başarılı Yaşlanma Ölçeği, Toplumsal Yaşama Katılım Envanteri ve Teknoloji Kullanım Ölçeği kullanılmıştır. Veriler SPSS 22.0 programıyla analiz edilmiştir. Katılımcıların %55,5’i kadındır ve ortalama yaş 69.56±6.118’dir. %95.29’unun teknolojik cihazı, %90.1’inin internete erişimi ve %57.6’sının sosyal medya hesabı vardır. Toplumsal Yaşama Katılım Envanteri puan ortalaması 4.32±3.26’dır ve ortalama altında skorlar elde edilmiştir. Başarılı Yaşlanma Ölçeği puan ortalaması 53.42±11.10’dur, skorlar ortalamanın üzerindedir. Teknoloji Kullanım Ölçeği puan ortalaması 37.24±9.08’dir ve ortalama üstünde skorlar elde edilmiştir. Teknoloji Kullanım Ölçeği puanları ile Başarılı Yaşlanma Ölçeği puanları arasında pozitif yönlü korelasyon bulunmaktadır. Sonuç olarak, yaşlıların teknolojik gelişmelere uyum sağlaması amacıyla başarılı yaşlanma ve toplumsal hayata katılımın artması için sosyal hizmet uzmanlarının danışman, eğitici ve kaynak geliştirici roller üstlenmesi önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

yaşlılık, teknoloji, başarılı yaşlanma, toplumsal hayata katılım, gerontolojik sosyal hizmet

Destekleyen Kurum

İlgili makale Doç. Dr. Merve Deniz Pak Güre danışmanlığında Buse Hançeroğlu Kandemir tarafından hazırlanan yüksek lisans tez çalışmasından üretilmiştir.

Proje Numarası

İlgili makale Doç. Dr. Merve Deniz Pak Güre danışmanlığında Buse Hançeroğlu Kandemir tarafından hazırlanan yüksek lisans tez çalışmasından üretilmiştir.

Teşekkür

İlgili makale Doç. Dr. Merve Deniz Pak Güre danışmanlığında Buse Hançeroğlu Kandemir tarafından hazırlanan yüksek lisans tez çalışmasından üretilmiştir.

EXAMINATION OF THE EFFECT OF TECHNOLOGY USE IN THE ELDERLY ON PARTICIPATION IN SOCIAL LIFE AND SUCCESSFUL AGING

Öz

The aim of the study is to examine the effect of technology use of the elderly on participation in social life and successful aging. The research was conducted in the relational survey model. 191 participants over the age of 65 who are members of non-governmental organizations in the field of elderly welfare participated in the study. Sociodemographic questionnaire, Successful Aging Scale, Community Integration Questionnaire and Technology Use Scale were used to collect data. The data were analyzed with SPSS 22.0. 55.5% of the participants were female and the average age was 69.56±6.118 years. 95.29% had technological devices, 90.1% had access to the internet and 57.6% had social media accounts. The mean score of Community Integration Questionnaire was 4.32±3.26 and below average scores were obtained. The mean score of the Successful Aging Scale is 53.42±11.10, and the scores are above average. The mean score of the Technology Utilization Scale was 37.24±9.08 and the scores were above average. There is a positive correlation between Technology Utilization Scale scores and Successful Aging Scale scores. As a result, it can be suggested that social workers should assume the roles of counselor, educator and resource developer for successful aging and increased participation in social life in order to adapt the elderly to technological developments.

Anahtar Kelimeler

aging, technology, successful aging, Participation in Social Life, Gerontological social work

Proje Numarası

İlgili makale Doç. Dr. Merve Deniz Pak Güre danışmanlığında Buse Hançeroğlu Kandemir tarafından hazırlanan yüksek lisans tez çalışmasından üretilmiştir.

Kaynakça

• Abdi, J., Al-Hindawi, A., Ng, T., & Vizcaychipi, M. P. (2018). Scoping review on the use of socially assistive robot technology in elderly care. BMJ open, 8(2), e018815.
• Açıkdilli, G., Atalay, K. D., Kurtulmuşoğlu, F. B., & Çıdam, E. (2018). Yaşlı Pazarının Sosyal Medya Kullanımlarının Satın Alma Davranışları Üzerindeki Etkisinin Teknoloji Kabul Modeli Kapsamında İncelenmesi: 55 Yaş Üstü Kadınlara Yönelik Bir Çalışma. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 317-336.
• Ağaoğlu, E. (2022). Yaşlı Bireyler Arasında Dijital Eşitsizlikler: Ankara Mikro Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi.
• Akbayrak, E., & Aysan, Ü. (2022). Yaşlı Perspektifiyle Yerinde Ve Başarılı Yaşlanma. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 22(55), 399-427.
• Aksoy, C. (2018). Teknoloji kullanım ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirliğinin ölçülmesi: üniversite öğrencilerine yönelik bir araştırma. OPUS International Journal of Society Researches, 8(15), 1111-1131.
• Ammar, A., Bouaziz, B., Trabelsi, K., Glenn, J., Zmijewski, P., Müller, P., ... & Hökelmann, A. (2021). Applying digital technology to promote active and healthy confinement lifestyle during pandemics in the elderly. Biology of sport, 38(3), 391-396.
• Arpacı, F., & Ersoy, A. F. (2009). Evde yaşayan yaşlıların huzurevinde yaşamaya ilişkin görüşleri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 18(18), 87-98.
• Atasavun Uysal, S., Demircioğlu, A., Şahin, Ü., Karabulut, E., Kocaman, A. A., & Karapınar, M. (2018). Yaşlı Bireylerde Toplumsal Katılım Anketi’nin Türkçe geçerlik ve güvenirliği. Fizyoterapi Rehabilitasyon, 29(3), 66-72.
• Baran, A. G., Kurt, Ş. K., & Tekeli, E. S. (2017). Yaşlıların Dijital Teknolojileri Kullanım Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 1(45),8-10.
• Bayram, M. N. & Arıcı, A. (2021). Yaşlılıkta dijital çağı yakalamak. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 21 (2), 367-390.
• Beğer, T., & Yavuzer, H. (2012). Yaşlılık ve yaşlılık epidemiyolojisi. Klinik Gelişim, 25(3:5), 35-40.
• Berg-Weger, M., & Morley, J. E. (2020). Loneliness and social isolation in older adults during the COVID-19 pandemic: Implications for gerontological social work. The journal of nutrition, health & aging, 24, 456-458.
• Bianchi, C. (2021). Exploring how internet services can enhance elderly well-being. Journal of Services Marketing, 35(5), 585-603.
• Bourgeois, M. S., Brush, J., Elliot, G., & Kelly, A. (2015). Join the revolution: How Montessori for aging and dementia can change long-term care culture. In Seminars in speech and language (Vol. 36, No. 03, pp. 209-214). Thieme Medical Publishers.
• Changizi, M., & Kaveh, M. H. (2017). Effectiveness of the mHealth technology in improvement of healthy behaviors in an elderly population—A systematic review. Mhealth, 3.
• Chen, Y. R. R., & Schulz, P. J. (2016). The effect of information communication technology interventions on reducing social isolation in the elderly: a systematic review. Journal of medical Internet research, 18(1), e4596.
• Choi, S. D., Guo, L., Kang, D., & Xiong, S. (2017). Exergame technology and interactive interventions for elderly fall prevention: A systematic literature review. Applied ergonomics, 65, 570-581.
• Çetin, S. Y., Kara, İ. G., & Kitiş, A. (2014). Evde yaşayan yaşlılarda sosyal katılımı etkileyen faktörlerin incelenmesi. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 2(1), 11-20.
• Douglas, H., Georgiou, A., & Westbrook, J. (2016). Social participation as an indicator of successful aging: an overview of concepts and their associations with health. Australian Health Review, 41(4), 455-462.
• Dünya Sağlık Örgütü. (2018). Integrated Care For Older People.
• https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/326295/WHO-HIS-SDS-2018.44-eng.pdf
• Ekici, S. K., & Gümüş, Ö. (2016). Yaşlılıkta teknolojinin kullanımı. Ege Tıp Dergisi, 55,27-28.
• Erbil, D. D., & Hazer, O. (2021). Covid-19 Pandemi Sürecinde Yaşlıların İnternet ve Sosyal Medya Kullanımı Üzerine Nitel Bir Çalışma. Sosyal Bilimlerde Covıd-19 Salgını, 43,44-46.
• Etgen, T., Sander, D., Huntgeburth, U., Poppert, H., Förstl, H., & Bickel, H. (2010). Physical activity and incident cognitive impairment in elderly persons: the INVADE study. Archives of internal medicine, 170(2), 186-193.
• Ferligül, Y. (2021). Koronavirüs Hastalığı 2019 İle Takip Edilen Yaşlı Bireylerin Aktivite Yeterlilik Algısı, Toplumsal Katılım Düzeyleri Ve Sosyal İzolasyon Durumlarının İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi.
• Foster, L., & Walker, A. (2015). Active and successful aging: A European policy perspective. The gerontologist, 55(1), 83-90.
• Grinin, L., Grinin, A., & Korotayev, A. (2023). Global Aging: An Integral Problem of the Future. How to Turn a Problem into a Development Driver?. In Reconsidering the Limits to Growth: A Report to the Russian Association of the Club of Rome (pp. 117-135). Cham: Springer International Publishing.
• Hazer, O ve Özsungur, F. (2017). Başarılı Yaşlanma Ölçeği (BYÖ) Türkçe Versiyonu. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 4, 30-33.
• Hazer, O., & Ateşoğlu, L. (2019). Yaşlılarda sağlık okuryazarlığının başarılı yaşlanma üzerine etkisi: Ankara ili örneği. Turkiye Klinikleri Internal Medicine Nursing-Special Topics, 5(2), 48-56.
• Inoue, M., & Yamaoka, K. (2017). Social factors associated with psychological distress and health problems among elderly members of a disaster-affected population: subgroup analysis of a 1-year post-disaster survey in Ishinomaki area, Japan. Disaster medicine and public health preparedness, 11(1), 64-71.
• Işık, A., Tekin, N., & Kayaoğlu, S. Ç. (2021). Yetişkin Bireylerin Başarılı Yaşlanma Durumlarını Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi: Sinop İli Örneği. Toplum ve Sosyal Hizmet, 32(4), 1403-1419.
• Iyer, R., & Eastman, J. K. (2006). The elderly and their attitudes toward the internet: The impact on internet use, purchase and comparison shopping. Journal of Marketing Theory and Practice, 14(1): 57-67.
• Kalınkara, V. (2016). Temel gerontoloji yaşlılık bilimi. Ankara: Atlas Basım Yayın.
• Kalınkara, V., & Sarı, İ. (2018). Yaşlıların bilgi teknolojileri kullanımı ve yaşam doyumu potansiyel ve engeller, ergonomik yaklaşım. Journal of Engineering Sciences and Design, 6, 1-13.
• Karasar, N., (2014). Araştırmalarda Rapor Hazırlama. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karasoy, G. & Yıldırım, B. (2023). Yaşlılara Yönelik Dijital Teknolojiler ve Sosyal Hizmet Uygulamaları
• Geronteknolojik Sosyal Hizmet Uygulamasını Doğurabilir mi? Toplum ve Sosyal Hizmet, 34 (3), 727-742.
• Kourkouta, L., Iliadis, C., & Monios, A. (2015). Psychosocial issues in elderly. Progress in health sciences, 5(1), 232-237.
• Kumar, R., & Pathak, R. K. (2017). Socio-economic problems of the elderly residing in old age homes. Indian Journal of Gerontology, 31(4), 497-506.
• Kütmeç Yılmaz, C. (2020). Yaşlı bireylerde yerinde yaşlanma ile başarılı yaşlanma ve yaşam doyumu arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Aksaray Üniversitesi.
• Ma, Q., Chan, A.H.S. & Chen, K. (2016). Personal and other factors affecting acceptance of smartphone technology by older Chinese adults. Applied Ergonomics, 54, 62-71.
• Martin, P., Kelly, N., Kahana, B., Kahana, E., Willcox, B. J., Willcox, D. C., & Poon, L. W. (2015). Defining successful aging: a tangible or elusive concept?. The Gerontologist, 55(1), 14-25.
• Martins Van Jaarsveld, G. (2020). The effects of COVID-19 among the elderly population: a case for closing the digital divide. Frontiers in psychiatry, 11, 1211.
• Martinson, M., & Berridge, C. (2015). Successful aging and its discontents: A systematic review of the social gerontology literature. The gerontologist, 55(1), 58-69.
• May, K. E., & Elder, A. D. (2018). Efficient, helpful, or distracting? A literature review of media multitasking in relation to academic performance. International Journal of Educational Technology in Higher Education, 15(1), 1-17.
• Özdemirkan, T., Şenlik, Z. B., & Şimşek, A. Ç. (2020). Sağlıklı aktif başarılı yaşlanma. Turkey Health Literacy Journal, 1(1), 51-57.
• Özen, A., Vaizoğlu, S., Bozyel, F., Sucuoğlu, A., Pektekin, C., Günay, A., & Sanda, C. (2018). Lefkoşa’nın bir bölgesinde altmış beş yaş ve üzeri bireylerin sosyal yaşama katılımı. Cukurova Medical Journal, 43(2), 398-410.
• Özkan, Y., & Purutçuoğlu, E. (2010). Yaşlılıkta teknolojik yeniliklerin kabulünü etkileyen sosyalizasyon süreci. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 23(23), 37-46.
• Özsungur, F. (2018). Yaşlıların teknoloji kabul ve kullanım davranışlarının başarılı yaşlanma üzerindeki etkilerinin analizi: Adana ili örneği. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi.
• Özsungur, F. (2019). A research on the effects of successful aging on the acceptance and use of technology of the elderly. Assistive Technology, 34(1), 77-90.
• Özsungur, F. (2020). Gerontechnological factors affecting successful aging of elderly. The Aging Male, 23(5), 520-532.
• Pal, D., Funilkul, S., Charoenkitkarn, N., & Kanthamanon, P. (2018). Internet-of-things and smart homes for elderly healthcare: An end user perspective. IEEE Access, 6, 10483-10496.
• Peetoom, K. K., Lexis, M. A., Joore, M., Dirksen, C. D., & De Witte, L. P. (2015). Literature review on monitoring technologies and their outcomes in independently living elderly people. Disability and Rehabilitation: Assistive Technology, 10(4), 271-294.
• Pelizäus-Hoffmeister, H. (2016). Motives of the Elderly for the Use of Technology in their Daily Lives. Ageing and technology, 27.
• Reker, G. T. (2009). A Brief Manual of the Successful Aging Scale (SAS). 10(2.1): 4238-720.
• Rowe, J. W., & Kahn, R. L. (1997). Successful aging. The gerontologist, 37(4), 433-440.
• Rowe, J. W., & Kahn, R. L. (1998). Successful aging. New York: Pantheon.
• Rubinstein, R. L., & de Medeiros, K. (2015). “Successful aging,” gerontological theory and neoliberalism: A qualitative critique. The gerontologist, 55(1), 34-42.
• Saborowski, M., & Kollak, I. (2015). “How do you care for technology?”–Care professionals' experiences with assistive technology in care of the elderly. Technological Forecasting and social change, 93, 133-140.
• Sever, H. (2020). Yaşlı Bireylerin Geniş Aileden Kopuş Nedenleri ve Alternatif Yaşama Aranjmanlarına Dair Algıları: Gaziantep Örneği. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 13(1), 1-9.
• Sixsmith, A., Horst, B. R., Simeonov, D., & Mihailidis, A. (2022). Older people’s use of digital technology during the COVID-19 pandemic. Bulletin of Science, Technology & Society, 42(1-2), 19-24.
• Starovojtova, L. I., Akhtyan, A. G., Arishina, E. S., Kalabukhova, G. V., & Yurchenko, O. V. (2020). Development of the social support system for the elderly in the Russian Federation as a basis for successful aging. International Journal of Applied Exercise Physiology, 9(2), 111-118.
• Sümer, F. E. (2017). Sosyal medya kullanım pratikleri üzerine ampirik bir araştırma. Global Media Journal TR Edition, 8(15), 167-181.
• Şahin, B., & Yıldırım, A. (2019). Yaşlı Bireylerde İnternet Kullanımı İle Yaşam Doyumu, Algılanan Sosyal Destek Ve Umutsuzluk Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 12(2), 97-106.
• Tekedere, H., & Arpacı, F. (2016). Orta Yaş Ve Yaşlı Bireylerin İnternet Ve Sosyal Medyaya Yönelik Görüşleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 20(2), 377-392.
• Terkeş, N., & Bektaş, H. (2016). Yaşlı sağlığı ve teknoloji kullanımı. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(4), 153-159.
• Tuna Uysal, M. (2020). Yaşlı bireylerin sosyalleşmesinde dijital teknolojinin rolü: dijital yaşlılar üzerine bir çalışma. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (50), 43-59.
• Tuncay, T. (2010). E-Sosyal Hizmetler: İnsani Hizmetlerde Bilişim Teknolojisi Uygulamaları. 3. İleri Yaş Sempozyumu: “Kırılgan Yaşlı”. İzmir. 23-24 Mart 2010.
• TÜİK Kurumsal. (2023). Retrieved 31 July 2023, from https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=%C4%B0statistiklerle-Ya%C5%9Fl%C4%B1lar-2022-49667&dil=1#:~:text=T%C3%9C%C4%B0K%20Kurumsal&text=Ya%C5%9Fl%C4%B1%20n%C3%BCfus%20olarak%20kabul%20edilen,451%20bin%20669%20ki%C5%9Fi%20oldu.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2021). İstatistiklerle Yaşlılar 2021. Erişim Tarihi: 15 Aralık 2023.
• https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2021-45636#:~:text=Hanehalkı%20bilişim%20teknolojileri%20kullanım%20araştırması,daha%20fazla%20İnternet%20kullandığı%20görüldü
• Uluslararası Fonksiyon, Engellilik ve Sağlık Sınıflandırması (ICF) (2019). Understanding the care and support needs of older people: a scoping review and categorisation using the WHO international classification of functioning, disability and health framework (ICF). BMC geriatrics, 19(1), 1-15.
• Uysal, M. T. (2020). Yaşlı bireylerin sosyalleşmesinde dijital teknolojinin rolü: dijital yaşlılar üzerine bir çalışma. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (50), 43-59
• Ünal, V. (2019). Modernleşme Sürecinde Yaşlılık Düşüncesini Değiştiren Olgular-Toplumsal Yaşamın Kıyısında Kalan Yaşlılar. Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 43(2), 275-298.
• Willer, B., Rosenthal, M., Kreutzer, J. S., Gordon, W. A., & Rempel, R. (1993). Assessment of community integration following rehabilitation for traumatic brain injury. The Journal of head trauma rehabilitation, 8(2): 75-95.
• Yerli, G. (2017). Yaşlılık Dönemi Özellikleri Ve Yaşlılara Yönelik Sosyal Hizmetler. Journal of International Social Research, 10(52). 32-35.
• Yıldırım, F., Abukan, B., Öztürk, H. & Eker H. (2020). Sosyal hizmette teknoloji kullanımı ve sosyal hizmet uzmanlarının dijital yapabilirlikleri: Covid-19 salgını odağında bir değerlendirme. Turkish Studies, 15(8), 3899-3916.